Tâm tình của cháu

Tình thân, tình cảm gia đình mãi là nguồn cảm hứng bất tận của thơ ca. Đặc biệt tình bà cháu ấm áp, xúc động, thiêng liêng đã được biết bao thi sĩ biểu đạt tinh tế, để lại những dư âm trong lòng các thế hệ độc giả, như: “Bếp lửa” của Bằng Việt, “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh… Trong mạch cảm xúc gần gũi, bình dị mà thiết tha đó, Vũ Thị Thanh Hòa có bài “Chải tóc cho bà” đã mang lại cho người đọc những rung động mới mẻ, thấm thía và cả tình yêu thương trào dâng. Bài thơ từng đăng trên báo Hải Dương cuối tuần ngày 6.3.2020.

Bài thơ mở đầu bằng lời tự sự rất đơn giản: “Cháu ngồi chải tóc cho bà”, nhưng từ câu thơ thứ hai, bao nhiêu hồi ức, bao nhiêu sự việc ùa về trong hành động “chải tóc cho bà” của cháu. Mái tóc bà không chỉ tỏa ra hương chanh, hương sả quen thuộc từ những “ngày xa ùa về” mà còn khơi dậy bao nỗi “trầm luân” nhọc nhằn, đắng cay của một đời bà cơ cực, vất vả, lo toan: “Trầm luân nắng cháy triền đê/ Địu con bà đội nón mê giữa đồng”. Những truân chuyên bà đã trải qua mà nay cháu hiểu, cháu cảm được nên những câu thơ cứ tự nhiên như mạch cảm xúc tuôn trào: “Một đời thiếu vắng bóng ông/Tòng quân nhập ngũ qua sông một chiều/ Mắt đầy bao nỗi thương yêu/ Dáng người bươn bả gánh điều chơi vơi”.

Một câu nhắc việc chải tóc cho bà còn bảy câu thơ tiếp theo toàn là hồi ức về đời bà. Hai từ láy trong một câu thơ: “bươn bả”, “chơi vơi” đủ để diễn tả tinh tế dáng vẻ tất bật và những “trầm luân” mà bà đã phải gánh gồng.

“Nắng chiều sót sợi tóc mun/ Mái dày xưa khỏa lấp hun hút mùa/ Tóc bà vài sợi lưa thưa/ Tuổi già cặm cụi gió lùa mong manh”. Đó là những câu thơ được viết ra bằng cảm xúc chân thành, xuất phát tự tận đáy lòng của người cháu khi giật mình nhận ra tuổi già đã đến trên mái đầu của bà nên người đọc cũng rưng rưng cảm động. Từ “mong manh” trong “gió lùa mong manh” vừa tả thực gió lùa vào mái tóc lưa thưa nhuộm màu sương gió của thời gian, còn sót sợi tóc mun hiếm hoi vừa diễn tả hàm ẩn tâm trạng lo lắng của cháu vì tuổi già của bà như chuối chín cây. 

Bài thơ khép lại bằng hai câu lục bát đầy cảm xúc và dư ba: “Nhổ đi bao sợi tóc sâu/ Mà không ngăn kịp chuyến tàu thời gian…”. Đó là quy luật của đời người, của tạo hóa mà chẳng ai có thể ngăn được “chuyến tàu thời gian”. Vì vậy, bài thơ thoáng nỗi xót xa qua dấu chấm lửng, nghẹn ngào. Thương bà mà chẳng cần nói một từ “thương” nhưng người đọc vẫn cảm nhận được tâm tình sâu lắng của cháu dành cho bà kính yêu.

Mượn cớ “chải tóc cho bà”, Vũ Thị Thanh Hòa đã phác họa chân dung người bà điển hình với cuộc đời và phẩm chất đáng quý. 

Bài thơ được viết bằng thể lục bát với âm điệu ngọt ngào, lắng sâu. Lời thơ giản dị, tự nhiên, nhịp thơ nhẹ nhàng, đều đều dễ đi vào lòng người. Tình cảm của cháu dành cho bà với bao yêu thương, trìu mến đã khơi dậy trong chúng ta tình cảm trân quý gia đình, thêm biết ơn và thương yêu bà hơn.

NAM HỒNG