Làm con mất mặt là cách nhanh nhất khiến trẻ hư

Theo một thống kê, đối tượng trẻ khó giáo dục nhất là những trẻ mất đi lòng tự trọng. Thế nên, giáo dục đúng cách nhất chính là bảo vệ thứ quý giá nhất với đứa trẻ: lòng tự trọng.

Đứa trẻ bị điểm kém và sự tổn thương lòng tự trọng

Một phụ huynh chia sẻ trên Sina câu chuyện cô chứng kiến: Vài ngày trước, khi trở về nhà, tôi chứng kiến cảnh thằng bé Hạo Hạo đang bị mẹ nó phạt bằng roi trước mặt các bạn. Lũ trẻ vây xung quanh và nhao nhao trêu chọc, trong khi mẹ Hạo Hạo oang oang kể tội thằng bé rằng nó chỉ được 68 điểm, nhưng lại gian dối sửa thành 88 điểm. Vài đứa trẻ đứng đó chế nhạo, trong khi nó cúi gằm mặt xuống, không nói lời nào mà chỉ biết khóc.

Hạo Hạo chơi chung với con trai tôi, hai đứa mới chỉ vào lớp một. Đó là một thằng bé ngoan ngoãn, thấy người lớn sẽ luôn chào từ xa. Thế nhưng, từ sau hôm bị mẹ phạt, cứ thấy tôi ở đâu là nó cụp mắt xuống, cúi thấp đầu và lặng lẽ trốn đi. Nó cũng không chơi với bạn bè xung quanh nữa. Điều này làm tôi vô cùng bối rối. Quả thực, thằng bé đã cho thấy một sự thật thuộc về thế giới trẻ con: nó không đủ dũng khí để đối mặt với bạn bè, bởi vì mẹ đã khiến nó bị mất mặt".

Ảnh: mamamia

Người phụ nữ cũng kể về con trai mình: "Con trai tôi là một thằng bé khôi ngô, phải tội là lười học. Nó toàn chạy đi chơi với lũ bạn trong khu, và mỗi khi thấy tôi, nó sẽ trốn. Một trong những "mẹo" của tôi chính là tôi sẽ nói to lên: Hiên Hiên, nếu con không chịu nghe lời về nhà, đừng trách mẹ mắng con trước mặt bạn bè nhé. Thằng bé sẽ ngay lập tức chạy về ôm mẹ. Mẹo này đã được tôi áp dụng trong nhiều năm, dù việc đe dọa làm tổn thương lòng tự trọng của con hẳn không hay ho chút nào. Nhưng điều đó cũng cho thấy lòng tự trọng là thứ rất quan trọng với đứa trẻ.

Trẻ tổn thương lòng tự trọng sẽ ra sao?

Trong một thử nghiệm với nội dung "điều gì khiến trẻ em sợ nhất", kết quả cho thấy điều khiến chúng sợ nhất là bị mất mặt. Trẻ quả thực sợ bị so sánh ưu khuyết điểm với những đứa khác đồng trang lứa. Trái ngược với điều này, hầu hết cha mẹ đều có một hình mẫu để mang ra so sánh với con mình, có thể với chủ ý giúp con giảm điểm yếu, tăng điểm mạnh, nhưng vô tình đó lại là sự tấn công tàn nhẫn vào đứa trẻ, thậm chí tạo một cái bóng phủ lên tâm lý đứa bé suốt đời.

Trên mạng xã hội Trung Quốc gần đây có một câu hỏi nhận được nhiều sự quan tâm: Bố mẹ đối xử với bạn như thế nào ngày bạn còn nhỏ? Nhiều người kể là họ bị mắng mỏ, nhẹ thì là "Sao mày ngốc thế hả con", nặng hơn thì ăn roi, chửi thề, đánh đòn...

Một độc giả viết: Ngày còn nhỏ, tôi toàn bị đánh. Bố mẹ không bao giờ hướng dẫn tôi, cứ sai là dùng roi đánh, còn tôi chỉ biết chạy đòn. Giờ đây lớn lên, tôi lúc nào cũng sợ hãi, thiếu tự tin, không dám nhìn thẳng vào ai.

Nhà giáo dục đương đại nổi tiếng Hàn Phượng Trân từng nói: "Tất cả những đứa trẻ khó giáo dục nhất là những đứa mất đi lòng tự trọng. Thế nên, bố mẹ, với vai trò là các nhà giáo dục đầu tiên của con sẽ phải làm mọi cách để bảo vệ điều quý giá nhất của con, chính là lòng tự trọng". 

Trên thực tế, trẻ bị tổn thương lòng tự trọng thường gặp phải hai tình huống. Khi ngày càng trở nên khó khăn trong việc đáp ứng kỷ luật, hoặc là chúng sẽ quay lưng trốn chạy, trở nên hèn nhát, yếu đuối, hoặc ngược lại, trở thành đứa nổi loạn, vượt ra khỏi quy tắc, khuôn khổ, thậm chí bất chấp pháp luật.

Dù là tình huống nào đi nữa, sẽ cần rất nhiều thời gian, thậm chí là cả một đời để có thể chữa lành tổn thương cho đứa trẻ ấy.

Yêu con là không làm tổn thương đến lòng tự trọng của con

Câu chuyện đau lòng mới đây tại Trung Quốc khiến nhiều người thức tỉnh. Một gia đình trí thức, cha mẹ đều là người giỏi giang, có vai vế trong xã hội. Khi đứa con tốt nghiệp cấp ba, cả nhà đều kỳ vọng đứa trẻ có thể thi đỗ Đại học Thanh Hoa, một ngôi trường nổi danh cả nước. Tuy nhiên, con họ không đậu.

Thất vọng vì con trượt, họ mắng mỏ, chì chiết con, so sánh con ở bất cứ nơi đâu, nói "nuôi con tốn cơm gạo", dè bỉu con trước bạn bè, họ hàng, nhất là với những đứa bạn đã đỗ đạt của con. Đứa trẻ chỉ biết im lặng, cúi đầu, cả ngày chẳng dám đi đâu. Một ngày, nó nhảy từ cửa sổ phòng xuống tự tử, để lại tờ giấy ghi: "Con xin lỗi đã không thể đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ". Hậu quả thương tâm ấy khiến nhiều người xót xa.

Một khảo sát cho thấy, 83,4% người được hỏi thừa nhận có so sánh con của mình với con người khác. Cha mẹ không làm điều đó chiếm chỉ dưới 20%. Khi được phỏng vấn, các cha mẹ nói rằng việc so sánh chỉ đơn thuần là muốn tốt cho con, trong khi số khác cho rằng đó là sự phản ánh về áp lực xã hội mà họ phải gánh chịu.

Giáo dục thành công nhất là bảo vệ lòng tự trọng của con

Tiến sĩ James Dobson - nhà tâm lý học trẻ em của Mỹ cho biết: "Có vô vàn cách làm trẻ mất đi lòng tự trọng, nhưng việc định hình lại lòng tự trọng của trẻ là một quá trình khó khăn hơn thế rất nhiều".

Theo đó, để bảo vệ lòng tự trọng của con, cần tuân thủ những điều quan trọng:

- Không mắng mỏ, chỉ trích con ở nơi công cộng

Việc trừng phạt trẻ khi chúng gây rắc rối bằng cách mắng mỏ công khai giữa đám đông sẽ càng khiến trẻ cảm thấy xấu hổ, ê chề, thậm chí cảm thấy thất vọng với cha mẹ và mất đi sự tin tưởng vào họ.

Cách giải quyết vấn đề, theo nhà giáo dục người Anh John Locke: "Khi cha mẹ không thuyết giảng về lỗi lầm của đứa trẻ mà chọn cách tôn trọng danh dự của chúng, tự chúng sẽ cảm thấy mình là người đáng được tôn trọng, do đó sẽ càng cẩn thận hơn để duy trì lời khen ngợi từ phía những người xung quanh dành cho mình. Ngược lại, việc cha mẹ công khai những lỗi lầm của đứa trẻ, khiến nó không thoải mái, khiến cho nó cảm thấy danh dự, lòng tự trọng của mình bị tổn hại, khả năng duy trì lòng tự trọng sẽ yếu hơn".

Theo đó, cách tiếp cận đúng chính là bình tĩnh trò chuyện, phân tích đúng sai với trẻ, để trẻ hiểu và không phạm lỗi.

- Tuyệt đối đừng mất bình tĩnh và nói những lời cay nghiệt

Để nhấn mạnh độ "hư" của đứa trẻ, nhiều cha mẹ thường dùng những lời cay nghiệt để tác động đến đứa trẻ. Mặc dù im lặng chịu trận, nhưng rõ ràng trẻ bị tổn thương sâu sắc. Chúng đồng thời mất đi niềm tin rằng bố mẹ yêu mình, nếu như miệng bố mẹ thốt ra những lời như "đồ ngu dốt", "kém cỏi"... Đừng trút những cảm xúc nhất thời của mình lên con cái, bởi vì đối với nó, đó là sự trừng phạt ác nghiệt nhất.

- Chấp nhận sự không hoàn hảo của con

Nhà tâm lý học nổi tiếng Hạ Lĩnh Phong tin rằng điều quan trọng nhất để duy trì mối quan hệ giữa bố mẹ và các con, chính là khuyến khích con trở nên tốt nhất. Trình độ của mỗi trẻ là khác nhau, nhưng chúng đều có những thế mạnh riêng. Điều cha mẹ cần làm không phải là so sánh thiếu sót của con với điểm mạnh của trẻ khác, mà trái lại, chính là khám phá những điểm mạnh của con mình. Cần chấp nhận sự không hoàn hảo của con và bình tĩnh nhìn vào sự phát triển của con, để phát huy những điểm mạnh nhất của trẻ.

Theo VnExpress