Ngày Khí tượng thế giới 2022: “Cảnh báo sớm để hành động sớm”

Từ đó, ngày 23.3 hàng năm được lấy làm Ngày Khí tượng thế giới, với mục đích nhằm thu hút sự chú ý của người dân trên khắp Trái đất thấy được tầm quan trọng của thời tiết, khí hậu và nguồn nước sạch, để góp phần tăng cường quản lý bền vững những nguồn tài nguyên quý giá này.

Theo dõi khí tượng thủy văn để giảm thiểu tác động thiên tai

Từ xa xưa, đời sống và các hoạt động kinh tế-xã hội của con người luôn gắn liền với thời tiết, khí hậu và nước. Các yếu tố này đã mang lại cho con người sự thịnh vượng nhưng cũng có thể đem lại cho con người những thảm họa khôn lường.

Trong những năm gần đây, khí hậu toàn cầu đã và đang biến đổi mạnh mẽ, tần suất và cường độ thiên tai ngày càng gia tăng trên toàn thế giới; đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người và làm thiệt hại giá trị kinh tế ước tính hàng nghìn tỷ USD.

Báo cáo của WMO công bố năm 2021 thống kê về thảm họa trong 50 năm qua, cho thấy đã có hơn 11.000 thiên tai liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước, tương đương mỗi ngày có một thiên tai xảy ra và khoảng 2 triệu người chết-tương đương 115 người thiệt mạng mỗi ngày. Số lượng các thiên tai đã tăng gấp 5 lần trong 50 năm qua và các thiệt hại kinh tế đã tăng gấp nhiều lần.

Còn trong báo cáo mới nhất về biến đổi khí hậu được công bố ngày 28/2/2022, Liên hợp quốc cho biết, hiện nay ít nhất 3,3 tỷ người đang sống trong vùng nguy hiểm do tác động của biến đổi khí hậu và có nguy cơ tử vong vì thời tiết cực đoan cao hơn 15 lần. Ngày càng nhiều người tử vong trong các đợt sóng nhiệt, dịch bệnh, thời tiết cực đoan, ô nhiễn không khí và nạn đói do tình trạng ấm lên toàn cầu. Hơn 1 tỷ người ở các vùng ven biển sẽ đối mặt với nguy cơ ngập lụt vào giữa thế kỷ, gần 50% dân số thế giới trong “vùng nguy hiểm” vì biến đổi khí hậu và 14% số loài sinh vật trên cạn phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng “rất cao” nếu nhiệt độ toàn cầu tăng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Biến đổi khí hậu đã làm các quy luật khí hậu bị phá vỡ và điều này cũng khiến ngành khí tượng thủy văn ngày càng gặp nhiều khó khăn trong việc dự báo, cảnh báo. Với sự phát triển của xã hội ngày nay, việc dự báo thời tiết đón đầu những vận động của thiên nhiên phục vụ cho đời sống cộng đồng cho thấy công tác khí tượng thủy văn ngày càng đóng vai trò quan trọng.

Thông qua các chương trình của mình và mạng lưới hơn 190 Cơ quan phục vụ Khí tượng Thủy văn quốc gia và vùng lãnh thổ, Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) đã góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ cuộc sống và tài sản của con người. Các bản tin dự báo và cảnh báo sớm thời tiết gửi đến chính phủ, các thành phần kinh tế, cá nhân đã giúp phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai.

Hưởng ứng Ngày Khí tượng thế giới 2022

Chính bởi tầm quan trọng của việc theo dõi thông tin thời tiết nên hàng năm WMO đều tổ chức kỷ niệm Ngày khí tượng thế giới thông qua một chủ đề được nhân loại quan tâm. Chủ đề này nhằm khẳng định vai trò, vị trí và trách nhiệm của ngành Khí tượng thủy văn trong việc chủ động giám sát thời tiết khí hậu: dự báo, cảnh báo sớm kịp thời về các loại hình thiên tai; kích hoạt sớm nhất hệ thống phòng, chống thiên tai ở các cấp, các ngành để đảm bảo sự bình yên cho cuộc sống người dân các vùng miền trong cả nước.

Năm 2022, nhằm tôn vinh những thành quả to lớn của các Cơ quan Khí tượng Thủy văn quốc gia trong việc cải thiện hệ thống cảnh báo sớm đồng thời cũng nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng của cộng đồng để giảm nhẹ rủi ro thiên tai trong việc ứng dụng các thông tin cảnh báo sớm nhằm đưa ra hành động sớm, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã lựa chọn chủ đề của Ngày Khí tượng thế giới năm nay là “Cảnh báo sớm để hành động sớm”.

Theo Tổng Thư ký WMO Petteri Taalas, từng giờ từng phút, bảo vệ cuộc sống và sinh kế của người dân trước sự khắc nghiệt của thời tiết, khí hậu và các hiểm họa liên quan tới nước là ưu tiên hàng đầu của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO). Tuy nhiên ông Petteri Taalas cũng cho rằng để thực hiện mục tiêu trên, thế giới vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là việc đảm bảo rằng các thông tin cảnh báo sớm có thể đến với nhóm những đối tượng dễ bị tổn thương nhất, cung cấp những cần thông tin cảnh báo sớm nhất trên khắp thế giới tới người dân.

Cũng theo ông Taalas, biểu hiện của biến đổi khí hậu đang trở nên rõ ràng ở mọi nơi trên thế giới thông qua các cực trị của khí hậu đang xảy ra ngày càng nhiều hơn. Chúng ta đang chứng kiến những đợt nắng nóng, hạn hán và cháy rừng khắc nghiệt. Hơi nước hiện hữu nhiều hơn trong khí quyển của chúng ta, gây ra những trận mưa lớn cực đoan và lũ lụt. Sự ấm lên của đại dương làm các cơn bão nhiệt đới mạnh hơn và mực nước biển dâng cao làm gia tăng các tác động...

Trong bối cảnh đó, ngoài việc giảm nhẹ biến đổi khí hậu thì thích ứng với biến đổi khí hậu là ưu tiên hàng đầu. Hệ thống cảnh báo sớm được cho là một giải pháp thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu. Thông qua các siêu máy tính, khoa học và vệ tinh đã giúp làm tăng tính chính xác của các bản tin dự báo. Những bản tin cảnh báo trên điện thoại di động và các ứng dụng thời tiết giờ đây đã được đưa đến các vùng sâu, vùng xa… Nhờ vậy mà số người thiệt mạng đã giảm đáng kể.

Tổng Thư ký WMO cho biết, WMO đang thúc đẩy “dự báo dựa trên tác động” về các hình thái thời tiết và các tác động của chúng gây ra. Những thông tin này là rất cần thiết để tăng cường sự chuẩn bị và hành động sớm hướng tới các nhóm người dùng và khách hàng khác nhau, những người cần thông tin thời tiết.

Tuy nhiên, có một thực tế là hiện mới chỉ có một nửa trên tổng số 193 thành viên của WMO có hệ thống cảnh báo sớm đa thiên tai. Đồng thời, khả năng “dự báo dựa trên tác động” của phần lớn các thành viên WMO cần được cải thiện và tăng cường. Do đó, WMO đã và đang phát triển một cơ chế hỗ trợ để cung cấp các bản tin dự báo thời tiết chính thống và tin cậy cho Hệ thống nhân đạo của Liên hợp quốc để có thể tối ưu hóa viện trợ nhân đạo trước và sau thiên tai. WMO đang làm việc cùng với các tổ chức tài trợ như Ngân hàng Thế giới (WB), Liên minh châu Âu (EU), Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP), Quỹ Khí hậu Xanh, để tăng cường nguồn lực tài chính phục vụ hoạt động cảnh báo sớm. WMO cũng tích cực hoạt động trong Chương trình nghị sự quốc tế năm 2030 về hành động khí hậu, phát triển bền vững và giảm nhẹ rủi ro thiên tai...

Theo TTXVN