Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến: Khơi dậy niềm tự hào đất nhãn

Lễ hội dân gian Phố Hiến được tổ chức định kỳ vào tháng 3 âm lịch hằng năm

Vào thế kỷ XVI – XVII, Phố Hiến là một thương cảng nổi tiếng của Việt Nam với hoạt động giao thương nhộn nhịp, chỉ đứng sau kinh đô Thăng Long. Nhiều thương nhân nước ngoài đã tới Phố Hiến kinh doanh, buôn bán và sinh sống, đồng thời những nét văn hóa đặc trưng của nhiều vùng miền, quốc gia. Phố Hiến trở thành điểm hội tụ, giao thoa của các nền văn hóa. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, Phố Hiến không còn là thương cảng nhưng những dấu tích của một thời hưng thịnh vẫn còn rất đậm nét trong các công trình kiến trúc, những tập quán, nếp sống của cộng đồng dân cư.

TP Hưng Yên hiện còn bảo tồn được 182 di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật (trong đó có 1 khu di tích quốc gia đặc biệt, 20 di tích xếp hạng quốc gia, 25 di tích xếp hạng cấp tỉnh); gần 100 bia ký và hàng nghìn cổ vật có giá trị. Bên cạnh những công trình kiến trúc mang vẻ đẹp đặc trưng thuần Việt còn có các công trình là sự kết hợp, giao thoa hài hòa, tinh xảo giữa kiến trúc Trung Hoa, kiến trúc phương Tây với văn hóa Việt. Quần thể văn hóa tâm linh của Phố Hiến tập trung song đa dạng, mỗi một vùng dân cư lại có một không gian văn hóa khác nhau, mỗi làng, mỗi xã, mỗi thôn đều lựa chọn cho mình một vị thần, thánh linh thiêng nhưng đều là những vị hiền nhân, thương yêu dân chúng, hy sinh thân mình cho công cuộc bảo vệ đất nước, triều đình. Sự đậm đặc về di tích gắn với tín ngưỡng thờ nhân thần và thiên thần đã tạo cho TP Hưng Yên một hệ thống các lễ hội dân gian truyền thống độc đáo với trên 30 lễ hội được diễn ra hằng năm. Mỗi công trình tôn giáo, tín ngưỡng cổ kính lại ẩn chứa một câu chuyện riêng ly kỳ, tạo nên những nét riêng độc đáo của từng lễ hội tại các di tích. 

Lễ hội đền Mẫu

Năm 2007, thị xã Hưng Yên (nay là TP Hưng Yên) lần đầu tiên tổ chức Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến. Từ đó đến nay, lễ hội được tổ chức định kỳ vào tháng 3 âm lịch hằng năm và trở thành điểm nhấn trong các hoạt động văn hóa, lễ hội của TP Hưng Yên cũng như của tỉnh. Năm nay, lễ hội được tổ chức trong 3 ngày từ 21-23.4. Lễ hội được tổ chức nhằm khai thác, phát huy giá trị của di tích, góp phần bảo lưu những giá trị văn hóa truyền thống của những dấu tích cổ xưa trên đất Phố Hiến. Lễ hội gắn với các di tích và phục dựng các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng cổ, những trò chơi dân gian truyền thống góp phần tái hiện vùng đất Phố Hiến sầm uất, thương cảng nổi tiếng một thời đã đi vào lịch sử với câu "Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến". Hòa mình vào không gian lễ hội còn là dịp để du khách thưởng ngoạn, chiêm ngưỡng, tìm hiểu về các di tích lịch sử văn hóa vốn là điểm nhấn trong du lịch Phố Hiến như Văn miếu Xích Đằng, nơi tập trung tinh hoa trí tuệ, thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo của người Hưng Yên xưa và nay; chùa Chuông cổ kính được mệnh danh “Chùa Chuông Phố Hiến đệ nhất danh lam”; hồ Bán Nguyệt thơ mộng - dấu tích còn lại của thương cảng Phố Hiến; cụm di tích đình – chùa Hiến với cây nhãn tổ hàng trăm năm tuổi…

Trong không gian linh thiêng của các di tích, các hoạt động văn hóa cộng đồng sống động giúp du khách mường tượng về cảnh tấp nập “trên bến dưới thuyền” của Phố Hiến xưa. Những nét độc đáo về ẩm thực, âm nhạc và các trò chơi dân gian giúp du khách hiểu thêm về mảnh đất và con người xứ nhãn, một mảnh đất yên bình – hưng thịnh với những con người thân thiện, hiếu khách. Đây cũng là dịp để TP Hưng Yên quảng bá tiềm năng, đẩy mạnh phát triển du lịch, dịch vụ gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

TP Hưng Yên đang nỗ lực duy trì và nâng tầm lễ hội. Phần lễ tổ chức trang trọng và phần hội được phục dựng thêm các hoạt động văn hóa nhằm tạo thêm không gian cho lễ hội. Trước và sau Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến, nhiều di tích trên địa bàn TP Hưng Yên tổ chức khai hội khiến không gian lễ hội như một dòng chảy liên tục, kéo dài. Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến trở thành nơi hội tụ, lắng đọng và lan tỏa tinh hoa văn hóa Phố Hiến, để nơi đây trở thành điểm đến thường xuyên và hấp dẫn đối với du khách thập phương.

MAI NHUNG