Mỹ, Trung trong "ván bài" Triều Tiên

Chính quyền Obama do đã phát hiện ra điều mà họ coi là sự thay đổi sau nhiều thập kỷ của Trung Quốc trong hành xử với Triều Tiên, đang gia tăng áp lực để Bắc Kinh hoặc phải khiến Bình Nhưỡng giảm nhiệt, hoặc phải đối mặt với sự hiện diện quân sự lớn của Mỹ trong khu vực.

Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc, Mỹ, chiến tranh, hạt nhân, tên lửa
Tên lửa Patriot của Mỹ được đặt ở một căn cứ không quân phía nam Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Reuters

Trong hàng loạt cuộc trao đổi, kể cả cuộc điện đàm gần đây giữa ông Obama và Chủtịch Trung Quốc Tập Cận Bình, quan chức Mỹ cho hay, họ đã thông báo vắn tắt chophía Trung Quốc chi tiết về kế hoạch nâng cấp hệ thống phòng thủ tên lửa và cácbiện pháp khác để ngăn chặn sự đe dọa ngày một lớn mà nhà lãnh đạo trẻ của TriềuTiên Kim Jong-un đưa ra.

Trung Quốc từ lâu vốn nghi ngờ mong muốn của Mỹ nhằm tái khẳng định vị thế ởchâu Á, đã không phản ứng công khai hay riêng tư khi Mỹ triển khai tàu chiến,máy bay đến bán đảo Triều Tiên. Động thái ấy, theo quan chức Mỹ, vừa minh chứngcho sự thất vọng của Bắc Kinh với Bình Nhưỡng, vừa là sự thừa nhận rằng, sự ủnghộ của họ với Triều Tiên có thể làm căng mối quan hệ vốn dĩ đã nhiều bất hòagiữa Bắc Kinh và Washington.

“Thời điểm này rất quan trọng”, Tom Donilon, cố vấn an ninh quốc gia của Tổngthống Obama nói. “Nó là bài tập quan trọng đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc ởnhiệm kỳ đầu tiên của ông Tập Cận Bình và nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Obama”.Trong khi một số quan chức Mỹ thận trọng bởi ông Tập mới chỉ ở nhiệm sở ít tuầnvà Trung Quốc có cả một lịch sử gây thất vọng cho Mỹ trong hành xử với TriềuTiên, thì Donilon cho biết, ông tin là lập trường của Trung Quốc “đang tiếntriển”.

Tính toán của Trung Quốc

Đánh giá về sự thay đổi của Bắc Kinh với Bình Nhưỡng không mấy dễ dàng: lúc đầuBắc Kinh dường như phản ứng với áp lực của Mỹ nhưng sau lại rút lui. Trung Quốc- đồng minh lớn của Triều Tiên từ lâu lo ngại Mỹ sẽ lợi dụng sự sụp đổ của lãnhđạo Triều Tiên bằng cách mở rộng ảnh hưởng quân sự trên bán đảo.

Dĩ nhiên, Bắc Kinh không đưa ra nhiều manh mối về ý định của họ trong các tuyênbố công khai.

Một số nhà phân tích Trung Quốctiết lộ, đã có nhiều cuộc tranh luận trong nội bộ đội ngũ lãnh đạo nhà nước vàquân sự về việc hành xử thế nào với Kim Jong-un, và làm thế nào để thực thi lệnhcấm vận kinh tế của LHQ mà Trung Quốc đồng thuận hồi tháng trước.

Nhà Trắng hài lòng với sự thay đổi khi Trung Quốc ủng hộ lệnh cấm vận diễn rasau khi Triều Tiên thử hạt nhân và phóng tên lửa. Nhưng một số nhà ngoại giao vàphân tích nói, Bắc Kinh đang cố kéo dài việc thực thi các lệnh ấy.

Trong cuộc gặp với hai quan chức cấp cao Mỹ tới Bắc Kinh để thuyết phục TrungQuốc thực thi biện pháp hạn chế giao dịch ngân hàng với Triều Tiên, những ngườiphụ trách ngân hàng Trung Quốc bày tỏ rất ít dấu hiệu ưng thuận, Marcus Noland -một chuyên gia về Triều Tiên tại Viện Kinh tế quốc tế Peterson ở Washington nói.

Mong muốn của Mỹ

Nhiều nhà phân tích cho rằng, các biện pháp cấm vận sẽ không thể thành công nếukhông có sự hợp tác của Trung Quốc do quan hệ thương mại và viện trợ gần gũi củahọ với Triều Tiên. Một nhà ngoại giao Trung Quốc gần đây bày tỏ, ông nghĩ nướcông sẽ thực thi lệnh trừng phạt mới của LHQ với Triều Tiên tới một điểm nào đó,nhưng không đi xa như chính quyền Obama mong muốn.

Và ngay cả khi Trung Quốc hợp tác, cũng chưa rõ Triều Tiên khuất phục thế nào.Bình Nhưỡng đã phớt lờ lời thúc giục của Bắc Kinh để vẫn tiến hành thử hạt nhânhồi tháng 2.

Trong vài tuần tới, Nhà Trắng sẽcử một đội ngũ quan chức cấp cao tới Trung Quốc, bắt đầu là Ngoại trưởng JohnKerry. Về mặt ngắn hạn, Washington mong muốn Trung Quốc kiểm soát hải quannghiêm ngặt để cản trở dòng chảy hàng hoá cấm vào Triều Tiên. Rộng hơn nữa, họmuốn Trung Quốc thuyết phục lãnh đạo Kim ngừng các hành động gây hấn và chấpthuận thương thảo từ bỏ chương trình hạt nhân.

Một tuần sau chuyến thăm của ông Kerry, tướng Martin E. Dempsey, chủ tịch Hộiđồng Tham mưu trưởng Liên quân sẽ có 4 ngày ở Trung Quốc. Ông Donilon cũng dựkiến thăm Bắc Kinh vào tháng 5.

Tháng trước, ông Tập đã có cuộc điện đàm với tân Tổng thống Hàn Quốc ParkGeun-hye. Ông nói với bà Park rằng, Trung Quốc đánh giá cao quan hệ với Hàn Quốcvà sẵn sàng hỗ trợ tiến trình “hoà giải và hợp tác” giữa hai miền Triều Tiên.Ngược lại, có rất ít tiếp xúc cấp cao giữa ông Kim và các quan chức Trung Quốc.

“Những gì chúng ta nhìn thấy là sự thay đổi trong tư duy của người Trung Quốc”,ông Kurt M. Campbell, cựu trợ lý ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á nóitrong phát biểu mới đây. Theo ông, người Trung Quốc giờ đây tin rằng, các hànhđộng của Triều Tiên “đối chọi” với các lợi ích an ninh quốc gia của họ. 

Thái An (VNN)