Nhật Bản ước tính thiếu hụt 970.000 lao động nước ngoài vào năm 2040

Nghiên cứu năm 2022 ước tính mức Nhật Bản sẽ thiếu hụt 420.000 lao động nước ngoài vào năm 2040. Ước tính mới của JICA cao hơn gấp đôi con số này khi Nhật Bản dự kiến sẽ thu hút lao động từ các quốc gia châu Á ít hơn.

Ước tính mới không tính đến tác động của tỷ giá hối đoái do khó dự đoán biến động trong tương lai. Tuy nhiên, đồng yen yếu đã làm giảm sức hấp dẫn của Nhật Bản đối với người lao động nước ngoài, điều này có nghĩa là Nhật Bản có thể rơi vào tình trạng thiếu hụt thậm chí còn trầm trọng hơn.

Năm 2019, Nhật Bản đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hàng năm là 1,24%, giúp Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng khoảng 20% từ năm 2023 lên 704.000 tỷ yen (4.360 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại) vào năm 2040.

Để đạt được mục tiêu này khi lực lượng lao động của Nhật Bản đang giảm sút, JICA ước tính nước này sẽ cần 4,19 triệu lao động nước ngoài vào năm 2030 và 6,88 triệu vào năm 2040, ngay cả khi quá trình tự động hóa diễn ra với tốc độ nhanh hơn.

Tuy nhiên, dự kiến Nhật Bản chỉ có khoảng 3,42 triệu lao động nước ngoài vào năm 2030 và 5,91 triệu vào năm 2040. Sự chênh lệch này một phần xuất phát từ việc hạ triển vọng của các nền kinh tế châu Á.

Tăng trưởng kinh tế đến một mức độ nhất định thường dẫn đến sự gia tăng di cư lao động đến các nền kinh tế tiên tiến vì chi phí đi lại và phí môi giới trở nên hợp lý hơn. Các nền kinh tế châu Á hiện được cho là tăng trưởng chậm hơn so với năm 2022, nghĩa là lao động của họ dự kiến sẽ ra nước ngoài ít hơn.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, số lượng lao động nước ngoài tại Nhật Bản đã tăng 226.000 người trong 12 tháng tính đến tháng 10/2023 lên mức kỷ lục 2,05 triệu người. Các quốc gia cử lao động sang Nhật Bản ngày càng đa dạng ngoài Việt Nam và Trung Quốc, vốn là những quốc gia xuất khẩu lao động sang Nhật Bản nhiều nhất.

Nghiên cứu mới của JICA ước tính sẽ có 225.000 lao động Việt Nam sang Nhật Bản vào năm 2030, bằng khoảng 80% so với con số trước đại dịch COVID-2019. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng dự kiến sẽ chậm lại sau đó, xuống còn 260.000 vào năm 2040 và dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động nước ngoài nói chung ngay cả khi dòng lao động từ Myanmar (Mi-an-ma) và các nơi khác tăng lên.

Để lấp đầy khoảng trống này, Nhật Bản sẽ phải thu hút thêm nhiều lao động, nhưng nước này đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt đối với nhân tài nước ngoài, khi Hàn Quốc và Đài Loan cũng đang thu hút lao động để củng cố lực lượng lao động đang giảm sút.

Giữ chân nhân tài là một thách thức khác. Nghiên cứu mới cho rằng 62,3% lao động nước ngoài sẽ rời Nhật Bản trong vòng ba năm, dựa trên dữ liệu trước đây từ Cơ quan Dịch vụ Di trú.

Nhằm thu hút thêm nhiều lao động, Nhật Bản đặt mục tiêu đến năm 2027 sẽ triển khai chương trình Thực tập sinh nước ngoài cập nhật, cho phép lao động có tay nghề thuận lợi hơn trong việc chuyển đổi sang chương trình dài hạn. Tuy nhiên, những thay đổi chính sách như vậy không được tính đến trong nghiên cứu mới nhất.