Vụ chiêm xuân ở miền Bắc thời tiết đầu vụ thường giá rét, khôngthuận lợi cho việc ngâm ủ thóc giống. Vì vậy, để bảo đảm tỷ lệ nảy mầmtrên 85% theo yêu cầu, nông dân cần có những biện pháp tác động thíchhợp.
Trước hết, cần làm sạch hạt giống (loại bỏ lép lửng) và xử lý hạt trước khi ngâm ủ (đối với các giống lúa thuần và lúa lai sản xuất trong nước). Nên xử lý thóc bằng dung dịch nước muối (15%) trong vòng 10- 15 phút (1,5kg muối/10 lít nước) sẽ diệt được hầu hết các loại nấm (khô vằn, đốm nâu, lem lép hạt, lúa von…) tồn dư trên vỏ hạt. Phải ngâm thóc bằng nước nóng 540C (3 sôi, 2 lạnh) khi thời tiết giá rét (dưới 170C). Để duy trì nhiệt độ thích hợp cho hạt thóc hút nước tốt, cần thay nước ấm thường xuyên (2- 4h/lần). Phải ngâm thóc đủ thời gian để hạt thóc được “no nước”. Việc ngâm ủ thóc vụ chiêm xuân ở nhiều địa phương, theo thông dụng, nông dân thường hay áp dụng là vừa ủ vừa nhúng (sấp) nước dưới ao. Việc làm này là không nên vì làm như vậy sẽ dẫn đến hạt thóc dễ bị sốc nhiệt, bao thóc đem ủ nảy mầm không đồng đều. Để khắc phục hiện tượng này cần trải thóc ra nong, nia rồi vẩy hoặc phun nước ấm (540C) sau đó ủ lại ngay để bảo đảm đủ độ ẩm cho hạt nảy mầm được thuận lợi.
Bà con nông dân chỉ dùng bao đay hoặc túi vải cotton, vải bông, giành mây đựng thóc để ủ. Tuyệt đối không dùng bao có nhiều ni-lông hoặc túi ni-lông để đựng thóc. Nếu dùng rơm, rạ phủ thì phải lèn chặt để không có chỗ trống trong đống ủ, đồng thời không được để gió lạnh lùa qua. Nếu dùng tro bếp để ủ thóc thì ngoài bao thóc phải được bọc một lớp vải ẩm dày hoặc bao đay ẩm để tro không hút trực tiếp nước từ hạt thóc trong bao, bảo đảm cho thóc đủ độ ẩm nảy mầm.
Để thúc đẩy cho phát triển của rễ, mầm hạt thóc, tránh được sự gây hại của các côn trùng chích hút ở giai đoạn đầu vụ, giảm được nguy cơ bị bệnh lùn sọc đen, lùn xoắn lá, nông dân nên sử dụng chất xử lý mầm Cruiser plus 312,5 FS. Cách xử lý như sau: Khi ngâm ủ hạt đã đến nứt nanh, dùng Cruiser plus theo tỷ lệ 20ml cruiser/ 0,4-0,5 lít nước xử lý cho 10 kg thóc, phun ướt đều để hạt thóc thấm thuốc có màu hồng tươi rồi lại ủ tiếp đến khi đem gieo.
Nếu hạt thóc đã đạt tiêu chuẩn đem gieo nhưng gặp thời tiết rét đậm (< 150C, không cho phép gieo cấy ngoài ruộng sản xuất) thì cần có biện pháp tác động nhằm kìm hãm sự phát triển của rễ, mầm. Có thể dùng tro bếp nguội trộn đều với mống mạ theo tỷ lệ 3 kg tro/10kg mống) rồi đổ trên nong, nia trải đều dày khoảng 15-20cm rồi phủ bao tải ẩm lên trên. Làm như vậy có thể giữ mống kéo dài được 2-3 ngày nữa.
Ks: TRẦN THỊ LIÊN
(Trạm Khuyến nông Nam Sách)