Sự cố Viking2 và mưu đồ của Bắc Kinh

Nhữngsự kiện gần đây tại Biển Đông đang làm cho dư luận đặt câu hỏi: phảichăng Bắc Kinh đang áp dụng binh pháp Tôn Tử cố tình biến cái không thểthành có thể, biến các khu vực không tranh chấp thành các khu vực tranhchấp để đòi hỏi được chia phần tài nguyên trên thềm lục địa và đặcquyền kinh tế của các nước láng giềng yếu thế thông qua công thức "gáctranh chấp cùng khai thác".

Bắc Kinh đang dụng chiêu biến không thành có

Tôn Tử, chiến lược gia đại tài trong lịch sử Trung Quốc, nổi tiếngvới thuật dùng binh, biến hư thành thực, thực thành hư, làm đối phươngnghi kỵ, chia rẽ lẫn nhau, rơi vào thế bị động, qua đó đạt được mụctiêu khống chế của mình. Những người mê chuyện Tam Quốc, hẳn còn thánphục Khổng Minh trong thành rỗng dùng tiếng đàn đuổi hàng vạn hùng binhcủa Tư Mã Ý, hay Tào Tháo cố tình tẩy xóa thư gửi Hàn Toại, lấp lửngnửa kín nửa hở, gây nghi ngờ, chia rẽ chú cháu Hàn Toại, Mã Siêu để haibên tự đánh nhau đi đến chỗ tan rã.

Những sự kiện gần đây tại Biển Đông đang làm cho dư luận đặt câuhỏi: phải chăng Bắc Kinh đang áp dụng binh pháp Tôn Tử cố tình biến cáikhông thể thành có thể, biến các khu vực không tranh chấp thành các khuvực tranh chấp để đòi hỏi được chia phần tài nguyên trên thềm lục địavà đặc quyền kinh tế của các nước láng giềng yếu thế thông qua côngthức "gác tranh chấp cùng khai thác".

Sự kiện tàu Bình Minh 02 bị cắt cáp địa chấn trên thềm lục địa cáchbờ biển Việt Nam 120 hải lý được dư luận đánh giá là nghiệm trong vì

1)vụ việc xảy ra nằm sâu trong thềm lục địa và đặc quyền kinh tế mà quốcgia ven biển như Việt Nam được hưởng một cách hợp pháp theo Công ướcLuật biển của Liên hợp quốc năm 1982;

2) do một lực lượng chấp pháp củamột nước tiến hành có chủ ý;

3) xâm phạm tài sản công của một quốc giađộc lập có chủ quyền. Song dưới con mắt của các phát ngôn viên TrungQuốc thì đó là việc làm "bình thường và hợp lý ở khu vực biển thuộcthẩm quyển và quyền tài phán của Trung Quốc". Thậm chí, người phát ngônBộ Ngoại giao Trung Quốc còn yêu cầu Việt Nam "tránh tạo ra những sự cốmới".

Tại Đối thoại Shangri-La ngày 3 đến 5-6-2011, khi bị chất vấn, Bộ trưởngQuốc phòng Trung Quốc đã dùng tới 27 lần từ hòa bình trong phát biểucủa mình và khẳng định "Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc không có hành động can dự nào vào sự việc vừa diễn ra".Trung Quốc đang thực hiện chiến thuật vừa đấm vừa xoa. Họ nhiều lầnkhẳng định yêu chuộng hòa bình, sẵn sàng cùng các bên đàm phán. Trongkhi Việt Nam đang chân thành mong muốn Trung Quốc thể hiện đúng nhưnhững gì mà Trung Quốc đã nói và cam kết thì các hoạt động trên biểnlại càng trở nên phức tạp. Liên tục các tàu cá của Việt Nam vàPhilippines bị tấn công. Ngày 9-6-2011, tàu khảo sát địa chấn Viking 02của Việt Nam lại tiếp tục bị tàu cá và tàu ngư chính của Trung Quốcquấy rối cắt cáp, phá chân vịt tại lô 136 thềm lục địa phía Nam. Vị trílần này cũng chỉ cách đường cơ sở Việt Nam gần 100 hải lý.

Hiện trường nơi xảy ra vụ tàu cá Trung Quốc lao vào phá cáp tàu Viking2

Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi lớn tiếng đổ lỗi cho Việt Nam: "TrungQuốc có chủ quyền không tranh cãi với quần đảo Trường Sa và lãnh hảigần đó. Trung Quốc và Việt Nam nhiều lần đã đạt được sự đồng thuận quantrọng về cách xử lý phù hợp các vấn đề hàng hải và duy trì ổn định ở biển Đông. Chúng tôi hy vọng phía Việt Nam sẽ có các nỗ lực nghiêm túcđể thực hiện những đồng thuận liên quan". Một tuyên bố lấp lửng làmdư luận có thể hiểu nhầm Trung Quốc và Việt Nam đã có những đồng thuậnvà chính Việt Nam là bên không thực hiện. Rõ ràng Trung Quốc và ViệtNam đang tiến hành đàm phán thỏa thuận nguyên tắc về giải quyết cáctranh chấp ở biển Đông. Điều này thể hiện thiện chí của Việt Nam, tuânthủ các nguyên tắc của luật quốc tế giải quyết hòa bình các tranh chấp,không sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.

Lập trường của Việt Nam gồm 4 điểm:

1) Việt Nam được quyền có thềmlục địa và đặc quyền kinh tế riêng từ đất liền Việt Nam không có tranhchấp, tách biệt với các vùng biển hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa,

2) Hai quần đảo thuộc chủ quyền Việt Nam,

3) vùng biển của các đảotrong hai quần đảo được xác định theo Công ước luật biển năm 1982, cụthể theo điều 121.3. Các đảo thuộc hai quần đảo này nếu có thềm lục địavà đặc quyền kinh tế thì cũng là những vùng biển hạn chế không thể cóđầy đủ hiệu lực trong phân định như từ lãnh thổ đất liền, phù hợpnguyên tắc "đất thống trị biển",

4) trong khi tìm kiếm một giải pháp cơbản lâu dài, các bên tranh chấp ở Biển Đông cần kiềm chế, không mở rộngchiếm đóng mới, không có những hành động làm phức tạp thêm tình hình,hợp tác trong những lĩnh vực ít nhạy cảm như bảo vệ môi trường, nghiêncứu khoa học biển, phòng chống cướp biển theo đúng tinh thần của Tuyênbố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông DOC 2002.

Như vậy, đúng như người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã trả lời : "Khôngcó nhận thức chung nào nói rằng Trung Quốc có quyền cản trở các hoạtđộng của Việt Nam tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của ViệtNam. Chính hành động này của Trung Quốc đã đi ngược lại nhận thức chungcủa lãnh đạo cấp cao hai nước".

Đường lưỡi bò và lập luận lạ lùng

Vậy thực chất đằng sau những lời nói và việc làm trái ngược củaTrung Quốc là gì? Tờ Trung Quốc nhật báo (China Daily) ngày 8-6-2011 đãkhông ngại ngùng bộc lộ. Tranh chấp biển Đông (Trung Quốc gọi là biểnNam Trung Hoa) có ý nghĩa chiến lược quan trọng với Trung Quốc bởi hailý do:

Thứ nhất, Trung Quốc là nước lớn nhưng chưa phải là một siêucường biển. Mặc dù có thềm lục địa và đặc quyền kinh tế rộng, bờ biểnđất liền và đảo dài nhưng phần đóng góp của biển với GDP còn nhỏ. Chỉvới một số ít các đảo đang tranh chấp nằm dưới sự kiểm soát của mình,Trung Quốc không có đường để nối biển với đại dương.

Thứ hai, không cómột lực lương hải quân mạnh và sự chú trọng các quyền lợi biển, TrungQuốc vẫn ở vị thế không thuận lợi. Muốn trở thành một siêu cường có ảnhhưởng, Trung Quốc buộc phải chuyển từ "cường quốc đất liền" sang "siêucường biển". Và tranh chấp Biển Đông là phép thử thực tế cho việc đạtđược mục tiêu đó.

Để thực hiện ý đồ độc chiếm biển Đông, không gì tốthơn phương thức biến cái của người khác thành của mình, biến vùng biểnkhông tranh chấp thành vùng biển có tranh chấp, đòi chia sẻ tài nguyênvà quyền kiểm soát biển trên vùng biển của nước khác dưới chiêu thức "gác tranh chấp cùng khai thác".

Tháng 5-2009 Trung Quốc lần đầu tiên đưa yêu sách "đường lưỡi bò" ratrước công chúng, trước Liên hợp quốc nhưng lại lớn tiếng cho rằng conđường này là đường lịch sử đã được cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãivà toàn bộ các đảo, đá, bãi cạn nửa nổi nửa chìm, thậm chí đến cả cácbãi chưa từng nổi lên cũng như các vùng nước liên quan, đáy biển vàlòng đất dưới đáy biển trong phạm vi con đường này thuộc quyền quản hạtcủa Trung Quốc. Có nhẽ chỉ những học giả Trung Quốc quen xem mình làtrung tâm của thế giới mới có lập luận lạ lùng như vậy.

Tại Hội nghị luật biển lần thứ nhất năm 1958 trong danh sách cácvùng nước, vịnh lịch sử của thế giới, đốt đuốc lên cũng chẳng thấy cóvăn bản nào ghi nhận cái đường lưỡi bò. Một con đường đứt đoạn, vẽ tùyý, không tọa độ sao có thể là một ranh giới biển được cộng đồng quốc tếthừa nhận. Khái niệm "vùng nước liên quan" cũng chỉ là sản phẩm riêngcủa Trung Quốc, không có trong Công ước Luật Biển của Liên hợp quốc.Ngay sau khi Trung Quốc lưu chiểu tấm bản đồ này lên Liên hợp quốc,Việt Nam, Malaysia và muộn hơn là Philippines đã lên tiếng phản đối.Các nước không liên quan như Indonesia, Mỹ cũng đều phê phán tính vô lýcủa con đường.

Ngày 14-4-2011, Trung Quốc lại đưa ra lập luận mới, quần đảo Nam Sa(Trường Sa) có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa riêng. Lần đầutiên Trung Quốc đưa ra yêu sách theo ngôn ngữ của luật biển quốc tế.Điều đó không có nghĩa là Trung Quốc từ bỏ đường lưỡi bò. Họ vẫn tiếptục dùng cả đường lưỡi bò và Luật Biển khi cần thiết và để bổ trợ chonhau. Lấy sự không rõ ràng làm cơ sở bào chữa cho các hành động vi phạmluật quốc tế của mình. Thực chất đường lưỡi bò giống như một đường chủtrương yêu sách lớn của Trung Quốc làm thế mặc cả cho những đàm phángiải quyết sau này. Càng mở rộng vùng tranh chấp vào sâu lãnh thổ hayvùng biển đối phương càng có lợi thế để mặc cả. Các nước có tranh chấplãnh thổ với Trung Quốc chẳng lấy gì làm lạ với chiến thuật biến khôngthành có này của Bắc Kinh.

Cạm bẫy "gác tranh chấp, cùng khai thác"

Bước thứ hai của chiến lược "biến cái không thể thành có thể" là tạocớ, gây sức ép với các nước lân cận để khẳng định trên thực tế "đườnglưỡi bò" của Trung Quốc. Đây là lý do vi sao gần đây Trung Quốc đẩymạnh các hoạt động quấy rối. Từ việc đơn phương thiết lập lệnh cấm đánhbắt cá ở biển Đông hàng năm từ 15-5 đến 31-8 tới các hoạt động cản trởtàu thuyền Việt Nam và Philippines trong tháng 3 đến tháng 6-2011, hay hoạtđộng dùng tàu ngầm đặt quốc huy dưới đáy biển Bãi cạn Tăng Mẫu gầnMalaysia đầu năm 2011, các hoạt động này đều có một điểm chung là nằmtrên ranh giới của "đường lưỡi bò".

Bắc Kinh mong muốn dưới sức ép của cây gậy, các bên hữu quan sẽ phảichấp nhận củ cà rốt họ đưa. Đó là chủ trương "chủ quyền tại ngã, gáctranh chấp cùng khai thác". Chủ trương này theo Bộ Ngoại giao TrungQuốc gồm 4 yếu tố:

1) Chủ quyền đối với các vùng lãnh thổ liên quanthuộc về Trung Quốc;

2) Khi điều kiện chưa chín muồi để có giải phápcho tranh chấp chủ quyền, đàm phán về chủ quyền có thể hoãn lại để cóthể gác tranh chấp sang một bên. Gác tranh chấp không có nghĩa từ bỏchủ quyền. Nó chỉ là gác tranh chấp lại chờ thời gian thích hợp;

3)Khai thác chung các vùng lãnh thổ liên quan;

4) Mục đích của khai thácchung là nâng cao sự hiểu biết lẫn nhau và tạo điều kiện cho giải phápcuối cùng về chủ quyền lãnh thổ.

Như vậy "gác tranh chấp cùng khai thác" của Trung Quốc thực chất chỉđể phục vụ cho điều kiện thứ nhất "Chủ quyền đối với các vùng lãnh thổliên quan thuộc về Trung Quốc". Chấp nhận "gác tranh chấp cùng khaithác", tức chấp nhận đường yêu sách "lưỡi bò" của Bắc Kinh. Điều kiệnchín muồi ở đây là thời điểm Bắc Kinh đủ sức để kiểm soát toàn bộ cácvùng biển và lãnh thổ này trong phạm vi "đường lưỡi bò". Trong khi chờđợi điều kiện chín muồi này thì các bên cùng khai thác, tức Bắc Kinh cóquyền ngang hàng với nước chủ nhà trong thăm dò, khai thác và quản lýcác tài nguyên của họ. Khu vực gác tranh chấp cùng khai thác chỉ đượcđề xuất trên thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của nước khác mà BắcKinh chưa thể và không thể kiểm soát. Khu vực gác tranh chấp cùng khaithác không được Bắc Kinh chấp nhận ở những nơi họ đã giành được quyềnkiểm soát một cách phi pháp như Hoàng Sa và một số khu vực ở Trường Sa.

Đã đến lúc đưa vấn đề ra Liên hợp quốc

Đường lưỡi bò và gác tranh chấp cùng khai thác là hai yếu tố cấuthành của một chủ trương lớn độc chiếm Biển Đông. Các hành động mạnhbạo vừa qua là thể hiện ý chí của Trung Quốc áp đặt cho các nước xungquanh Biển Đông chấp nhận công thức đó. Phép thử của Trung Quốc ngày26-5-2011 muốn nắn gân Việt Nam, Philippin, Hiệp hội các nước ASEAN, Mỹvà các nước khác có lợi ích ở Biển Đông. Phản ứng của Việt Nam,Philippin, Malaysia, Indonesia và Mỹ là tích cực. Các bên đều mong muốnTrung Quốc tôn trọng những gì đã cam kết, cần phải có một lộ trình rõràng nếu không sẽ có đụng độ.

Tuy nhiên những phản ứng đó có lẽ còn chưa đủ để ngăn cản những bướcđi liều lĩnh của Bắc Kinh, tiếp tục xây dựng các công trình trên cácbãi đá ngầm gần Philippin và cắt cáp của tàu Viking 02 trên thềm lụcđịa Việt Nam. Đã đến lúc Việt Nam và Philippin đưa vấn đề ra trước Liênhợp quốc hoặc cả hai nước cùng gửi Công hàm lên Liên hợp quốc. ASEANdưới sự chủ tọa của Indonesia cần sớm có một Tuyên bố về tình hình BiểnĐông như Tuyên bố năm 1992 mở đầu cho quá trình xây dựng Tuyên bố DOC.

Các nước có quyền lợi ở Biển Đông và ASEAN cần sớm đưa vấn đề giảithích và áp dụng điều 121.3 của Công ước của Liên hợp quốc về Luật biểnnăm 1982 về quy chế các đảo đá ra trước Hội nghị các nước thành viênCông ước Luật biển. Một trong những nguồn gốc làm phức tạp vấn đề BiểnĐông chính là sự không rõ ràng của điều khoản này. Và tất cả những nướccó thềm lục địa và đặc quyền kinh tế hợp pháp bị vi phạm cần kiên quyếtthực hiện quyền tự vệ chính đáng của mình trước những hành động quákhích, đe dọa tính mạng và tài sản công. Có như thế điều không thể vẫnchỉ là không thể và công lý không bị xói mòn.

(Nguồn: VNN)