Nhiều địa phương chậm xây nhà ở xã hội

Nội dung trên được Đoàn giám sát Quốc hội nêu trong báo cáo về quản lý thị trường bất động sản và nhà ở xã hội giai đoạn 2015-2023.

Theo đó, nhiều địa phương có nhu cầu nhà ở rất lớn nhưng kết quả triển khai hạn chế so với mục tiêu tại đề án xây một triệu căn nhà xã hội đến 2025.

Đơn cử, Hà Nội phải xây 18.700 căn đến năm 2025, nhưng mới có 3 dự án được khởi công (1.700 căn), đạt 9% chỉ tiêu. TP Hồ Chí Minh cần xây 26.200 căn đến 2025 song hiện đạt khoảng 19% mục tiêu, gần 5.000 căn. Tương tự, Đà Nẵng cũng mới đạt 43% với 2.750 căn tại 5 dự án.

Thậm chí, một số địa phương không có dự án nhà xã hội nào được khởi công từ 2021 đến nay, như Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Long An, Quảng Ngãi...

"Đa số địa phương chưa hoàn thành chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội", đoàn giám sát của Quốc hội nhận xét.

Bên cạnh đó, việc triển khai còn bị động, do nguồn vốn ngân sách chưa bố trí thỏa đáng. Vì thế, phần lớn dự án xây bằng nguồn vốn ngoài nhà nước do doanh nghiệp hoặc hợp tác xã xây dựng. Trong khi thực tế nhiều doanh nghiệp tại khu công nghiệp không mặn mà việc xây nhà cho công nhân.

Ngoài ra, nhiều địa phương chưa bố trí quỹ đất độc lập, chủ yếu phụ thuộc quỹ đất 20% trong dự án nhà ở thương mại. Cụ thể, giai đoạn 2015-2023, chỉ có 18 trên 63 tỉnh, thành phố bố trí quỹ đất độc lập làm nhà xã hội và 35 địa phương bố trí quỹ 20% trong dự án nhà thương mại. Điều này dẫn đến chưa bảo đảm nguồn cung, ảnh hưởng đến giá bán, cho thuê, thuê mua nhà xã hội.

Đoàn giám sát Quốc hội cho rằng Bộ Xây dựng là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ về kết quả phát triển nhà ở xã hội chưa đạt chỉ tiêu. Bởi bộ này chưa đảm bảo vai trò xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về nhà xã hội để cập nhật trên Cổng thông tin điện tử, khiến việc phát triển, xét duyệt đối tượng gặp khó khăn, chưa minh bạch trong quản lý.

Về gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, việc giải ngân cũng rất hạn chế. Sau hơn một năm triển khai, giải ngân gói vay này rất thấp, gần 1%, tức khoảng 1.344 tỷ đồng. Trong số này khoảng 1.295 tỷ cho chủ đầu tư tại 12 dự án, còn lại là người mua nhà.

Nhiều địa phương và doanh nghiệp phản ánh, điều kiện vay vốn từ gói tín dụng tương tự với các dự án kinh doanh thương mại khác. Việc UBND cấp tỉnh phải công bố danh mục dự án đủ điều kiện vay vốn tăng thêm thủ tục không cần thiết.

Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ nghiên cứu chương trình tín dụng phù hợp, trong đó Nhà nước hỗ trợ cấp bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại để cho chủ đầu tư, người mua nhà vay trong thời gian nhất định.

Trước đó, Bộ Xây dựng đánh giá năm nay khó đạt chỉ tiêu xây 130.000 căn nhà xã hội.

Để gỡ khó về nguồn vốn tín dụng, cơ quan này cho biết đang cùng Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu xây dựng gói 30.000 tỷ đồng cho nhà xã hội, nguồn từ phát hành trái phiếu Chính phủ và ngân sách địa phương ủy thác.

Gói này khác với gói 120.000 tỷ đồng đang triển khai lấy từ các ngân hàng thương mại.