Thầy giáo dạy sử và những phát minh độc đáo

Chuyện về thầy giáo dạy sử Trần Đình Thuy có nhiều sáng kiến mang tính ứng dụng thực tiễn đã không còn xa lạ với người dân 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum. Trong những sáng kiến đó phải kể đến 3 công trình nghiên cứu: Khóa nước phao bi, xe đạp cộng lực, bình năng lượng mặt trời. Chiếc xe đạp cộng lực chạy bằng năng lượng gió là sản phẩm mới nhất của thầy giáo Thuy.

Dụng cụ nhổ sắn và chiếc xe đạp mượn sức gió

Khi còn công tác tại Ban Dân vận tỉnh Kon Tum, nhiều lần xuống cơ sở, chứng kiến cảnh bà con nông dân gò lưng nhổ sắn, vừa tốn nhiều sức, năng suất lại thấp, anh Trần Đình Thuy thấy áy náy. Một lần trao đổi với ông Trương Văn Thanh, nguyên Chủ tịch và anh Hòa tài xế của Hội Nông dân tỉnh Kon Tum, cả hai đề xuất nên nghiên cứu chế tạo ra thiết bị nhổ sắn cầm tay cho bà con.

Sau khi tìm hiểu về nguyên lý, thổ nhưỡng, anh Thuy về mày mò nghiên cứu. Qua nhiều mẫu chế tạo và nhổ thí nghiệm, anh hoàn thành dụng cụ nhổ sắn cầm tay có trọng lượng 2,5 kg, lực nhổ gấp 5 lần so với lực của con người. Ở những vùng đất cứng, nhờ có dụng cụ nhổ cầm tay, thao tác đơn giản, gốc sắn được nhổ lên nhẹ nhàng, hiệu quả. Sản phẩm của anh được Hội Nông dân và nhiều bà con đánh giá cao. Tuy nhiên, nó vẫn chưa được sản xuất và đưa vào sử dụng đại trà vì nhiều nguyên nhân, mà lý do chính là không có kinh phí.

Ngoài máy nhổ sắn cầm tay, anh Thuy còn chế tạo ra chiếc xe đạp sử dụng năng lượng gió. Xe có gắn tuabin gió phía trước, sử dụng năng lượng gió hỗ trợ khi tham gia giao thông. Bánh trước của xe nhỏ, sau to, để hạ độ cao tuabin gió xuống. Tay lái xe mang tính thẩm mỹ cao, gồm 2 dây cung của hình elip hợp lại, liên kết 2 dây cung là một đường tròn, trong đường tròn gắn quả cầu, phía bên dưới hai dây cung là một mặt nạ.

Thầy giáo Trần Đình Thuy và chiếc xe đạp có gắn tuabin gió

Là giáo viên dạy sử, anh Thuy muốn gửi gắm lịch sử đất nước vào sáng chế của mình bằng ý tưởng khắc trên quả cầu hình ảnh lãnh thổ Việt Nam và hai quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa; còn mặt nạ khắc hình ảnh tượng đài Người mẹ giữ lửa, đang xây dựng ở đảo Lý Sơn. Phần khung xe anh thiết kế hình con mang lớn, loài thú quý hiếm, vừa để trang trí, vừa nhắn nhủ mọi người cần có ý thức bảo vệ loài thú có nguy cơ tuyệt chủng này.

Trần Đình Thuy tâm sự: “Để làm ra chiếc xe này, ngoài cái khó của đồng tiền, vật liệu để chế tạo còn khó khăn gấp bội. Riêng mấy cánh quạt và cái bầu đón gió, tôi phải lục tung các khu chợ mà không có. Sau cùng tôi phải mua mấy lá tôn về tự tay gò, cắt, tuy tốn nhiều công sức nhưng lại hiệu quả”.

Ưu điểm xe đạp của anh Thuy là có tuabin phía trước sẽ đón gió làm cho nó quay, qua bộ xích răng chuyển hướng sẽ làm cho lực được truyền xuống bánh, khi đó xe đi nhẹ hơn. Nếu chạy với vận tốc 30 km/giờ thì xe sẽ được tăng thêm khoảng 25% lực.

“Lúc đầu trình bày ý tưởng, nhiều người bảo tôi điên. Lắp tuabin gió trước xe thì bị cản ngược lại, xe đạp thêm nặng. Lắp xong chạy thử, người bình thường có thể đạp được vận tốc 40 km/giờ thì họ mới tin. Với xe này, giờ tôi có thể đạp xe hàng chục cây số mà không thấy mệt”, Trần Đình Thuy nói. Và anh hy vọng, với địa hình nhiều đồi núi của Tây Nguyên, sản phẩm sẽ được bà con chấp nhận, ủng hộ, qua đó tạo động lực cho anh phát huy những ý tưởng lớn hơn...

Điều hòa không khí bằng... địa nhiệt

Năm 2010, anh Thuy lấy nhà mình làm thí nghiệm. Qua quá trình thực nghiệm, anh kết luận: Tây Nguyên không phù hợp với sử dụng địa nhiệt mà đồng bằng mới là nơi phát triển của nó, bởi đồng bằng đáp ứng được yếu tố quan trọng đầu tiên là đất - chỉ cần đào xuống vài mét là đã có nước, dùng máy bơm tuần hoàn công suất nhỏ - giải nhiệt cho máy điều hòa, máy đông lạnh. 

Việc sử dụng giếng thủy địa nhiệt giải nhiệt cho máy điều hòa, tủ cấp đông... sẽ giảm chi phí điện năng 30-35%. Với nghiên cứu này, năm 2011, anh Thuy được trao giải ba trong cuộc thi sáng tạo kỹ thuật của tỉnh Kon Tum.

Trở lại năm 2000, một lần đang đi đường, anh Thuy thấy hai người phụ nữ đi trên chiếc xe gắn máy bất ngờ bị ngã khiến cả hai bị thương nặng ở gần vòng xoay ngay trước UBND tỉnh Kon Tum. Nguyên nhân là người điều khiển xe quên gạt chân chống. Về nhà Thuy nghĩ mãi, cuối cùng anh nghĩ ra cách thiết kế một công tắc điện phụ gắn với chân chống. Công tắc điện phụ này được nối tiếp với công tắc chính - chìa khóa.

Khi ngồi lên xe máy, mở chìa khóa, khởi động động cơ sẽ không nổ, nếu như chưa gạt chân chống lên. Xe gắn thiết bị này bắt buộc người điều khiển phải gạt chân chống lên động cơ mới nổ, tham gia giao thông sẽ an toàn, không bị tai nạn do chân chống quên không gạt. Thiết kế xong, Thuy nhờ một người bạn là anh Hà Xuân Nguyên, hiện công tác tại Sở Nội vụ tỉnh Kon Tum đánh máy, gửi tới Công ty Honda và Công ty SYM.

Thời gian sau các công ty trên đã cải tiến, lắp đặt công tắc phụ cho chân chống xe tay ga, nhằm chống trộm và an toàn cho người sử dụng khi tham gia giao thông, chưa gạt chân chống thì xe không nổ máy. 

Địa hình và khí hậu Việt Nam có tài nguyên gió rất lớn, rất thuận lợi cho việc phát triển turbine gió. Song với công nghệ động cơ gió hiện nay rất khó có thể khai thác được nguồn năng lượng dồi dào này, hơn nữa chi phí quá lớn. Qua 8 năm tìm hiểu các loại động cơ gió trên thế giới, nhiều lúc cảm thấy bất lực, nhưng đến năm 2014, qua quá trình thí nghiệm chế tạo xe đạp gắn động cơ turbine gió, anh Thuy đã tìm ra cách chế tạo tuabin gió kiểu mới.

Theo trình bày của nhà sáng chế, turbine gió kiểu mới công suất lớn hơn 50 MW, sẽ khai thác năng lượng gió hiệu quả hơn, dễ vận chuyển, bảo dưỡng hơn, dễ lắp đặt hơn, giá thành đầu tư thấp hơn. Rất có thể một ngày nào đó trong tương lai gần, động cơ turbine của thầy giáo Thuy sẽ được đưa ra thị trường.

Bình nước lọc sử dụng năng lượng mặt trời

Cựu chiến binh - thầy giáo “lập dị”

“Nhà sáng chế” Trần Đình Thuy sinh năm 1972 tại làng Thượng Phúc, xã Quang Trung (Kiến Xương, Thái Bình). Năm 1986, cậu bé Thuy theo cha vào Tây Nguyên sinh sống. Học ở trường THPT Pleiku 2, Thuy cũng không có gì nổi bật. Nhưng từ bé, cậu đã rất thích chế tạo máy móc, nhất là những gì có liên quan tới năng lượng. Bao nhiêu vật dụng trong nhà cậu đều đem ra “thử nghiệm”.

Bị cha la mắng rồi đánh phạt, ngăn cấm, nhưng cậu vẫn chứng nào tật đấy. Mãi rồi ông cũng chán, mặc kệ con trai. Suốt ngày tìm tòi nghiên cứu, toàn nói những vấn đề cao siêu khiến không ít người cho rằng Thuy có vấn đề về thần kinh. Từ hồi ấy, cậu bé Thuy đã cho rằng, quan trọng nhất là phải rèn luyện cho mình khả năng tự học, tư duy sáng tạo, chứ không phải là “nhai cho kỹ” kiến thức của người đi trước, và mong muốn làm được những điều mà người khác chưa làm được, nghĩ được những điều mà người khác chưa nghĩ ra.

Tốt nghiệp THPT năm 1990, Thuy đi bộ đội. Sau 6 năm phục vụ quân ngũ, anh trở về công tác tại Ban Dân vận Tỉnh ủy Kon Tum. Năm 2001, vì lý do sức khỏe, Thuy nghỉ việc, thi vào Cao đẳng Sư phạm tỉnh Gia Lai - ngành Lịch sử. Tốt nghiệp, anh được nhận về Trường THCS Lý Thường Kiệt, thành phố Pleiku. Nhưng chỉ dạy được một năm, vì mải mê sáng chế, anh xin nghỉ việc. Niềm đam mê này khiến vợ con anh chẳng nhờ cậy được gì.

Để đỡ đần cho người vợ tảo tần, và để có tiền thực hiện ước mơ, năm 2005 anh lại xin đi dạy ở Trường THCS Trần Khánh Dư. Khi công việc tạm ổn được 5 năm, Thuy xin nghỉ dạy không lương 2 năm để dồn tâm huyết vào những ý tưởng và sáng chế. Từ năm 2013 đến nay anh vẫn thường xuyên nhờ người đứng lớp thay vì lâu lâu lại phải đi trình bày ý tưởng và tìm đầu ra cho sản phẩm.

Chị Trần Thị Phượng vợ anh cũng là giáo viên dạy môn Sử trường THPT chuyên Kon Tum. Lúc mới yêu, thấy anh ngồi đâu cũng kẻ với vẽ, ghi ghi chép chép, bù lại anh thật thà chân chất nên cũng xiêu lòng. Khi nên nghĩa vợ chồng anh vẫn “chứng nào tật ấy”, chẳng quan tâm gì tới gia đình. Cho rằng anh làm toàn những việc viển vông, không giúp ích gì cho vợ con, bao nhiêu tiền kiếm được anh chỉ đổ vào những ý tưởng điên rồ, lắm khi chị cắt hết mọi nguồn tiền phục vụ cho “phát minh”.

Nhưng niềm đam mê của anh dần thuyết phục chị, bây giờ ngoài giờ lên lớp, công việc nhà một mình chị đảm đương hết. Không những thế, chị còn viện trợ không hoàn lại để anh thích làm gì thì làm. Cậu con trai lớn của anh chị, cháu Trần Quốc Khuê, 16 tuổi, hiện là học sinh lớp 10, cũng có “gene nghiên cứu” của cha, chuyên nghiên cứu về thiên văn học.

Nói về Trần Đình Thuy, ông Trương Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh đánh giá cao những sản phẩm của anh vừa hiệu quả, vừa mang tính ứng dụng cao. Về phía Trường THCS Trần Khánh Dư, nơi anh công tác, nhất là thầy Hiệu trưởng Trần Hữu Lộc, đã thông cảm và tạo mọi điều kiện để Thuy có thời gian nghiên cứu, làm thí nghiệm với các sản phẩm của mình.

Anh Thuy dành một góc nhỏ trong nhà cho niềm đam mê. Căn phòng không có nhiều vật dụng, chủ yếu là mấy máy hàn xì, những vật liệu dùng cho sáng chế. Ngoài thời gian lên lớp, Thuy lại vùi đầu vào góc nhỏ để nghiên cứu, chế tạo. “Nhiều lúc đi mua thiết bị phải giấu vợ nói là đi xin, thực ra tôi đi vay mượn để lấy tiền mua sắm thiết bị. Kinh tế trong gia đình vợ lo cả, lương giáo viên của vợ chồng chẳng được bao nhiêu, có người bảo tôi dở hơi. Nhiều lúc điều ra tiếng vào cũng làm vợ tôi buồn, nhưng khi thấy sản phẩm của tôi được nhiều người tin dùng, vợ tôi thấy vui, lại động viên chồng tiếp tục…”, anh chia sẻ.

Kinh phí không có, nợ nần chồng chất, liệu thầy giáo còn theo đuổi con đường nghiên cứu, chế tạo đến bao giờ? Anh Thuy cười vui vẻ khẳng định: “Còn chứ. Nghiên cứu, chế tạo đã ăn vào máu rồi, bỏ cũng không được. Tôi còn phải hoàn thành một vài ý tưởng mà mình ấp ủ. Còn sức khỏe, thời gian, tôi còn chế tạo”.

TheoCông an nhân dân