Công việc nhiều, thu nhập thấp, không được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, phương tiện làm việc thiếu khiến các tổ viên tổ thu gom rác thải nông thôn càng nhọc nhằn, vất vả hơn.
Tổ viên tổ thu gom rác làm việc vất vả nhưng thu nhập còn thấp
Vất vả, thu nhập thấpĐến thôn Tân Thắng, xã Thái Tân (Nam Sách), ai cũng ngạc nhiên bởi sự rộng rãi, sạch sẽ của hệ thống đường trục, đường ngõ xóm nơi đây. Có được điều này là sự cố gắng, nỗ lực của vợ chồng anh Lê Văn Viện, tổ viên tổ thu gom rác của thôn. Anh Viện cho biết tổ thu gom rác của thôn được thành lập từ năm 2011 gồm 2 thành viên. Lúc đó, tổ được UBND xã Thái Tân trang bị 1 xe đẩy rác, mỗi tổ viên 1 bộ quần áo, 1 đôi ủng và găng tay bảo hộ. Mỗi khẩu trong thôn đóng góp 24.000 đồng/năm để trả thù lao cho các tổ viên. Suốt từ năm 2011 đến nay, mỗi năm tổ thu gom rác của thôn được trả 9 triệu đồng, trung bình 375.000 đồng/người/tháng. Công việc thì nhiều, nhưng ngoài chiếc xe đẩy rác được trang bị từ đầu, mỗi năm các tổ viên cũng chỉ được cấp thêm 1 đôi ủng và 1 đôi găng tay. Bộ quần áo cấp cách đây 5 năm đã hỏng nhưng cũng chưa được cấp mới. Chiếc xe đẩy dùng bánh đặc cũng không còn sử dụng được, anh Viện buộc phải dùng xe cải tiến của gia đình chở rác. "Từ năm 2016, mức phí vệ sinh của thôn tăng từ 24.000 đồng/khẩu/năm lên 28.000 đồng nên tổ thu gom rác thải đã được trả thêm 1 triệu đồng, lên 10 triệu đồng/năm. Mặc dù mức tăng thấp nhưng cũng giúp chúng tôi bớt khó khăn hơn", anh Viện cho biết.
Cũng chung nỗi vất vả, nhọc nhằn như anh Viện, mặc dù thu nhập thấp nhưng hằng ngày anh Phạm Quang Huyên thuộc tổ thu gom rác thải đội 14, thôn Ngọc Lâm, xã Tân Kỳ (Tứ Kỳ) vẫn cần mẫn thu gom rác thải cho người dân trong thôn. Nhận thu gom rác thải cho thôn từ năm 2013, thời gian qua anh Huyên luôn hoàn thành tốt công việc của mình. Với mức thu nhập khoảng 800.000 đồng/tháng, nếu thực sự không tâm huyết có lẽ anh Huyên đã bỏ việc giống như các tổ viên khác. Ngoài khoản tiền cố định hằng tháng, anh Huyên chưa được hỗ trợ thêm bất cứ thứ gì như xe chở rác, quần áo, găng tay hay ủng bảo hộ. "Một mình phụ trách thu gom cho cả đội, nên công việc rất vất vả. Nếu không có vợ tôi giúp thêm vào, có lẽ mình tôi không thể kham nổi. Vợ chồng cùng làm nên chia ra thu nhập của tôi không đáng bao nhiêu", anh Huyên cho biết.
Dù thu nhập có khá hơn anh Viện, anh Huyên, nhưng khối lượng công việc của bà Dương Thị Nhâm, Chủ nhiệm HTX Vệ sinh môi trường xã Hoàng Diệu (Gia Lộc) lại lớn hơn. Ban đầu, HTX có 11 thành viên, nhưng do công việc vất vả, thu nhập không đủ sống nên chỉ còn 5 người bám trụ lại. Bà Nhâm cho biết: "Mỗi ngày, tôi phải thu gom, vận chuyển vài tấn rác thải. Ngoài ra, tôi còn nhận thu gom cho thôn Trúc Lâm do người phụ trách thu gom của thôn đó đã nghỉ vì thu nhập thấp. Chỉ có một mình nên tôi phải đi nhiều chuyến mới hết được lượng rác của cả hai làng. Do chỉ dùng tay kéo, nên mỗi ngày tôi phải chở từ 4 - 6 chuyến với tổng quãng đường lên tới 12 km". Với mức đóng góp 2.000 đồng/khẩu/tháng đối với rác thải sinh hoạt và từ 10.000 - 50.000 đồng/tháng đối với một hộ sản xuất giày da, bà Nhâm thu nhập khoảng 2,5 triệu đồng/tháng. So với các tổ thu gom khác, đây là mức thu nhập tương đối cao. Tuy nhiên, với khối lượng công việc khá lớn, mức thu nhập này vẫn chưa tương xứng với công sức của bà bỏ ra mỗi ngày.
Cần được quan tâmTheo số liệu của Sở Tài nguyên và Môi trường, toàn tỉnh hiện có 1.014 tổ, 12 đội và 11 HTX vệ sinh môi trường làm nhiệm vụ thu gom rác thải sinh hoạt. Trong đó, tổ thu gom rác thải chiếm số lượng lớn, đóng góp tích cực vào việc xử lý rác thải sinh hoạt khu vực nông thôn. Trung bình một tổ, đội thu gom có từ 2 - 4 tổ viên. Phần lớn các tổ đội thu gom do chính quyền xã, tổ chức tự quản thôn thành lập trên cơ sở lựa chọn ra một hộ hoặc một vài cá nhân có hoàn cảnh đặc biệt để thành lập tổ, đội thu gom. Do lượng rác thải phát sinh lớn, địa bàn phụ trách rộng nên một tổ, đội thu gom thường phải vận chuyển khoảng 2 - 6 chuyến xe mỗi lần thu gom. Quãng đường vận chuyển trung bình từ 5,4 - 13,5 km/ngày, cá biệt ở một số địa phương quãng đường thu gom, vận chuyển có thể lên tới 75 km/ngày.
Một số địa phương chưa được trang bị xe thu gom hoặc đã trang bị nhưng xe quá to, nặng không phù hợp với hạ tầng giao thông và địa hình các bãi rác. Khó khăn nhất ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả các tổ viên tổ thu gom rác thải là kinh phí dành cho hoạt động này chưa được quan tâm đúng mức. Hiện nay, mức thu nhập bình quân của người tham gia thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt còn thấp, chưa đều giữa các tổ. Một số tổ viên tổ thu gom rác có thu nhập rất thấp, chỉ từ 300.000 - 500.000 đồng/người/tháng. Số tổ viên có mức thu nhập từ 2 - 2,7 triệu đồng/người/tháng còn rất ít. Tính chung, thu nhập bình quân của các tổ viên tổ thu gom rác khu vực nông thôn hiện chỉ đạt khoảng 700.000 đồng/người/tháng. Người thu gom hiện không có bất cứ chính sách hỗ trợ nào khác ngoài lương. Hầu hết tổ viên tổ thu gom rác thải không được đóng bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội.
Hầu hết tổ viên tổ thu gom rác thải sinh hoạt đều mong muốn được các cấp, các ngành quan tâm nâng mức hỗ trợ hằng tháng, trang bị phương tiện làm việc, được tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội... Đó là những yêu cầu chính đáng để họ an tâm gắn bó với nghề, góp phần giữ gìn môi trường nông thôn ngày càng sạch đẹp.
VỊ THỦY
