Tăng thuế Mỹ-Trung: Ai thiệt hại hơn ai?

Các quan chức phụ trách đàm phán thương mại với Trung Quốc của Mỹ

Các chuyên gia nhận định đợt leo thang thuế quan mới nhất giữa Mỹ và Trung Quốc khiến cho hai nền kinh tế lớn nhất thế giới này khó lòng đạt được một thỏa thuận cho phép Tổng thống Donald Trump tuyên bố chiến thắng trong khi ông Trump dường như đang có ưu thế khi leo thang cuộc chiến này.

Bắt đầu từ rạng sáng 10.5 (theo giờ Mỹ), Washington đã tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ USD giá trị hàng hóa Trung Quốc. Bắc Kinh đáp trả tức thì với tuyên bố họ sẽ phản công. Đợt đánh thuế này xảy ra sau khi ông Trump gia tăng áp lực với cáo buộc Bắc Kinh rút lại cam kết về một số nội dung của một thỏa thuận đang hình thành.

Để lỡ thời cơ?

Ông Steve Okun - chuyên gia thương mại và cố vấn cao cấp tại hãng tư vấn McLarty Associates - nói trên kênh CNBC: “Nếu Trump muốn thắng, ông ấy phải cho thấy có sự thay đổi đáng kể trong hành động của Trung Quốc về sở hữu trí tuệ, ăn cắp trên mạng hay ép buộc chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, về mặt chính trị, rất khó để cho Chủ tịch Tập Cận Bình nhượng bộ những yêu cầu của Mỹ”.

 Mỹ và Trung Quốc đang thương thảo một thỏa thuận thương mại trong vòng vài tháng qua. Các nhà đầu tư và phân tích hy vọng hai bên có thể giải quyết xung đột bằng cách đạt được một thỏa thuận nào đó.

“Tôi nghĩ cơ hội đạt được thỏa thuận đã giảm đáng kể và khả năng cuộc đàm phán đổ vỡ có thể tăng lên”, ông Nick Marro, một chuyên gia phân tích của tạp chí Economist, phát biểu trên truyền hình CNBC hôm 10.5. Theo ông Marro, việc tăng thuế đã xóa bỏ hết những dấu hiệu “thiện chí” và “thời cơ tích cực” tích lũy được trong các cuộc gặp trước đó giữa hai nước. Kịch bản tốt nhất đối với cả hai bên là tiếp tục đàm phán, nhưng việc leo thang thuế quan trong tuần này cũng làm tăng khả năng Mỹ và Trung Quốc có thể không bao giờ đạt được thỏa thuận.

Ông Stefan Legge, một giảng viên và nhà nghiên cứu kinh tế tại Đại học St. Gallen ở Thụy Sỹ, dự báo chiến tranh thương mại sẽ kéo dài chừng nào cả hai nền kinh tế có thể chịu được.

Bắc Kinh thiệt nhiều hơn?

Hầu hết các nhà phân tích đồng ý rằng Bắc Kinh sẽ thiệt hại nhiều hơn Washington nếu chiến tranh thương mại kéo dài. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc có thể giảm khoảng 1,6% trong năm nay nếu các mức thuế trừng phạt của Mỹ tiếp tục đẩy các công ty Trung Quốc ra khỏi thị trường Mỹ, theo ước đoán của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Trong khi đó, Mỹ đang có tăng trưởng kinh tế mạnh, thị trường lao động lành mạnh và Phố Wall ít lo sợ hơn. Những yếu tố này đã giúp cho chính quyền Trump có lập trường mạnh bạo hơn với Trung Quốc.

Kinh tế Mỹ đã tăng trưởng 3,2% trong quý đầu năm nay, tỷ lệ thất nghiệp dao động ở mức thấp nhất trong vòng 50 năm, và sự hồi phục của thị trường chứng khoán Mỹ trong năm nay đã củng cố lòng tin của giới đầu tư cho dù niềm tin đó có được trong lúc có hy vọng vào việc hai nước sắp đạt được thỏa thuận.

Chuyên gia kinh tế Robert E Scott thuộc Viện Chính sách Kinh tế (EPI) nói với kênh Al Jazeera: “Mỹ nhập khẩu khoảng 540 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc năm ngoái, và xuất sang Trung Quốc 120 tỷ. Cả hai con số đó đều không là bao so với quy mô kinh tế Mỹ, vốn đã đạt được 21.100 tỷ USD trong quý đầu tiên”.

Ông Scott cũng nói rằng tỷ lệ này của Trung Quốc lớn hơn nhiều. Ông phân tích: “Tổng số 540 tỷ USD hàng xuất khẩu của họ đến Mỹ trong năm 2018 chiếm 4% của nền kinh tế 13.400 tỷ của họ. Nói cách khác, Trung Quốc bị tổn thương nhiều hơn bảy lần so với Mỹ khi thương mại bị gián đoạn trong cuộc tranh chấp này”.

Do sức mạnh của đồng USD, sự suy yếu của đồng Nhân dân tệ và các nhà nhập khẩu Trung Quốc phải "hấp thụ" chi phí bổ sung, ông Scott tin tưởng rằng tác động của chiến tranh thương mại đối với kinh tế Mỹ là “nhỏ và có thể xoay xở được”.

Mỹ bị ảnh hưởng đến mức nào?

Tuy nhiên có điều mà nhiều chuyên gia đồng tình là cho dù Mỹ có ở vị trí tốt hơn Trung Quốc trong chiến tranh thương mại thì những hậu quả của nó là không thể tránh khỏi.

Ông Clyde Hufbauer - chuyên gia cao cấp thuộc Viện Peterson về kinh tế quốc tế - nói: “Nếu thuế quan của ông Trump phát triển thành cuộc chiến thương mại toàn diện, tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ bị kéo xuống, có khả năng là 0,5% và thị trường chứng khoán thậm chí còn bị ảnh hưởng lớn hơn nữa”. Theo ông Hufbauer, trong trường hợp leo thang hơn nữa, người tiêu dùng có thể thấy nhiều mặt hàng tăng giá đáng kể, trong khi các doanh nghiệp Mỹ có thể bị thiệt hại.

Ông Edward Alden- chuyên gia cao cấp tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại – cho rằng phía Trung Quốc thiệt hại nhiều hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không thể duy trì được cuộc chiến lâu dài.

Lợi thế tái tranh cử?

Đảng Cộng hòa ủng hộ Tổng thống Trump trấn áp hành vi trộm cắp sở hữu trí tuệ, thao túng thị trường và các hàng rào thương mại khác của Trung Quốc. Tuy nhiên, một số nghị sỹ Cộng hòa đang trở nên mất kiên nhẫn và nản lòng với thiệt hại từ chiến tranh thương mại của ông Trump, hơn một năm sau khi ông gọi tranh chấp thương mại là “dễ thắng lợi”.

Sự nản lòng đó dễ thấy nhất ở những bang nông nghiệp vốn chịu thiệt thòi nhiều nhất trước các sắc thuế trả đũa của Trung Quốc đối với hàng nông nghiệp Mỹ và điều đó đặt ra nguy cơ cho chiến lược tái tranh cử của ông Trump, nhất là ở các bang miền Trung Tây.

Tuy nhiên, cuộc chiến của ông Trump với Trung Quốc diễn ra vào lúc ông đang có tỷ lệ ủng hộ cao nhất trong nhiệm kỳ và nền kinh tế khỏe mạnh – hai nhân tố giúp ông có lợi thế trong cuộc chiến thương mại.

Cuộc chiến thương mại với Trung Quốc được đón nhận nhiều hơn ở những bang công nghiệp như Ohio, Michigan, Pennsylvania và Wisconsin vốn giúp ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hồi năm 2016. Những bang này đóng vai trò then chốt trong chiến lược tái tranh cử của ông.

Mặc dù đảng Dân chủ đồng ý rộng rãi với những chỉ trích của ông Trump nhắm vào Trung Quốc, không có nghĩa họ dành cho ông Trump sự ủng hộ trong lúc cuộc chiến thương mại gây thiệt hại ngày càng nhiều. Nếu thương thuyết bất thành, các ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ sẽ tận dụng điều này để công kích thành tích kinh tế và khả năng thương thuyết của ông Trump.

Nghị sỹ Dân chủ Tim Ryan của bang Ohio - một ứng viên tổng thống năm 2020 - cho biết ông chia sẻ quan ngại của ông Trump về giao thương với Trung Quốc, nhưng chỉ trích việc ông Trump thiếu chiến lược “một cách nguy hiểm”. Ông Ryan nói: “Điều đó làm thị trường chao đảo, nó không đem đến sự ổn định và ông ấy không có kế hoạch nào hết. Do đó, tôi sẽ không ủng hộ...”.

Theo TTXVN