Cuộc xung đột tại Syria đã leo thang nguy hiểm khi các lực lượng quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ vượt qua biên giới trong một chiến dịch đánh chiếm thị trấn Jarabulus của Syria.
Xe tăng Thổ Nhĩ Kỳ tràn qua biên giới Syria trong chiến dịch chống IS |
Chiến dịch này không chỉ có sự tham gia của các lực lượng quân sự Thổ Nhĩ Kỳ, mà còn bao gồm cả số lượng lớn phiến quân do phương Tây hậu thuẫn, lực lượng có khả năng sẽ được trao quyền kiểm soát thị trấn trên trước khi mở rộng hoạt động sâu hơn vào Syria chống lại lực lượng chính phủ Syria.
Việc Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch mang tên "Euphrates Shield", mà Ankara cho là nhằm mục đích giành lại quyền kiểm soát thị trấn Jarabulus từ các tay súng của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng cũng như ngăn chặn khu vực này rơi vào tay của lực lượng người Kurd cho thấy một số điều rõ ràng về xu hướng địa chính trị hiện nay của cuộc xung đột đang diễn ra trong khu vực.
Dàn dựng vụ đảo chính “do Mỹ hậu thuẫn”
Với việc các máy bay chiến đấu của Mỹ yểm trợ trên không ở cự ly gần cho các hoạt động của Thổ Nhĩ Kỳ, tuyên bố của Ankara rằng Mỹ đứng đằng sau một cuộc đảo chính hồi tháng 7 vừa qua dường như là một vở kịch và cuộc đảo chính có khả năng được dàn dựng.
Rõ ràng, thật khó để tin rằng giáo sĩ Fethullah Gulen có thể đã vạch kế hoạch tiến hành cuộc đảo chính quân sự nghiêm trọng trong khi sống lưu vong tại Mỹ mà không có sự chấp thuận và hỗ trợ của Washington.
Đặc biệt, liên quan đến các hoạt động chung của Mỹ với Thổ Nhĩ Kỳ, BBC dẫn lời một quan chức cấp cao của Mỹ nói trong điều kiện giấu tên ở Washington cho biết, trước khi bắt đầu chiến dịch, Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố rằng đó là "một phần để tạo ra một vùng đệm chống lại việc người Kurd có khả năng tiến về phía trước". Vị quan chức này nêu rõ: “Chúng tôi đang phối hợp với họ (Thổ Nhĩ Kỳ) về một chiến dịch tiềm năng. Các cố vấn của chúng tôi đang liên lạc với họ về kế hoạch Jarablus. Chúng tôi sẽ hỗ trợ trên không, nếu có một chiến dịch".
Bản đồ Syria và khu vực Thổ Nhĩ Kỳ muốn tạo ra “nơi trú ẩn an toàn”. |
Điều này cũng dẫn đến việc không dễ để tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã thực sự nghi ngờ Mỹ đã có âm mưu lật đổ Tổng thống Erdogan trong cuộc đảo chính bạo lực hồi tháng trước, trong khi vẫn tiến hành các hoạt động chung với Mỹ ở Syria với lực lượng quân sự vẫn đóng quân trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhiều khả năng là vụ đảo chính đã được sắp xếp nhằm giả vờ có sự bất đồng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, lôi kéo Nga và cho phép Ankara thực hiện các cuộc thanh trừng sâu rộng bất kỳ nhân tố nào bên trong các lực lượng vũ trang Thổ Nhĩ Kỳ mà có thể phản đối một cuộc tấn công xuyên biên giới vào Syria, một chiến dịch hiện đang diễn ra.
Tạo “nơi trú ẩn an toàn”
Quan trọng hơn, việc Thổ Nhĩ Kỳ vượt qua biên giới với Syria là nhằm thực hiện các kế hoạch dài hạn, vốn có trước cả kế hoạch tấn công người Kurd và sự trỗi dậy của IS.
Các kế hoạch này được vạch ra bởi Washington và các đồng minh trong khu vực nhằm tìm cách thiết lập một vùng đệm hoặc "nơi trú ẩn an toàn" trong lãnh thổ Syria mà các lực lượng ủng hộ Chính phủ Syria không thể tấn công, và từ đó các phiến quân do phương Tây hậu thuẫn có thể tiến hành các hoạt động sâu hơn trong lãnh thổ Syria. Hiện nay, các hoạt động này được tiến hành từ trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ.
Khi các phiến quân đang từng bước bị đánh bật khỏi Aleppo và các lực lượng ủng hộ Chính phủ Syria đang chiếm ưu thế trên khắp khu vực phía Tây sông Euphrates, động thái mới nhất của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm mục đích cuối cùng là tạo ra một “nơi trú ẩn an toàn ở phía Bắc để ngăn ngừa một sự sụp đổ hoàn toàn của cuộc giao tranh tại Syria”.
Trong khi đó, các lực lượng đặc nhiệm của Anh ở miền Nam Syria được cho là đang tìm cách tạo ra một nơi trú ẩn tương tự cho các phiến quân dọc biên giới Jordan và Iraq với Syria.
Sự hỗ trợ của không quân Mỹ trong các hoạt động đang diễn ra của Thổ Nhĩ Kỳ cũng cho thấy sự thiếu chiều sâu chiến lược và chính trị về sự trung thành của Mỹ đối với các lực lượng người Kurd được cho là đồng minh của Washington, một sự phản bội ngay cả khi lực lượng người Kurd đang được Mỹ tập hợp và chỉ đạo chống lại các lực lượng Syria ở miền Đông nước này.
Những kế hoạch về “nơi trú ẩn an toàn” trên được tiết lộ vào đầu năm 2012, khi các nhà hoạch định chính sách của Mỹ đưa ra trong một bài báo của Viện Brookings với tựa đề "Đánh giá về những lựa chọn để thay đổi chế độ", trong đó nhấn mạnh: Một sự thay thế cho các nỗ lực ngoại giao là tập trung đầu tiên vào việc làm thế nào để chấm dứt bạo lực và làm thế nào để tiếp cận nhân đạo, như đang được thực hiện dưới sự lãnh đạo (cựu Tổng thư ký LHQ Kofi Annan). Điều này có thể dẫn đến việc tạo ra những nơi trú ẩn an toàn và hành lang nhân đạo, vốn sẽ có được hỗ trợ bởi sức mạnh quân sự có giới hạn.
Hiện đây đang chính xác là những gì đang được tạo ra, bắt đầu từ Jarabulus, và có khả năng mở rộng về phía Tây hướng tới Azaz, thẳng về phía Bắc của thành phố Aleppo nơi đang diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt tại Syria. Kể từ năm 2012, nhiều lý do khác nhau đã được đưa ra, bị bỏ rơi và sau đó xem xét lại để biện minh cho một chiến dịch xuyên biên giới giống như điều đang diễn ra.
Với hậu quả của các cuộc đảo chính vừa qua, nhiều người đã hy vọng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ xem xét lại vai trò của mình về mặt địa chính trị và đóng một vai trò xây dựng cũng như ổn định trong khu vực. Thay vào đó, trong khi viện cớ các mối đe dọa từ IS và lực lượng người Kurd dọc theo biên giới - một mối đe dọa mà sự thông đồng của Ankara với Washington và các nước vùng Vịnh Ba Tư Mỹ kể từ năm 2011 đã giúp tạo ra - Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định ủng hộ một phần quan trọng trong kế hoạch của Mỹ nhằm chia cắt Syria và góp phần đưa chiến dịch gây bất ổn Trung Đông và Bắc Phi tiếp diễn.
CÔNG THUẬN
