Lốc xoáy hình thành như thế nào

Dù diễn ra trong thời gian ngắn và trên địa bàn hẹp, nhưng khi xảy ra, lốc xoáy có thể gây thiệt hại lớn cho người và của nơi mà nó qua, như trường hợp vừa qua ở Hà Nội hay ở Mỹ.

Lốc xoáy phía tây nam thành phố Wichita, bang Kansas . Ảnh: AP.

Hôm qua tại bang Oklahoma, Mỹ đã xảy ra trận lốc xoáy với sức gió lên khoảng 320 km/h, khiến ít nhất 51 thiệt mạng. Hiện tượng này cũng xảy ra ở Hà Nội trong thời gian ngắn, nhưng nhiều mái tôn của ngôi nhà bị thổi bay và khiến cả khu vực mất điện.

Lốc xoáy hay vòi rồng có hình dạng là ống hút, hình phễu hoặc hình xoáy. Những ống hút khổng lồ này có thể cuốn sạch mọi thứ trên đường đi mà chúng gặp. Lốc xoáy phát triển từ một cơn giông, thường từ ổ giông rất mạnh, nên ở đâu có giông dữ dội là ở đó có thể có lốc xoáy. Lốc xoáy cũng có khi sinh ra từ một dải gió giật mạnh hay từ một cơn bão.

Tuy nhiên, phần lớn lốc xoáy được hình thành từ một dạng mây giông đặc biệt là mây giông tích điện. Một đám mây có thể kéo dài trong vài giờ, xoáy tròn trong vùng có đường kính từ 10 đến 16 km, di chuyển hàng trăm dặm và sinh ra vô số ống hút khổng lồ. Nguồn gốc của chúng là vùng khí hậu có luồng khí nóng đi lên và luồng khí lạnh đi xuống.

Đầu tiên là quá trình tương tác giữa cơn giông có chiều lên trên và gió. Sự tương tác sẽ làm cho tầng khí nóng ở dưới di chuyển lên trên và xoay tròn trong không trung. Tiếp đó là sự phát triển của dòng khí lạnh di chuyển theo hướng đi xuống mặt đất ở phía bên kia của cơn bão. Vận tốc của dòng khí đi xuống có thể lớn hơn 160 km/h.

Ông Lê Thanh Hải, Phó giám đốc Trung tâm khí tượng thủy văn Trung ương, cho biết tại Việt Nam, lốc xoáy hiếm khi xảy ra, hiện tượng này chủ yếu xuất hiện ở vùng biển phía nam nhiều hơn, và thường một năm vài lần, con người bắt gặp ở đồng bằng hoặc trung du.

"Trên đường di chuyển, lốc xoáy đi theo vệt đi của chúng, chứ không di chuyển trên diện tích rộng, nhưng chúng có thể cuốn theo mọi thứ", ông Hải nói.

Ông Hải cho biết, ở Việt Nam, đáng lưu ý nhất là lốc xoáy diễn ra ở huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng năm 2011 gây thiệt hại nặng nề về người và của. Năm 1996, tại Nam Định lốc xoáy xuất hiện cũng hủy hoại lớn về vật chất.

Ông Hoàng Minh Hiền thuộc Trung tâm phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, nếu lốc xoáy quét qua nhà, mọi người cần chạy xuống hầm để tránh, hoặc tìm vật gì đó che đầu cẩn thận. Một số chuyên gia khác cho rằng mọi người nên trú ẩn tại các tòa nhà kiên cố, không nên ở nhà tạm hoặc dưới bóng cây. Nếu ở ngoài đường, mọi người nên chui xuống rãnh hoặc mương và che đầu.

Trên thế giới, Mỹ là quốc gia chịu nhiều trận lốc xoáy nhất với trung bình 800 cơn mỗi năm, cướp đi sinh mạng của nhiều người. Australia là quốc gia thứ hai chịu các trận lốc xoáy, sau đó là Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Anh và Đức.

Hương Thu (VnE)