Một lần Mù Cang Chải

Những thửa ruộng bậc thang vàng óng tạo nên bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ ở danh thắng quốc gia đặc biệt Mù Cang Chải 

Cách đây ngót chục năm, ghé thăm Báo Yên Bái, ngay lập tức tôi bị hút hồn bởi bức “Dát vàng” chụp phong cảnh ruộng bậc thang Mù Cang Chải của nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thanh Miền treo ở phòng tiếp khách của cơ quan. Thấy tôi thích quá, tác giả gỡ luôn xuống tặng! Kể từ dạo ấy bức “Dát vàng” luôn có một vị trí trang trọng trong phòng khách nhà tôi và mỗi khi có dịp tôi lại kể về xuất xứ của nó như một minh chứng về tình đồng nghiệp ấm áp giữa những người làm báo Đảng!

Một lần trải nghiệm

Yêu và quý là thế, cũng hơn một lần đi trên quốc lộ 32 qua những địa danh đầy thơ mộng như Thanh Sơn, Thu Cúc, Tú Lệ, Khau Phạ, Mù Cang Chải, Than Uyên..., nhưng mãi mùa lúa chín năm nay tôi mới tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp tráng lệ mà kỳ vĩ của những thửa ruộng bậc thang La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình... qua một tour du lịch đi xe bus, ở nhà sàn cộng đồng!

Dù thời tiết không mấy thuận lợi, dù đã sang nửa cuối của mùa lúa chín, những khu ruộng bậc thang nổi tiếng như Mâm xôi, Mũi hài... vẫn đủ sức cuốn hút du khách từ mọi miền về đây chiêm ngưỡng. Chỉ nhìn vào lượng khách tới Mù Cang Chải dịp này cũng đủ thấy sức hấp dẫn của khu danh thắng quốc gia đặc biệt này. Từ đèo Khau Phạ đi lên theo quốc lộ32, dịp cuối tháng 9 đầu tháng 10, đặc biệt là những ngày cuối tuần các xe chở khách du lịch nối đuôi nhau. Thành phần du khách cũng đa dạng, đến từ mọi miền đất nước. Ngay như đoàn chúng tôi, ngoài mấy anh em ở Hà Nội, còn có nhóm gần chục người từ Hải Dương, rồi Trà Vinh, TP Hồ Chí Minh… Những giọng nói vang lên trên đồi Mâm xôi, có ngữ điệu của mọi miền đất nước. Đấy là du lịch còn đang chịu ảnh hưởng nặng nề của Covid-19, vắng bóng những vị khách nước ngoài. Sự hấp dẫn của Mù Cang Chải còn thể hiện ở độ tuổi của du khách. Đủ các lứa tuổi, nam phụ, lão ấu. Thường thì mỗi tour, mỗi điểm du lịch hay thu hút những loại khách ở các lứa tuổi nhất định. Vậy mà ở Mù Cang Chải thì không. Đủ các thành phần lứa tuổi. Đến cả các cụ già, U70-80 cũng không ngại ngần theo tour, dù phải đi xe ca, ngủ nhà sàn cộng đồng với nhiều sự bất tiện cho tuổi già. Và các cụ cũng không ngại ngần ngồi sau xe máy của mấy chàng trai người Mông vượt gần 2 km đường dốc ngược để tới đồi Mâm xôi, một điểm nhấn quan trọng của khu ruộng bậc thang La Pán Tẩn.

Mù Cang Chải có 2 mùa  đẹp nhất trong năm, khoảng giữa tháng 9 đến giữa tháng 10 là mùa lúa chín và mùa đổ nước cữ tháng 5, tháng 6. Nhưng mùa lúa chín vẫn hấp dẫn du khách nhất. Lúc này trên những thửa ruộng bậc thang của Mù Cang Chải lúa dần ngả sang màu vàng óng, nổi bật trên nền những dãy núi xanh thẫm làm thành một khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ mà nên thơ. Thu hút khách nhiều nhất vẫn là khu ruộng bậc thang ở xã La Pán Tẩn, nhưng cũng có khi, khách như bị thôi miên trước hình ảnh một thửa ruộng bậc thang vàng rực như treo chon von trên sườn núi bừng lên trong nắng cuối chiều thu bên những cụm thông xanh mướt. Đó cũng chính là nét duyên dáng làm phong phú thêm bức tranh kỳ vĩ mà đa sắc của ruộng bậc thang Mù Cang Chải.

Và không chỉ có hàng trăm ha ruộng bậc thang, vùng đất này còn cho du khách những trải nghiệm độc đáo về văn hóa, con người, ẩm thực với những lớp trầm tích phong phú. Cũng không phải chỉ ở Mù Cang Chải, trong suốt hành trình, khách có thể trải nghiệm văn hóa ẩm thực từ Thanh Sơn với những đồi chè xanh mướt cùng món thịt chua nổi tiếng, tới Tú Lệ với món cốm xanh tròn mẩy, thơm dẻo. Rồi thì thịt lợn đen ướp với hạt mắc khén bọc lá dong tươi nướng trên than hoa. Rồi thì măng rừng, cá suối… những đặc sản mang nét đặc trưng của ẩm thực vùng Tây Bắc.

Ngoài cái thú chụp ảnh, các bà, các cô còn có cái thú đi chợ, tha hồ mặc cả mà không sợ lườm nguýt để thêm hiểu, thêm yêu tính tình chất phác của người dân vùng sơn cước.  

Niềm vui và nỗi lo

Còn nhớ một lần trả lời phỏng vấn tờ Nhà báo và Công luận, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thanh Miền, người từng nhận rất nhiều giải thưởng danh giá về nhiếp ảnh đã chia sẻ: Anh gửi tác phẩm dự thi không hẳn vì giải thưởng mà cái chính là muốn nhiều người biết đến miền đất Yên Bái hiền hòa, thơ mộng, nơi rất giàu tiềm năng về du lịch. Anh hy vọng thông qua những bức ảnh của mình có thể quảng bá, đánh thức được tiềm năng ấy, đặc biệt là những khu ruộng bậc thang Mù Cang Chải. Những gì đang diễn ra hôm nay ở Mù Cang Chải cho thấy mong muốn ngày nào của nghệ sĩ nhiếp ảnh
Nguyễn Thanh Miền cùng các đồng nghiệp Yên Bái đã thành hiện thực, góp phần nâng cao đời sống của người dân còn nhiều khó khăn.

Mừng vậy nhưng cũng canh cánh những nỗi lo. Trong một vài năm trở lại đây, từ khi ruộng bậc thang Mù Cang Chải được công nhận là danh thắng quốc gia đặc biệt, việc đi lại ngày càng thuận lợi hơn, lượng khách du lịch đến đây càng đông.

Chỉ một thị trấn nhỏ, dân số vài nghìn người, mỗi ngày trong dịp này đón hàng nghìn lượt khách du lịch. Điều đó dẫn đến sự quá tải, không chỉ về chỗ ăn ở, nghỉ ngơi mà còn là sự quá tải về môi trường thiên nhiên, nguy cơ phá vỡ nền nếp phong tục về văn hóa. Đặc biệt là khi lượng khách du lịch kéo về đây ngày một nhiều với những nhu cầu rất đa dạng, không chỉ là ngắm ruộng bậc thang, ngủ nhà sàn, thưởng thức ẩm thực bản địa. Đã có những đoàn khách tổ chức giao lưu ngay sân nhà sàn homestay với dàn loa công suất lớn, những màn karaoke, những dịch vụ ngoại lai. Con đường lên đồi Mâm xôi cũng trở nên quá tải, khác hẳn những ngày thường. Ở một vị trí chụp ảnh khá đẹp nhìn ra Mũi hài, có thể dễ dàng nhận thấy một khu resort đang chiếm chỗ những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp trước đây…

Nỗi lo là có thật cùng câu hỏi: Với đà phát triển khá mạnh, nét thơ mộng, êm đềm của phong cảnh nơi đây liệu có ngày một phôi pha? Và chính quyền, người dân nơi đây giải quyết thế nào bài toán về sự cân đối, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, vấn đề đã được đặt ra với nhiều vùng du lịch khác! Hàng loạt vấn đề đang đặt ra cần giải quyết, từ điều kiện lưu trú, vệ sinh môi trường, khai thác phát huy tiềm năng văn hóa bản địa, đến giữ gìn nét đẹp truyền thống của cảnh sắc, con người địa phương… Trong số đó có những vấn đề mà chắc chắn chỉ người dân và chính quyền Mù Cang Chải không thể giải quyết nổi mà cần sự định hướng, vào cuộc của các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là ngành du lịch. Hãy chung tay hành động để danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang Mù Cang Chải mãi giữ vẻ đẹp vốn có, xứng đáng với danh xưng di tích quốc gia đặc biệt, trước khi quá muộn!

Tháng 10.2020

VIỆT ANH