Nhiều mục tiêu khó đạt

Hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản gây ô nhiễm môi trường không khí tại thị trấn Phú Thứ (Kinh Môn)

Sau hơn 3 năm thực hiện Chương trình quản lý ô nhiễm công nghiệp tỉnh Hải Dương giai đoạn 2012-2015 và định hướng đến năm 2020, tỉnh ta đã đạt được những kết quả tích cực, song nhiều mục tiêu cũng khó đạt so với kế hoạch.

Đẩy mạnh tuyên truyền

Với một chương trình lớn, nhiều nội dung cần thực hiện, sau một thời gian nhìn lại có thể thấy 3 kết quả đáng ghi nhận nhất là hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức về quản lý ô nhiễm công nghiệp (ONCN) đã được chú trọng; việc đánh giá tác động môi trường cho các dự án đầu tư được thực hiện chặt chẽ hơn và công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý cơ sở gây ô nhiễm môi trường (ONMT) được tăng cường.

Các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cộng đồng về bảo vệ môi trường (BVMT) nói chung, ONCN nói riêng đã được thực hiện với nhiều hình thức, nội dung khá phong phú, thường lồng ghép nhân các sự kiện về môi trường như: Ngày Môi trường thế giới, Tuần lễ quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường, Chiến dịch Làm cho thế giới sạch hơn, Ngày Quốc tế đa dạng sinh học, Ngày đất ngập nước thế giới... Các cơ quan chức năng tích cực tập huấn cán bộ làm công tác môi trường. Từ năm 2012 đến tháng 5-2015, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức 20 lớp tập huấn cho 600 cán bộ quản lý môi trường cấp tỉnh, huyện, xã và các cơ sở công nghiệp. Ngoài ra, Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh, Tỉnh đoàn, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ tỉnh... cũng tổ chức nhiều lớp tập huấn về nội dung ONCN.

Cơ quan chức năng đã có nhiều biện pháp nhằm kiểm soát ONCN thông qua hoạt động đánh giá tác động môi trường của các dự án đầu tư. Trong hơn 3 năm qua, hầu hết các dự án đầu tư trong tỉnh đều được đánh giá tác động môi trường trước khi chấp thuận đầu tư, cho thuê đất. Từ năm 2012 đến tháng 5-2015, Sở Tài nguyên và Môi trường đã thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường cho 128 dự án đầu tư; kiểm tra, cấp giấy xác nhận cho 102 cơ sở đã thực hiện công trình, biện pháp BVMT cho giai đoạn vận hành dự án.

Công tác thanh tra, kiểm tra về BVMT và xử lý các cơ sở công nghiệp gây ONMT được quan tâm thực hiện, góp phần chấn chỉnh những hạn chế. Hằng năm, UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra những cơ sở có dấu hiệu gây ONMT và những cơ sở thuộc danh sách gây ONMT của tỉnh. Những cơ sở tích cực khắc phục nội dung còn hạn chế sẽ được chứng nhận ra khỏi danh sách gây ONMT và ngược lại. Từ năm 2008 đến tháng 5-2015, toàn tỉnh có 121 cơ sở trong danh sách gây ONMT, trong đó 34 cơ sở đã được chứng nhận ra khỏi danh sách gây ô nhiễm, 47 cơ sở đã đầu tư công trình, biện pháp xử lý ô nhiễm và đang đề nghị được đưa ra khỏi danh sách, 40 cơ sở chưa hoàn thiện xử lý ONMT. Cơ quan chức năng đã có nhiều đợt thanh tra, kiểm tra đối với hàng trăm cơ sở công nghiệp, qua đó phát hiện, kịp thời xử lý nhiều vi phạm về ONMT.

Những hạn chế

Mục tiêu đóng cửa tất cả lò gạch thủ công vào năm nay khó thực hiện

Bên cạnh kết quả đạt được, việc thực hiện Chương trình quản lý ONCN giai đoạn 2012-2015 cũng còn nhiều khó khăn, hạn chế. Chương trình này đặt ra nhiều mục tiêu tới năm 2015 như 100% số cụm công nghiệp có báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc đề án BVMT được phê duyệt; 100% số khu, cụm công nghiệp và các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất phải sử dụng hệ thống xử lý chất thải đúng quy định; đóng cửa tất cả lò nung gạch thủ công; phấn đấu sử dụng từ 20-30% gạch không nung cho các công trình sử dụng vốn ngân sách; 100% số cơ sở sản xuất công nghiệp có ít nhất một cán bộ kiêm nhiệm hoặc chuyên trách về môi trường... Tuy nhiên, đến nay dù chưa hết năm 2015 nhưng có thể thấy những mục tiêu trên rất khó đạt.

Nhìn tổng thể, những mục tiêu trên khó đạt được vì cơ quan chức năng, cơ sở công nghiệp chưa có nhiều biện pháp hiệu quả để thực hiện, nguồn lực cho công việc này còn hạn chế. Thậm chí, một số mục tiêu khó thực hiện do đề ra mức quá cao trong khi thời gian triển khai còn ít.

Ngoài những nguyên nhân chung nêu trên, từng mục tiêu cụ thể khó đạt được lại có những nguyên nhân cụ thể khác nhau. Chẳng hạn về mục tiêu tới năm 2015 có 100% số cụm công nghiệp có báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc đề án BVMT được phê duyệt. Toàn tỉnh hiện có 31 cụm công nghiệp đang hoạt động, thu hút hàng trăm cơ sở sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, hầu hết các cụm công nghiệp chưa có chủ đầu tư hạ tầng nên khó lập thủ tục, thực hiện nhiệm vụ BVMT. Do nguyên nhân này nên các cụm công nghiệp không có công trình BVMT cho cả cụm mà từng cơ sở trong cụm phải đầu tư công trình xử lý chất thải riêng. Trong một thời gian dài, các cụm công nghiệp không được lập đề án BVMT. Để khắc phục tình trạng này có lúc UBND tỉnh đã giao cho Trung tâm Quan trắc và phân tích môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường) lập, trình UBND tỉnh phê duyệt đề án BVMT chi tiết cho các cụm công nghiệp. Tính đến tháng 3 năm nay, UBND tỉnh đã phê duyệt đề án BVMT chi tiết cho 11 cụm công nghiệp nhưng sau đó phải tạm dừng vì chờ hướng dẫn Luật BVMT 2014 cho nội dung này.

Đến hết năm nay, mục tiêu 100% số khu, cụm công nghiệp và các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất phải sử dụng hệ thống xử lý chất thải đúng quy định cũng khó khả thi. Mục tiêu này bao hàm 3 mục tiêu nhỏ là 100% số khu công nghiệp, 100% số cụm công nghiệp và tất cả các cơ sở sản xuất phải sử dụng hệ thống chất thải đúng quy định. Có thể thấy mục tiêu 100% số khu công nghiệp sử dụng hệ thống chất thải đúng quy định đã đạt được. Tuy nhiên, đối tượng còn lại là các cụm công nghiệp và các doanh nghiệp chắc chắn sẽ không đạt, thậm chí nhiều năm sau nữa cũng khó đạt. Qua các cuộc thanh tra, kiểm tra đã xác định một vi phạm phổ biến của các doanh nghiệp là không đầu tư các công trình xử lý chất thải, biện pháp BVMT theo đúng quy định. Nguyên nhân chính của tình trạng này do doanh nghiệp chưa quan tâm BVMT, còn chạy theo lợi nhuận.

Ngoài ra, mục tiêu đóng cửa tất cả lò gạch thủ công vào năm nay cũng khó thực hiện. Hiện nay, toàn tỉnh còn khá nhiều lò gạch thủ công đang hoạt động và sẽ phải đóng cửa trước ngày 31-12-2015. Thực tế cho thấy, UBND tỉnh đã có lần chỉ đạo cấm lò thủ công hoạt động nhưng việc thực thi lệnh cấm còn hạn chế.

Chương trình quản lý ONCN tỉnh Hải Dương giai đoạn 2012-2015 sắp kết thúc. Các cơ quan chức năng cần đánh giá, tổng kết chương trình để làm căn cứ xác định mục tiêu, nhiệm vụ trong quản lý ONCN ở thời gian tới.

NINH TUÂN