Khi những cơn gió đầu đông chớm ùa về, khi cây bàng đỏ ối ở đầu phố đã trơ trụi lá, giơ những cành khẳng khiu lên nền trời cũng là lúc những vạt hoa cải vàng ven sông ở quê tôi đã vào mùa nở rộ...
Đi trên triền đê về làng, ngay từ xa người khách bộ hành đã thảng thốt và có một chút gì nhoi nhói trong tim. Lại một mùa hoa cải nở, cái mùa hoa cải vàng đến nao lòng đã gieo vào bao tâm thức người đi kẻ ở những kỷ niệm khó quên...
Ở quê tôi, vào vụ đông người ta trồng cơ man là rau củ các loại để có thêm thu nhập. Trong các loại rau thì cây cải là giống cây có duyên với người nông dân nhất, chính vì vậy mà đã đi vào ca dao, tục ngữ tự bao giờ :
Gió đưa cây cải về trời
Rau răm ở lại chịu lời
đắng cay...
Vào đầu vụ đông trên khắp các cánh đồng, bãi sông, triền đê hoặc vài vạt đất "đầu thừa đuôi thẹo" ở đầu làng cũng được tận dụng để trồng rau củ. Trên cánh đồng sớm mai, bao cô thôn nữ xắn quần đến bắp chân để lộ ra làn da trắng hồng cần mẫn gánh nước tưới rau. Thỉnh thoảng họ lại túm tụm lại một chỗ thầm thì những điều thầm kín, đôi khi trêu trọc nhau với những tiếng cười giòn tan, lanh lảnh của tuổi thanh xuân như xua đi bao vất vả, nhọc nhằn...
Ở quê tôi, vụ đông vào chính vụ thì cơ man nào là các loại rau: bắp cải, su lơ, su hào, đậu đỗ... Riêng về rau cải cũng có hàng chục loại: cải thìa, cải canh, cải củ, cải xoong, cải xen (cải dưa)... Đó là những phẩm vật của đất trời mà qua bàn tay hai sương một nắng của người nông dân làm ra. Chính những loại rau xanh này đã đem về cho người nông dân lam lũ một nguồn thu nhập đáng kể. Những đồng tiền thấm đẫm mồ hôi, công sức của các bà, các chị đã làm nên những ngôi nhà khang trang ẩn mình sau vườn cây trĩu quả, những đoạn đường bê-tông phẳng lỳ nối liền xóm, liền thôn, những nhà văn hoá thôn, khu dân cư khang trang rộng rãi mà ở đó hằng ngày diễn ra những hoạt động văn hoá, thể thao sôi động thêm gắn kết tình làng nghĩa xóm...
Ở quê tôi, sau khi những vụ cải thu hoạch sớm thì lứa cải cuối cùng người ta chăm bón cho tốt và để lấy giống cho mùa sau. Chính vì vậy mới có mùa hoa cải vàng đến nao lòng mà bao thi sĩ, văn nhân đã viết suốt đời không cạn cảm hứng. Khi mới ra nụ, hoa cải nhỏ li ti rồi đến lúc nở rộ cánh hoa cũng nhỏ nhắn và cái màu vàng rực mới cuốn hút làm sao! Hoa cải không thơm ngào ngạt như bao loài hoa khác nhưng cái mùi hăng hắc, ngai ngái của loài hoa đồng nội thì rất quyến rũ. Riêng cái màu vàng thì quả là sự sáng tạo tuyệt đỉnh của thiên nhiên. Màu hoa cải giống như màu hoa dã quỳ mà ta thường thấy trên những cung đường Tây Bắc hoặc màu hoa Mi-mô-da của Đà Lạt. Nhưng hoa cải không kiêu sa mà rất gần gũi với những người nông dân một nắng hai sương. Những buổi chiều cuối đông trên bến sông quê, ta thường thấy những cô gái gánh nước tưới những vạt rau xanh ở những bãi bồi , thỉnh thoảng họ lại bứt một vài bông cải gài lên mái tóc đen nhánh làm duyên. Bây giờ đang vào mùa cưới cũng là thời điểm mùa hoa cải nở rộ. Chính vì thế mà có ai đó nghĩ ra việc chụp ảnh những đôi uyên ương trên những vạt hoa vàng thơ mộng này làm ảnh cưới. Tôi đã mấy lần được chứng kiến vài đôi trai gái sắp kết hôn lựa chọn chụp ảnh cưới ở những vạt hoa cải vàng ven đê đầy lãng mạn. Cô dâu mặc bộ váy trắng muốt, kiêu sa, lộng lẫy trong vòng tay chú rể nổi bật trên nền màu vàng hoa cải hoặc cảnh cô dâu , chú rể cùng nâng niu những vạt hoa vàng trên tay và thầm ước hạnh phúc bền chặt... Những cánh hoa vàng rực có mùi thơm ngai ngái dân dã này đã chứng kiến bao cuộc tình mộng mơ của những đôi trai gái nơi thôn dã và họ đã nên vợ nên chồng.
Mùa hoa cải nở rộ cũng là dịp sắp tiễn biệt mùa đông, tiễn biệt cái giá lạnh như cắt da, cắt thịt của những cơn gió bấc làm lá vàng xao xác và chuẩn bị đón xuân về.
Mỗi lần về quê vào dịp cuối năm, tôi thường chọn đi tắt qua con đê đầu làng, nơi có những cánh đồng rau xanh để được thoả thích ngắm nhìn những vạt cải vàng nở rộ. Và lần này cũng vậy, vạt hoa cải vàng rực năm nào bay bay trước gió lại hiện ra... Bất giác trong tôi lại vang lên những câu thơ của một nhà thơ nào đó:
Có một mùa hoa cải
Nở vàng trên bến sông
Thương em đời con gái
Đợi ai không lấy chồng...Tản văn của NGUYỄN VIẾT HIỆN
