Không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng phát biểu chỉ đạo hội nghị

Ngày 14.1, tại Hà Nội, Tòa án nhân dân tối cao đã tổ chức Hội nghị đánh giá tình hình thực hiện các nhiệm vụ công tác của các tòa án năm 2018 và từ đầu nhiệm kỳ 2016-2020 đến nay; đồng thời xác định mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm công tác trong thời gian tới.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức tập trung kết hợp với trực tuyến giữa điểm cầu trung tâm tại Hà Nội với 778 điểm cầu tại Tòa án quân sự Trung ương và Tòa án nhân dân trên toàn quốc. 

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương đến dự và phát biểu chỉ đạo tại hội nghị.

Dự Hội nghị còn có Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng; Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình; cùng đại diện lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ và một số bộ, ban, ngành ở Trung ương và cán bộ lãnh đạo, thẩm phán các cấp Tòa án.

Triển khai 14 giải pháp, tạo chuyển biến rõ rệt

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Tòa án nhân dân các cấp đã thực hiện có hiệu quả chương trình cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị; triển khai thực hiện nhiều giải pháp đột phá, thiết thực để nâng cao chất lượng công tác xét xử.

Trong đó, ngành Tòa án đã đề ra 14 giải pháp đột phá nhằm nâng cao chất lượng công tác xét xử; ban hành Chỉ thị về tăng cường công tác hòa giải; chỉ đạo các Tòa án tập trung làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ việc dân sự và tổ chức đối thoại trong giải quyết ở các vụ án hành chính; triển khai thí điểm thành lập các Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án...

Nhờ vậy, công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Các Tòa án đã giải quyết 1.379.709/1.438.845 vụ án đã thụ lý, đạt 95,9% (năm 2018, giải quyết 499.013/558.152 vụ án, đạt 90%); tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Tòa án giảm dần qua các năm (năm 2016 là 1,3%, năm 2017 là 1,2% và năm 2018 là 1,14%), đáp ứng được yêu cầu Quốc hội đề ra.

Công tác xây dựng hoàn thiện thể chế được đẩy mạnh; công tác hướng dẫn, áp dụng pháp luật và phát triển án lệ được đổi mới và tăng cường, góp phần tháo gỡ nhiều khó khăn trong thực tiễn xét xử và đóng góp tích cực vào phát triển khoa học pháp lý. Tòa án nhân dân tối cao đã chủ động phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng và tích cực tham gia ý kiến đối với nhiều dự án luật. Công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật và phát triển án lệ được chú trọng, có nhiều đổi mới. 

Trong công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, Tòa án nhân dân tối cao cũng chú trọng gắn với thực hiện các yêu cầu cải cách tư pháp đặt ra; sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đổi mới công tác tổ chức cán bộ; chú trọng xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng... Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức có nhiều đổi mới mang tính thiết thực, bám sát yêu cầu thực tiễn công tác xét xử.

Tại Hội nghị, các đại biểu tiến hành thảo luận về các giải pháp nhằm rút kinh nghiệm, khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác chuyên môn của các Tòa án; đề xuất phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới.

Trên cơ sở Báo cáo sơ kết 3 năm thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014, các đại biểu cũng tiến hành thảo luận, cho ý kiến về tổ chức bộ máy của các Tòa án nhân dân; cơ chế phân bổ, quy trình bổ nhiệm Thẩm phán và các chức danh tư pháp khác; về chế độ, chính sách đối với Thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án; về biên chế, công tác quản lý và các vấn đề liên quan đến công tác tổ chức cán bộ, cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động của các Tòa án nhân dân, trên cơ sở đó đề xuất cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân các cấp.

Hội nghị cũng dành thời gian để quán triệt Chỉ thị số 26-CT/TW ngày 6.11.2018 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc.

Tiếp tục cải cách tư pháp, nâng cao chất lượng xét xử

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương nêu rõ Tòa án nhân dân có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong bộ máy Nhà nước; là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. 

Trải qua 73 năm xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức Tòa án nhân dân đã đoàn kết một lòng, nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Chất lượng, hiệu quả công tác xét xử của các Tòa án ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; tạo môi trường lành mạnh, ổn định cho sự phát triển đất nước. 

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, nhất là trong năm 2018, thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, Tòa án các cấp đã chủ động, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; đề ra nhiều chủ trương với những giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử, đạt thành tích quan trọng trong thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp. 

Tòa án các cấp đã tham gia tích cực, có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng; góp phần hiện thực hóa và khẳng định quyết tâm chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước ta, từng bước kiềm chế tội phạm tham nhũng. 

Nhiều vụ án lớn đã được phát hiện và xử lý nghiêm minh như vụ Trịnh Xuân Thanh, vụ Đinh La Thăng, vụ Phạm Công Danh, vụ Hà Văn Thắm, vụ Trần Phương Bình, vụ Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm)… 

Từ năm 2016 đến năm 2018, các Tòa án đã xét xử đạt tỷ lệ 93,5% về số vụ, 93,6% số bị cáo phạm các tội tham nhũng, thu hồi hàng nghìn tỷ đồng, nhiều nhà cửa, đất đai và các tài sản khác.

Toàn ngành tập trung xây dựng Tòa án nhân dân công khai, minh bạch, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cán bộ tư pháp "phải gần dân, giúp dân, học dân"; trên cơ sở nguyên tắc Hiến định "Các cơ quan Nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân," hướng đến phục vụ người dân một cách tốt nhất, góp phần củng cố và giữ vững niềm tin của nhân dân đối với cơ quan xét xử.

Hệ thống tổ chức của Tòa án các cấp không ngừng được hoàn thiện; đội ngũ cán bộ của Tòa án đã trưởng thành qua thực tiễn, ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Bộ máy tổ chức của hệ thống Tòa án được cơ cấu theo bốn cấp hoạt động ngày càng có chất lượng; được kiện toàn theo hướng tinh gọn, chuyên sâu, bảo đảm thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ.

Các Tòa án đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong thực thi công vụ cho đội ngũ cán bộ, thẩm phán; quán triệt các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; tổ chức thực thi trong toàn hệ thống "Quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân," "Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của thẩm phán" để tăng cường trách nhiệm trong thực thi công vụ của cán bộ, thẩm phán các Tòa án.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế ngành Tòa án cần khắc phục trong thời gian tới; đồng thời nhấn mạnh năm 2019 có vị trí rất quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi toàn bộ Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, đồng thời bắt đầu triển khai các công việc chuẩn bị cho đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng. 

Trọng trách của các Tòa án là cần tập trung thực hiện khẩn trương hơn các yêu cầu cải cách tư pháp; những nhiệm vụ còn lại của nhiệm kỳ. Toàn ngành cần tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, không để xảy ra việc xét xử oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; xây dựng nền tư pháp văn minh, tiến bộ, trong đó Tòa án đóng vai trò trung tâm là nội dung quan trọng để không ngừng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

Uy tín của Tòa án chính là tín nhiệm của thể chế chính trị, của Nhà nước, bởi đây là niềm tin của người dân vào công lý, công bằng xã hội. Mỗi bản án phải làm sao để thực sự "tâm phục, khẩu phục," khuất phục được tội phạm, thuyết phục được các bên, được công chúng đồng thuận; phải tạo ra được các chuẩn mực pháp lý, chuẩn mực đạo đức, có tác dụng giáo dục pháp luật và định hướng hoạt động của xã hội. 

Nhiệm vụ trọng tâm của các Tòa án là phải nâng cao chất lượng xét xử; không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; hạn chế thấp nhất các bản án bị hủy, bị sửa do lỗi chủ quan. Khi phát hiện các bản án sai sót phải kiên quyết khắc phục, thành tâm nhận khuyết điểm, sửa chữa để bảo vệ quyền và lợi ích của nhân dân. 

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đặc biệt lưu ý, ngành Tòa án cần chăm lo xây dựng Đảng, xây dựng Ngành, thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Chất lượng của nền tư pháp xét cho cùng là do cán bộ tư pháp quyết định, vì họ là những người trực tiếp "cầm cân nảy mực". Mỗi sai sót trong thực thi công vụ của cán bộ tư pháp đều ảnh hưởng đến sinh mạng chính trị và lợi ích, thậm chí cả tính mạng của người dân. 

Việc xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là các thẩm phán thanh liêm, chính trực, vững vàng về bản lĩnh chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông pháp luật phải là ưu tiên hàng đầu của các Tòa án. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước hoan nghênh Hội đồng tuyển chọn thẩm phán quốc gia đã ban hành "Bộ Quy tắc đạo đức và ứng xử của thẩm phán"; mỗi thẩm phán phải soi vào, lấy các chuẩn mực của Bộ Quy tắc này để phấn đấu, giữ gìn và rèn luyện. Đồng thời, thẩm phán cũng phải nêu gương như đảng viên lãnh đạo; đội ngũ thẩm phán tốt, đáng tin cậy phải được xây dựng trên nền đội ngũ đảng viên tiên phong, gương mẫu.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước yêu cầu ngành tòa án tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp, chủ động nghiên cứu và sẵn sàng ứng phó với những vấn đề đặt ra cho Tòa án trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng và kinh tế số phát triển mạnh mẽ. 

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII, các Tòa án phải sắp xếp lại tổ chức tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Trong điều kiện đất nước hội nhập quốc tế sâu rộng, Tòa án phải mở rộng, nâng cao chất lượng hợp tác với các thiết chế xét xử và trọng tài quốc tế để đủ năng lực giải quyết các vụ án, vụ việc xuyên quốc gia; qua đó nâng cao vị thế của Tòa án Việt Nam trên trường quốc tế. 

[Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Đẩy nhanh tiến trình phát triển án lệ]

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước chỉ rõ năm 2020, tổng kết thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Đảng, chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng, cần suy nghĩ những định hướng cho một chiến lược cải cách tư pháp mới của Tòa án nói riêng, nền tư pháp nói chung. 

Thành tựu khoa học pháp lý của nhân loại phát triển không ngừng với những nguyên tắc tư pháp tiến bộ, phương thức hoạt động hữu hiệu, thiết chế bộ máy hợp lý…; cần chủ động nghiên cứu thấu đáo, đề xuất vận dụng phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa và truyền thống pháp lý Việt Nam. 

Bác Hồ đã từng dạy: "Các chú xử hay là rất tốt, nhưng nếu không phải hay xử còn tốt hơn." Nhiệm vụ của Tòa án trong tiến trình cải cách tư pháp mới là phải nghiên cứu thấu đáo, sẵn sàng ứng phó với những vấn đề do cuộc sống đặt ra, chuẩn bị cho việc xét xử và giải quyết tốt cả tội phạm phi truyền thống, tranh chấp phi truyền thống và vi phạm phi truyền thống. 

Ngành Tòa án cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, góp phần nâng cao năng lực hoạt động; hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử trước năm 2025, thực hiện cam kết trong Cộng đồng ASEAN. Toàn ngành cần tăng cường tính công khai, minh bạch vốn là thuộc tính của hoạt động Tòa án, qua đó nâng cao mức độ thuận lợi và sự hài lòng của người dân; nâng cao khả năng kiểm soát hoạt động tư pháp và đánh giá năng lực, trách nhiệm, phẩm chất của các thẩm phán thực chất hơn.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước chỉ rõ: Sự nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế, phát triển đất nước nhanh và bền vững đang chuyển sang giai đoạn mới, ngày càng đi vào chiều sâu, khó khăn, phức tạp hơn. Trách nhiệm của các Tòa án trước mắt cũng như lâu dài là rất nặng nề. Việc xây dựng hệ thống Tòa án trong sạch, vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao không chỉ là trách nhiệm của Tòa án mà còn là trách nhiệm của Đảng và Nhà nước. 

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước chia sẻ những khó khăn và ghi nhận những kiến nghị của Tòa án về nhu cầu nhân lực, cơ sở vật chất và chế độ, chính sách để có ý kiến với các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, giúp các Tòa án có đủ điều kiện cần thiết nhằm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. 

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đề nghị các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương cần phối hợp chặt chẽ, quan tâm, tạo điều kiện để Tòa án các địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, chú trọng đến công tác tổ chức cán bộ, hỗ trợ tạo điều kiện để xây dựng cơ sở vật chất cho Tòa án; khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn dành sự quan tâm, chăm lo, bảo đảm các điều kiện và nguồn lực xây dựng hệ thống Tòa án trong sạch, vững mạnh. 

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước mong rằng đội ngũ cán bộ, thẩm phán Tòa án các cấp sẽ luôn thể hiện được trí tuệ, bản lĩnh và đạo đức của mình, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và sự kỳ vọng của nhân dân, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Theo TTXVN