Ông bà, cha mẹ có vai trò quan trọng trong giáo dục con cháu

Những người có ý nghĩa quan trọng nhất đối với quá trình phát triển trong suốt cuộc đời của con cháu đó chính là ông bà, cha mẹ. Sự ảnh hưởng của ông bà, cha mẹ không chỉ mang tính chất toàn diện, sâu sắc, mạnh mẽ mà còn lâu dài nhất. Vì con cháu là tài sản lớn nhất, qúy giá nhất của mỗi gia đình. Gia đình cùng với những mối quan hệ giữa con cháu với ông bà và cha mẹ là trường học đầu tiên giáo dục nhân cách, đạo đức, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ và thể chất cho con cháu. Đức tính tự chủ và lòng tự trọng cao nhất sẽ có ở những con cháu nào mà ông bà, cha mẹ biết kết hợp khéo léo những tình cảm ấm áp, nồng thắm dành cho con cháu với những chuẩn mực hành vi của xã hội đã được quy định rõ ràng.   

Trong gia đình, ông bà là người tích lũy được nhiều kinh nghiệm vì đã có những năm tháng trải nghiệm những khó khăn, vất vả. Khi sống chung với các cháu, ông bà thường đem những hiểu biết đã được kiểm nghiệm định hướng, tư vấn giáo dục cho các cháu với những hy vọng lớn lao.

Từ thực tiễn của những người làm cha, làm mẹ trực tiếp nuôi dạy con cái lớn khôn, trưởng thành, rồi trở thành ông, bà, những người làm ông bà có dịp sàng lọc, phân loại những điều hay lẽ phải để vận dụng vào quá trình chăm sóc con cháu nhằm loại bỏ những điều xấu, kể cả những điều không còn phù hợp với hoàn cảnh thực tại, những mong các cháu nên người.  

Trong gia đình, vai trò của người ông, người cha được xác định bằng thái độ, trách nhiệm đối với gia đình và con cháu. Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, ý chí và sự nghiêm khắc của người ông, người cha sẽ trở thành sức mạnh có khả năng đưa vào kỷ luật các ý nghĩ, tình cảm, ước muốn của con cháu. Thực chất phong cách của người ông và cha là đức tính chín chắn và việc biết sử dụng sức mạnh của mình vào việc bảo vệ người yếu, luôn dành phần nặng hơn về mình, biết sử dụng cái uy của mình trong những lúc cần thiết, biết quyết đoán một cách đúng lúc của người ông, người cha là sự răn dạy có hiệu quả nhất đối với con cháu.

Những ngọn nguồn tình cảm, những gốc rễ đầu tiên cho sự phát triển về đạo đức của đứa trẻ nằm trong trí tuệ, tình cảm trong tâm hồn của người bà và người mẹ. Với thiên chức của mình, đòi hỏi người bà và người mẹ phải hằng ngày, hằng giờ đọc được một cách chính xác những diễn biến trong ánh mắt, những cử động tay chân của con cháu mình từng sự thay đổi về sức khỏe cũng như trạng thái tinh thần. Tiếng hát ru trìu mến, ngọt ngào của người bà và mẹ sẽ đem đến cho con trẻ sự êm ái, bình yên, nâng niu những đứa trẻ trong suốt những tháng năm của tuổi ấu thơ, đó là những bài học đầu tiên, những nhắn nhủ đầu tiên của tình mẫu tử.

Trong gia đình, sự kết hợp khéo léo cái nghiêm của người ông và cha với sự dịu dàng của bà và mẹ sẽ tạo ra thế mạnh của ông bà, cha mẹ trong phạm vi giáo dục gia đình. Gia đình tốt, con cháu sẽ trưởng thành nhanh chóng.

Ông bà, cha mẹ và con cháu đều là những người cùng đi trên một con đường nhưng ở những chặng nối tiếp  khác nhau. Với tư cách là những người đi trước, ông bà, cha mẹ có trách nhiệm chỉ ra cho con cháu biết những thuận lợi, khó khăn và những bài học kinh nghiệm đã tổng kết được trên hành trình của mình. Đồng thời nhắc nhở con cháu để  đạt được những điều tốt đẹp thì các cháu phải biết vận dụng sáng tạo những kinh nghiệm đã được ông bà, cha mẹ truyền lại, không được lặp lại một cách nguyên vẹn những biện pháp mà ông bà, cha mẹ đã làm, bởi hoàn cảnh lịch sử khi các cháu thực hiện những điều đó đã có nhiều thay đổi.

TS. PHẠM TRUNG THANH
(Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thành Đông)