Vấn đề chi phối các cuộc thảo luận tại hội nghị là phải làm gì trước cuộc khủng hoảng tại Đông Nam Ukraine, nơi mà phương Tây cáo buộc đang có sự can thiệp từ Nga.
Tàu khu trục HMS Duncan của Anh tới Cardiff, xứ Wales, hỗ trợ an ninh cho Hội nghị thượng đỉnh NATO
Ngày 4-9, Hội nghị Thượng đỉnh năm 2014 của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã khai mạc tại xứ Wales (Vương quốc Anh) trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với số lượng chưa từng có các cuộc khủng hoảng an ninh quy mô toàn cầu.
Hội nghị Thượng đỉnh diễn ra trong 2 ngày 4 và 5-9 ở ngoại ô thủ phủ Cardiff của xứ Wales, thu hút sự tham gia của các nguyên thủ quốc gia tới từ 28 nước thành viên NATO. James Stavridis, Cựu Tư lệnh Tối cao NATO giai đoạn 2009-2013 và hiện nay là Chủ nhiệm Khoa Luật pháp-Ngoại giao của Trường Fletcher (Đại học Tufts), đánh giá “rõ ràng đây là hội nghị thượng đỉnh quan trọng nhất của NATO kể từ khi Bức tường Berlin sụp đổ vì hàng loạt cuộc khủng hoảng đang đồng thời bùng phát ở khắp nơi trên thế giới”.
Theo ông James Stavridis, những mối lo ngại chính hiện nay là hoạt động của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria, Iraq và dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ; vấn đề NATO rút quân khỏi Afghanistan và sứ mệnh dài hạn tại quốc gia Tây Nam Á này; mối đe dọa ngày càng gia tăng của tin tặc, dịch bệnh Ebola và “rất nhiều vấn đề khác”... Tuy nhiên, ông Stavridis cho rằng, vấn đề sẽ chi phối các cuộc thảo luận tại hội nghị giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama, Thủ tướng Đức Angela Merkel, Tổng thống Pháp Francois Hollande và khoảng 60 nhà lãnh đạo khác sẽ là việc NATO phải làm gì trước cuộc khủng hoảng tại Đông Nam Ukraine, nơi mà họ cáo buộc đang có sự can thiệp từ Nga bất chấp những tuyên bố bác bỏ từ Moskva.
Cho dù Moskva nhiều lần phủ nhận, chính quyền Kiev vẫn cáo buộc binh sĩ Nga đang được triển khai tại Đông Nam Ukraine, vấn đề đe dọa sẽ làm bùng phát một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp giữa hai nước láng giềng này và có khả năng lôi kéo sự tham gia của các cường quốc quân sự lớn nhất trong NATO, như Mỹ và Anh. Ông Michael Clarke, Viện trưởng Viện Nghiên cứu "Royal United Services Institute" (RUSI) có trụ sở tại London, nhận định: “Nếu như NATO không cho thấy một sự phản ứng đáng kể (trước hành động của Nga ở Ukraine), khi đó tiếng nói của liên minh này về vấn đề Trung Đông, hay những sự kiện ở Ấn Độ Dương... sẽ không còn quan trọng nữa. Có cảm giác Hội nghị Thượng đỉnh NATO tại Wales sẽ trải qua một chương trình nghị sự rất dài, song trên thực tế chỉ có một vấn đề thật sự trọng tâm. NATO cần phải đưa ra một loạt chính sách có thể ứng phó được với hành động của Nga”.
Cũng theo giới bình luận, cách phản ứng của NATO đối với những thách thức an ninh hiện nay, đặc biệt là cuộc khủng hoảng Ukraine, là vấn đề đang được dư luận đặc biệt quan tâm vì nó thể hiện uy tín chính trị và tầm ảnh hưởng của liên minh quân sự này. Ngay trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh ở Wales, Tổng thống Mỹ Obama ngày 3-9 đã tới Estonia trong một động thái dường như nhằm “lên dây cót tinh thần” cho các nước thành viên NATO nằm gần biên giới với Nga tại khu vực Baltic.
Charles Kupchan, chuyên gia cấp cao phụ trách các vấn đề châu Âu thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ cho biết, không phải ngẫu nhiên Tổng thống Obama lại chọn điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến công du châu Âu lần này là Estonia, 1 trong 3 nước thành viên NATO giáp biên giới với Nga và có 25% dân số mang sắc tộc Nga. Theo ông Kupchan, “quyết định đó của người đứng đầu Nhà Trắng sẽ phát đi một thông điệp mạnh mẽ tới Moskva rằng cách hành xử của Nga là không thể chấp nhận được”. Dư luận nhận định Tổng thống Obama sẽ cam kết bảo vệ với ba nước thành viên NATO ở khu vực Baltics trong trường hợp những nước này bị tấn công, điều phù hợp với Điều 5 trong hiến chương NATO, theo đó hành động tấn công một nước thành viên NATO bị coi là tấn công toàn bộ liên minh.
Ukraine không phải là một quốc gia thành viên NATO, song hai bên đã thành lập Ủy ban NATO-Ukraine, đồng nghĩa với việc Kiev có thể hợp tác với liên minh này trong một loạt lĩnh vực, bao gồm cả việc nhận viện trợ quân sự. Dù vấn đề Afghanistan, Iraq và Syria sẽ được đưa ra thảo luận, song đường hướng giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay ở Ukraine chắc chắn sẽ là chủ đề “nóng” nhất của Hội nghị Thượng đỉnh NATO năm 2014 và là hình ảnh rõ ràng nhất về vai trò của liên minh này sau 65 năm thành lập.
Thanh Tuấn(TTXVN)
