Nghẹn lòng với câu chuyện tình đẹp đầy day dứt

Xưa nay thơ viết về những cuộc chia ly, dang dở đã nhiều nhưng không phải bài thơ nào cũng thành công, gây được sự xúc động mạnh trong lòng bạn đọc. Tìm được cho mình hướng đi riêng quả không phải dễ dàng. “Lời hẹn áo dài” của nhà thơ Đàm Chu Văn đã làm được điều ấy. Bài thơ nói về sự chờ đợi với những khát khao mòn mỏi, đi tìm người yêu nơi chiến trận đã gợi sự đồng cảm, thấm thía những mất mát, đau thương khiến trái tim người đọc phải bật lên sự thổn thức, nghẹn ngào.

Nói đến chiến tranh không chỉ có bom đạn, mất mát và hy sinh, còn có những tình yêu được ươm mầm, nảy nở dẫu trải qua muôn vàn xa cách: “Tà áo dài trắng muốt/em mang đến Xiêm Riệp, Bát tam bang... tìm anh”.
 Tác giả đã thành công khi sử dụng hình ảnh áo dài xuyên suốt mạch ngầm của bài thơ. Chiếc áo dài trong nỗi nhớ người đi xa gắn với cả bầu trời quê hương ấm áp. Tà áo dài thướt tha cũng là nét duyên của người con gái, mang theo sự dịu dàng. Ở đây là áo dài trắng, hình ảnh gợi sự tinh khôi, trong trẻo, chính là nét đẹp thanh xuân, hình ảnh của mối tình vừa mới đơm hương. Có lẽ bởi vậy dù bao hiểm nguy, gian khổ người lính ấy vẫn một lòng vững chắc tay súng để bảo vệ, giữ gìn. Càng đẹp hơn khi đó là sự ra đi của người lính tình nguyện trong cuộc chiến đầy tính nhân văn làm nhiệm vụ quốc tế cao cả: “Bốn mươi năm/ chiến trường xưa/ khô nồng nắng đổ/ ngày ấy anh ra đi mang theo lời hẹn áo dài”.

Như bao cuộc chia ly sáng ngời “sắc đỏ” của những người vợ, người yêu tiễn chồng ra mặt trận. Tạm biệt sự phơi phới của tuổi trai khi tròn độ mười tám đôi mươi tuổi đời, ríu rít, tươi vui. Tạm biệt sự bình yên, ấm áp bên mái trường, cánh đồng, xưởng máy, những hình ảnh của một đất nước vừa mới hòa bình. Nhưng niềm vui đó không được trọn vẹn khi bóng giặc giã lại rập rình nhòm ngó phía biên giới Tây Nam. Và nơi phương trời ấy bên người lính giờ đây với một hình ảnh hoàn toàn đối lập “đằng đẵng phương trời anh đen ngòm bóng giặc”, với “khô nồng nắng đổ”. Ta càng tự hào hơn trước sự bền lòng, kiên trung, trước gian khó không nề hà của người lính trẻ.

“Đi tìm anh/ chiếc áo dài băng trinh lời hẹn/ băng trinh tình em”. Người con gái trong chiến tranh mòn mỏi đợi chờ và đi tìm người yêu nơi mặt trận. Những người lính đi chiến trận không hẹn ngày trở về. Trước sự tàn khốc của chiến tranh thì cái đẹp, sự thủy chung son sắt càng trở nên đẹp hơn. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta có vô vàn hòn vọng phu, nỗi niềm chinh phụ, chinh phu tiêu biểu mang tính điển hình cao, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Truyền thuyết hòn Vọng Phu, nàng Tô Thị ôm con chờ chồng hóa đá đã trở thành biểu tượng bất tử trong lòng mỗi người dân Việt Nam, đi vào thơ ca, nhạc họa bấy nay. Hay như tác phẩm “Đợi anh về” của nhà thơ Nga K.Simonov cũng là một khúc ca về lòng chung thủy của tình yêu lứa đôi “Chỉ vì không ai người/ Biết như em chờ đợi”. Nàng Tô Thị có con để bồng đợi, còn “áo dài” thì mong manh, ôm nỗi mỏi mòn trong đơn chiếc. Trong bài thơ “Lời hẹn áo dài”, người con gái không chỉ ngồi đợi mà còn cất công khăn gói đi tìm. Trước những thử thách của hoàn cảnh là thước đo của niềm tin mãnh liệt. Niềm tin vào sự thủy chung, sự chờ đợi của người yêu nơi hậu phương đã tiếp thêm nghị lực nơi tiền tuyến “Em níu sắt son mà chắn ngọn gió hàn”.

“Anh không về/ màu áo trắng để tang lời thề hẹn”. Cũng vẫn màu áo trắng được nhắc lại nhưng bây giờ đẫm một màu sắc mất mát đau thương. Áo trắng để tang thì đúng là đau xót, ám ảnh đến khôn cùng. Sự hụt hẫng thảng thốt đến chơi vơi qua cách ngắt nhịp, ngừng tiết tấu, ngừng dòng.

“Bốn mươi năm em vẫn mang áo dài trắng tìm anh/ biết lòng mình còn trong trắng/ những người lính tình nguyện năm xưa theo hương áo tìm về”. Ba câu thơ cuối bài mang một nỗi buồn hoang hoải, ăm ắp nỗi xót xa. Nghe vọng về ánh nhìn của người lính vẫn dõi theo hương áo. Hương áo trinh nguyên, hương áo của lòng thủy chung son sắt.

Bằng tâm hồn tràn đầy xúc cảm, tác giả viết nên những câu thơ giàu nhạc điệu, diễn tả được tinh tế sắc thái tâm trạng, không hề sáo mòn về ngôn từ. Bài thơ như khúc nhạc lòng tạo thành bước sóng gõ cửa tâm hồn độc giả, lắng sâu trong tâm trí. Những câu thơ thanh thoát mà mềm mại tạo sức sống lâu bền.

PHƯƠNG MAI