Những điểm mới nổi bật trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng

Đại biểu góp ý vào các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025

Đáp ứng kỳ vọng đó, dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng được chuẩn bị rất công phu, nghiêm túc, khoa học với nội dung toàn diện và sâu sắc, có nhiều điểm mới.

Tinh thần đổi mới trong quá trình chuẩn bị dự thảo các văn kiện

Để chuẩn bị dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, ngay từ Hội nghị Trung ương 8 khóa XII (tháng 10.2018), Ban Chấp hành Trung ương đã quyết định thành lập 5 tiểu ban, trong đó có Tiểu ban Văn kiện, Tiểu ban Kinh tế-xã hội (KTXH), Tiểu ban Điều lệ Đảng. Hội nghị Trung ương 10 (tháng5.2019) cho ý kiến vào dự thảo đề cương các văn kiện. Hội nghị Trung ương 11 (tháng 10.2019) cho ý kiến vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng. Sau Hội nghị Trung ương 11, Bộ Chính trị đã chỉ đạo các tiểu ban khẩn trương, nghiêm túc tiếp thu ý kiến của Trung ương, tiếp tục hoàn chỉnh dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng gửi Đại hội Đảng bộ cấp cơ sở (bản tóm tắt) vào tháng 2.2020 và gửi đại hội cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương (bản toàn văn) vào tháng 4.2020 để góp ý kiến theo kế hoạch.

Như các kỳ đại hội trước, dự thảo các văn kiện được sử dụng tại Đại hội Đảng bộ cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương (bản toàn văn) được công bố, gửi xin ý kiến các đại biểu Quốc hội, MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội và nhân dân vào giữa tháng10.2020. Sau đó, các tiểu ban mới tổng hợp và tiếp thu ý kiến của Đại hội Đảng bộ các cấp, của đại biểu Quốc hội, MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội và của nhân dân để hoàn thiện, trình Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương xem xét hoàn chỉnh trình Đại hội XIII của Đảng.

Tuy nhiên, bước sang năm 2020, đại dịch Covid-19, khủng hoảng kinh tế và suy thoái kinh tế toàn cầu bất ngờ xảy ra, diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, đã tác động mạnh đến nước ta, gây ra nhiều tổn thất về KTXH, đòi hỏi dự thảo các văn kiện phải cập nhật, phân tích đánh giá lại tình hình, điều chỉnh bổ sung một số chỉ tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cho phù hợp với thực tế. Bộ Chính trị đã chỉ đạo các tiểu ban khẩn trương nghiên cứu cập nhật tình hình và tiếp thu các ý kiến, đóng góp xác đáng, bước đầu thu nhận được từ Đại hội Đảng bộ cấp cơ sở và trên cơ sở, một số tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên để tiếp tục hoàn thiện thêm một bước dự thảo các văn kiện trình Hội nghị Trung ương 13 xem xét, cho ý kiến chỉ đạo.

Sau Hội nghị Trung ương 13, Bộ Chính trị chỉ đạo các tiểu ban khẩn trương tiếp thu ý kiến của Trung ương, tiếp tục hoàn thiện dự thảo các văn kiện, đăng công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng xin ý kiến các đại biểu Quốc hội, MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội và nhân dân. Đây là một trong những điểm mới trong quá trình chuẩn bị dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng so với các đại hội trước.

Dự thảo các văn kiện có rất nhiều điểm mới

Trước hết là mới trong việc xác định chủ đề Đại hội XIII và trong xác định cơ đồ đất nước sau 35 năm đổi mới. Dự thảo Báo cáo chính trị nêu chủ đề Đại hội XIII: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. So với Đại hội XII, chủ đề Đại hội XIII có một số điểm mới, đáng chú ý là: Bổ sung xây dựng hệ thống chính trị vào nội dung xây dựng Đảng thành “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”. Nêu khát vọng phát triển đất nước. Xác định mục tiêu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong dự thảo các văn kiện, xác định rõ hơn khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đây là một trong những điểm nhấn trong dự thảo các văn kiện và là kỳ vọng của nhân dân ta.

Dự thảo Báo cáo chính trị nêu: Trong nhiệm kỳ Đại hội XII, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đã nỗ lực phấn đấu vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, các nhiệm vụ trọng tâm, đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng. Trong những năm 2016-2019, đất nước tiếp tục phát triển nhanh và khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực, tạo nhiều dấu ấn nổi bật. Đặc biệt trong năm 2020, đại dịch Covid-19 tác động mạnh đến nước ta, gây ra nhiều thiệt hại về KTXH và sự phát triển của đất nước. Mười năm thực hiện Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) và thực hiện Chiến lược phát triển KTXH 2011-2020 đã tạo những bước tiến quan trọng cả về nhận thức lý luận và tổ chức thực hiện, khẳng định những giá trị to lớn của Cương lĩnh.

Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được xác định rõ hơn và từng bước được hiện thực hóa. Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới.

Dự báo tình hình thế giới, khu vực và trong nước có nhiều điểm mới. Về dự báo tình hình thế giới, so với Đại hội XII, dự thảo Báo cáo chính trị nêu những dự báo mới: Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và gay gắt hơn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường chính trị, an ninh quốc tế. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục tiến triển nhưng gặp nhiều khó khăn, thách thức. Luật pháp quốc tế và các thể chế đa phương toàn cầu đứng trước những thách thức lớn. Cục diện thế giới tiếp tục biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung tâm; các nước lớn vẫn hợp tác, thỏa hiệp, nhưng đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau gay gắt hơn. Chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa cường quyền nước lớn, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa dân túy trong quan hệ quốc tế gia tăng. Các nước đang phát triển, nhất là các nước nhỏ đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới. Kinh tế thế giới lâm vào khủng hoảng, suy thoái nghiêm trọng và có thể còn kéo dài do tác động của đại dịch Covid-19. Các quốc gia, nhất là các nước lớn điều chỉnh lại chiến lược phát triển, giảm bớt sự phụ thuộc vào bên ngoài, làm thay đổi các chuỗi cung ứng. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia, dân tộc.

Về khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á, dự thảo Báo cáo chính trị có những dự báo mới: Tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo diễn ra căng thẳng, phức tạp, quyết liệt hơn. Hòa bình, ổn định, tự do, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không trên Biển Đông đứng trước thách thức lớn, tiềm ẩn nguy cơ xung đột. ASEAN có vai trò quan trọng trong duy trì hòa bình, ổn định, thúc đẩy hợp tác khu vực nhưng cũng đứng trước nhiều khó khăn.

Dự thảo Báo cáo chính trị có những dự báo mới về tình hình trong nước: Sau 35 năm đổi mới, thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 5 năm tới, Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, sẽ phải thực hiện đầy đủ, hiệu quả các cam kết khi tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Nền kinh tế phát triển chưa bền vững, còn nhiều hạn chế, yếu kém, đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới do tác động của đại dịch Covid-19 và khủng hoảng kinh tế toàn cầu gây ra. Xu hướng già hóa dân số nhanh; tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa tăng mạnh; biến đổi khí hậu gay gắt, phức tạp... ngày càng tác động mạnh đến sự phát triển của đất nước.

So với các đại hội trước, dự thảo Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng nêu hệ quan điểm chỉ đạo. Đây là một trong những điểm mới nổi bật. Trong đó gồm 5 quan điểm chỉ đạo: Quan điểm 1 nêu tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong giai đoạn tới. Quan điểm 2 nêu tư tưởng chủ đạo về chiến lược tổng thể phát triển đất nước. Quan điểm 3 nêu định hướng tạo động lực phát triển, Quan điểm 4 nêu định hướng huy động, phát huy mọi nguồn lực. Quan điểm 5 nêu định hướng xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ.

Cùng với đó, dự thảo Báo cáo chính trị còn những điểm mới trong cách tiếp cận xác định mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể. Có nhiều điểm mới trong nêu định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, trong đó bổ sung mối quan hệ “giữa thực hành dân chủ và tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội”. Đồng thời nhấn mạnh: “Trong nhận thức và giải quyết các mối quan hệ lớn, cần chú trọng nhiều hơn đến bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng, hoàn thiện quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp; phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường; bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; giữ vững độc lập, tự chủ và phát triển quyền làm chủ của nhân dân”.

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII còn có điểm mới trong xác định nhiệm vụ trọng tâm, các đột phá chiến lược. Đại hội XII xác định 6 nhiệm vụ trọng tâm, dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII cũng nêu 6 nhiệm vụ trọng tâm. So với Đại hội XII, dự thảo Báo cáo chính trị có 2 điểm mới: Một là, về cơ cấu: Đại hội XII dành nhiệm vụ 1 và 2 về xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ; dự thảo trình Đại hội XIII dành nhiệm vụ thứ nhất về xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, thêm nhiệm vụ về tài nguyên, môi trường, biến đổi khí hậu. Hai là, nội dung từng nhiệm vụ trọng tâm đều có những nội dung mới. Và sự cụ thể hóa 3 đột phá chiến lược của Đại hội XI, XII vào giai đoạn 5 năm 2021-2025 là một điểm mới của dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng...

PGS.TS NGUYỄN VIẾT THÔNG
Tổng thư ký kiêm Ủy viên thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương