Công cụ cấy thủ công (còn gọi là máy cấy tự chế) đã và đang được ứng dụng rộng rãi tại nhiều vùng sản xuất lúa vùng đồng bằng sông Hồng vì tiện lợi.
Qua nhiều vụ làm mô hình trình diễn, ông Vũ Văn Tiến, Trạm trưởng Trạm Khyến nông Thanh Miện cho biết: Công cụ thủ công cấy lúa không chỉ giúp tăng năng suất lao động mà còn giúp lúa lên nhanh, hạn chế sâu bệnh, nhất là bệnh khô vằn. Vì vậy hiện nay, đã có nhiều cán bộ và nông dân đến xem và đặt mua.
Máy cấy tự chế có trọng lượng 23kg, dài 120cm, cao 55cm gồm có 4 máng để mạ (rộng 24cm, cao 55cm) và 4 mũi cò ra mạ. Với thiết kế như vậy, mỗi lần máy cấy được 4 khóm, hàng sông rộng 24cm, hàng con tùy thuộc vào giống cần cấy và tốc độ kéo của người cấy, tương ứng 15- 20cm. Số rảnh/khóm tương ứng từ 1- 4 rảnh phụ thuộc vào kỹ thuật gieo mạ. Để có lô mạ đủ tiêu chuẩn cấy được bằng công cụ này và nông dân biết cách cấy cần lưu ý một số kỹ thuật như sau:
+ Gieo và chăm sóc mạ: Chuẩn bị 8 phần bùn, 2 phần trấu hun hoặc trấu mục (trấu hun sau 10 ngày mới đưa vào sử dụng). Đây là loại giá thể tốt nhất để cấy máy. Giá thể được trộn cùng với một lượng nhỏ NPK 5: 10: 3 theo tỷ lệ 1m3 + 1 lạng NPK. Hỗn hợp này được cán mỏng khoảng 1cm trên nền đất cứng có lót trấu mỏng. Diện tích cần gieo là 3 m2 cấy cho 1 sào lúa (360m2). Lượng giống cho mỗi sào từ 1,2 - 2 kg tùy thuộc vào mỗi giống. Khi gieo bùn đã cứng thì cắt thành các ô hình chữ nhật dài 50cm, rộng 22cm, áp dụng theo phương pháp chăm sóc mạ nền cứng. Bảo đảm cây mạ đủ tiêu chuẩn ra đồng cao từ 10-15cm, mạ có 2,5 lá.
+ Kỹ thuật cấy máy thủ công: Ruộng cấy được cày bừa như cấy bằng tay, mực nước trên ruộng từ 3-5cm. Người cấy đi lùi, lấy bờ làm chuẩn kéo hàng đầu tiên, sau đó lấy hàng lúa đã cấy làm chuẩn để cấy các hàng tiếp theo. Người cấy có thể quay sang phải hay trái tùy ý. Chỉ kéo cần giập lên rồi thả cho rơi tự do. Tùy thuộc vào mật độ cấy mà nông dân có thể đi nhanh hay chậm. Khi đến bờ cần quay lại thì hơi nhấc nhẹ một đầu công cụ cấy lên.
KS. TRẦN THỊ LIÊN
(Trạm Khuyến nông Nam Sách)