Những giai đoạn quan trọng bổ sung dinh dưỡng cho trẻ

Sai lầm của cha mẹ

Cho con ăn các thực phẩm ăn nhanh, chế biến sẵn, mì ăn liền, đồ đông lạnh… là những sai lầm mà nhiều cha mẹ Việt thường làm. Điều này khiến cho trẻ mắc những nguy cơ về sức khỏe nghiêm trọng như thừa cân béo phì, hoặc còi xương, suy dinh dưỡng…

Chị Hoàng Thị Yên (Hoàng Mai, Hà Nội) không quá bất ngờ khi các bác sĩ ở Viện Dinh dưỡng chẩn đoán con gái chị bị suy dinh dưỡng.

Đã 7 tuổi nhưng con gái chị mới được 22 kg. Con chị chẳng chịu ăn uống gì, bữa cơm nào cũng kéo dài cả tiếng, vừa ăn vừa ngậm. Mẹ thúc giục, ép đủ cách nhưng cũng chỉ ăn cơm với nước canh, còn thịt, rau, hoa quả thì không chịu ăn.

Do không cung cấp đủ chất xơ nên con gái chị Yên thường xuyên bị táo bón. Chị đã tìm phương thuốc trị tạo bón, kích thích ăn ngon miệng nhưng vẫn không cải thiện được tình hình.

Do công việc bận rộn, chị Lê Thị Hương (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) để con trai 5 tuổi ở quê cho ông bà nội chăm sóc. Là cháu đích tôn nên ông bà nội hết sức cưng chiều. Mỗi lần cháu trai đòi ăn gì, ông đều mua cho, thậm chí còn trữ nhiều đồ ăn sẵn ở nhà vì… sợ cháu đói.

Con trai chị Hương thích ăn xúc xích chế biến sẵn, nước ngọt có ga, bánh kẹo… mà không thích ăn cơm. Dù cháu không suy dinh dưỡng nhưng đề kháng kém, thường xuyên ốm vặt hoặc bị rối loạn tiêu hóa.

Theo bác sĩ dinh dưỡng Anh Nguyễn, tác giả cuốn sách “Làm mẹ không áp lực”, có nhiều nguyên nhân khiến trẻ thấp còi. Trong đó dinh dưỡng là yếu tố tác động lớn nhất.

Trẻ bị thiếu hụt năng lượng và các vi chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình phát triển do không nhận đủ từ các bữa ăn hằng ngày. Sự thiếu hụt thường phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 3 tuổi bởi đây là giai đoạn các bé ăn uống chưa đa dạng, biếng ăn hoặc ăn lệch 1 món khiến bé giảm cơ hội lấy đủ các vitamin và khoáng chất thiết yếu cho tăng trưởng chiều cao.

Điều đáng lo ngại là nếu trẻ thấp còi lúc 3 tuổi sẽ ảnh hưởng tới chiều cao khi trưởng thành bởi theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chiều cao lúc 3 tuổi ảnh hưởng quyết định 60% chiều cao khi trưởng thành. Thiếu hụt đồng nghĩa với việc bé sẽ mất cơ hội này.

“Có hai vấn đề cần đặc biệt lưu ý khi chăm sóc trẻ thấp còi là giúp trẻ phát triển chiều cao tối ưu của từng giai đoạn độ tuổi để bắt kịp đà tăng trưởng và tăng cường miễn dịch (dưới 5 tuổi trẻ thường có những “khoảng trống miễn dịch” nên khả năng ốm và mắc bệnh cao hơn)”, bác sĩ Anh Nguyễn khuyên.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Trẻ em có hai giai đoạn phát triển thể chất vượt trội, đó là giai đoạn 1.000 ngày đầu đời (từ khi trẻ được mang thai cho đến 24 tháng tuổi) và giai đoạn dậy thì. Hai giai đoạn này nếu trẻ được cung cấp đầy đủ dưỡng chất và có môi trường sống lành mạnh thì sẽ đạt được chiều cao và trọng lượng tối ưu.

Theo bác sĩ dinh dưỡng Anh Nguyễn, để có hiệu quả tốt nhất, can thiệp tình trạng thấp còi, suy dinh dưỡng cần được tiến hành sớm, tốt nhất trong giai đoạn trước 3 tuổi bởi trước 3 tuổi trẻ có một đợt tăng chiều cao tối đa của giai đoạn thơ ấu.

Tăng cường dinh dưỡng và thực phẩm bổ sung là những can thiệp có tác động tích cực đến chiều cao của trẻ. Một số vi chất dinh dưỡng tác động đến phát triển chiều cao ở trẻ, cha mẹ nên quan tâm đó là Vitamin A (trứng, sữa, bơ, gan, thịt động vật, rau có màu đỏ, vàng hoặc xanh lục đậm), thực phẩm giàu sắt (như thịt, hải sản, đậu đỗ, rau màu xanh đậm...); Kẽm (thịt bò, lợn, gà, hải sản có vỏ như ngao, hàu, tôm, cua, nấm, sữa, ngũ cốc nguyên hạt…); Canxi (trứng, tôm, cua, cá, nghêu, sò, hàu, đậu phụ, các loại đậu, rau màu xanh thẫm, sữa và chế phẩm từ sữa…).

Còn bác sĩ Hoàng Ngọc Anh, Phòng khám tư vấn dinh dưỡng chất lượng cao (Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội) cho biết, các chuyên gia đã chia ra giai đoạn phát triển để bổ sung dinh dưỡng.

Giai đoạn 0 – 1 tuổi, thực phẩm bổ sung chính là sữa, sau đó, bổ sung thức ăn dặm theo đúng nhu cầu và đủ các hàm lượng vi chất, vitamin, khoáng chất. Giai đoạn từ 1 - 3 tuổi, trẻ bắt đầu có răng sữa, bé có thể chuyển sang thức ăn dạng đặc để tập nhai, đồng thời phải đa dạng hóa thức ăn vào cơ thể.

Ngay khi bắt đầu cho trẻ tập ăn, các mẹ nên rèn trẻ ăn đúng giờ, đúng bữa, không vừa ăn vừa chơi hoặc xem tivi…, không nên ép con ăn bằng mọi cách hoặc cho bé ăn rong ảnh hưởng tâm lý, dạ dày của bé.

Giai đoạn từ 3 - 6 tuổi, thức ăn của trẻ cần phong phú về thành phần, trong đó ngũ cốc đóng vai trò chính. Bé cần được ăn cá, thịt, gia cầm, trứng, thịt lợn nạc, ăn nhiều rau tươi, trái cây. Hạn chế uống nước ngọt, nước có gas, nên uống một lượng sữa ổn định hàng ngày.

Giai đoạn tuổi nhi đồng – thiếu niên, trẻ đã hình thành thói quen ăn uống phù hợp với nhu cầu sinh lý. Trẻ ăn đều đặn 3 bữa/ ngày, mỗi bữa cách nhau 4 – 6 giờ. Phân bổ lượng thức ăn trong 3 bữa theo tỷ lệ: Ăn sáng chiếm 25 – 30% tổng năng lượng cần cung cấp cho một ngày, ăn trưa chiếm 30 – 40%, ăn tối chiếm 30 – 40%.

Không nên ăn đồ ngọt thay cho thức ăn chính trong bữa tối. Thành phần dinh dưỡng hợp lý cho mỗi bữa ăn nên bao gồm các loại thực phẩm giàu protein, rau, trái cây, sữa tươi...

Theo Giáo dục và Thời đại