Nỗi nhớ chất chứa trong tâm tư người lính

Trong lịch sử chiến tranh nhân dân, có lẽ cuộc kháng chiến thần kỳ chống đế quốc Mỹ của dân tộc ta là cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất và  oanh liệt nhất; đồng thời để lại những dấu ấn đẹp đẽ, sâu đậm nhất với những cung bậc cảm xúc chan chứa của tình yêu thương, nỗi nhớ nhung, trăn trở... Và bài thơ “Nhớ con” của Vương Trọng là một trường hợp tiêu biểu cho những tình cảm cao cả thiêng liêng ấy.

Bài thơ trước tiên là nỗi niềm của tác giả, của người lính “cầm súng xa nhà đi chiến đấu”.

Bài thơ dài, mỗi khổ thơ là một nỗi ưu tư, một tấm lòng chất chứa nhớ thương da diết của người lính “mấy khi được ở gần nhà”. Bài thơ còn là sự giãi bày tình cảm nhớ thương của tác giả với người vợ tảo tần và nói hộ cho nỗi lòng của người mẹ trẻ vì hoàn cảnh mà phải “...gửi con về quê ngoại”, để nỗi nhớ nhung như nhân lên gấp bội khi phải “...thức với mông mênh”. Và sự trống vắng đến tận cùng của nỗi nhớ: “Con xa tuần mẹ tưởng tháng lâu - Con xa tháng ngỡ năm trời đằng đẵng”. Tâm điểm của nỗi nhớ niềm thương là nỗi “nhớ con” của người lính. Và ai có thể không mềm lòng, không xao động trước hình ảnh “ ...mái tóc vàng tơ như nắng” và  “Môi ngây thơ tập gọi ơi bà!”. Câu thơ đẹp và sống động như tấm lòng của người lính vậy.

“Nhớ con” không chỉ là nỗi nhớ thương, là tâm tư nặng trĩu của người lính xa nhà đi chiến đấu mà còn cắt nghĩa cho điều băn khoăn day dứt của người trong cuộc, khi nhà thơ tâm niệm “Chỉ thương con còn thơ dại quá - Có bao giờ con biết nhớ cha đâu...”. Câu thơ cứ như găm vào tim ta nỗi đau khôn cùng bởi chiến tranh, lại như một niềm khắc khoải, một sự hờn trách mà nguyên nhân hẳn không bao giờ thuộc về đứa con “...còn thơ dại quá”, hẳn thuộc về thời đại mà những kẻ “sen đầm quốc tế” đã biến giấc ngủ em thơ cũng “nằm mơ ngựa sắt”... Hình ảnh đứa con còn “...thơ dại quá” là nỗi niềm của mọi người lính. Đây cũng là hình ảnh trung tâm xuyên suốt bài thơ như sợi chỉ đỏ dệt đan những cảm xúc hồng của tác giả bài thơ - người lính Cụ Hồ. Để qua hình ảnh ấy, qua nỗi niềm nhớ thương của nhà thơ, độc giả hay mỗi chúng ta càng hiểu hơn sự khốc liệt của chiến tranh, sự tàn khốc của một cuộc chiến mà chúng ta phải hy sinh cả những tình cảm thiêng liêng nhất: tình cha con - phụ tử để sẵn sàng lên đường chiến đấu, cả khi đứa con thơ chưa kịp nhìn và biết “nhớ cha đâu...”

Bên cạnh những câu thơ “gân guốc” là những câu thơ “mềm” như nỗi niềm của người lính “Vẫn nguyên lành trong mẹ buổi chia tay”. Có thể coi những khổ thơ cuối là một cái kết có hậu. Dù người lính có những nỗi niềm da diết nhớ thương, cái nỗi niềm tưởng như không hề vơi cạn, nhưng rồi cái “...hạnh phúc những ngày xa” vẫn lại đến với họ như quy luật của tình cảm nhớ thương. Bởi họ đã nguyện “...đi suốt cuộc đời trai trẻ” và tình cảm gia đình vẫn canh cánh bên lòng, vẫn nguyên vẹn như “...nỗi nhớ con nay”. Đó cũng là thông điệp mà tác giả bài thơ muốn nhắn gửi chúng ta về một “thời máu lửa”, một thời mà cái giá của độc lập, tự do được đổi bằng bao hy sinh, bao nỗi nhớ thương da diết và “...hạnh phúc những ngày xa” của những người lính xa nhà đi chiến đấu.

TRỌNG NGUYÊN