Hai tác phẩm xuất sắc của nhà văn Phù Thăng

Sách Phá vây và Con nuôi trung đoàn đang được lưu trữ tại Thư viện tỉnh

Chiến tranh đã lùi xa nhưng những tác phẩm văn chương đề tài chiến tranh vẫn thu hút sự quan tâm của nhiều độc giả, đặc biệt trong tình hình thế giới còn bất ổn như hiện nay. Hai trong những tác phẩm văn chương xuất sắc về đề tài này trong nền văn học Việt Nam là Phá vây (xuất bản năm 1962) và Con nuôi trung đoàn (xuất bản năm 1965) của nhà văn Phù Thăng. Đây cũng là hai tác phẩm giúp tác giả được trao tặng Giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật.

Phá vây viết về phân đội 5 của Trung đoàn 24, một đơn vị bộ đội địa phương, là lực lượng đối đầu với quân Pháp ở đồng bằng sông Hồng. Trong Trung đoàn 24 có Tiểu đoàn 123 do Lê Lâm chỉ huy, đã làm quân thù nhiều phen khiếp sợ... Tập truyện Con nuôi trung đoàn viết về 3 cậu bé Chương, Tuấn, Tự tại một trung đoàn trong kháng chiến chống Pháp mà mọi người gọi vui là “con nuôi của trung đoàn”. Phác họa lại cuộc sống, học tập, chiến đấu của các chiến sĩ cũng như 3 cậu bé trong trung đoàn và nhân dân, tác giả ca ngợi tinh thần chiến đấu dũng cảm của bộ đội, nhân dân ta thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

Ở Phá vây, người đọc thấy được bút pháp tiểu thuyết của nhà văn Phù Thăng ở độ chín già dặn. Ông diễn tả thành công lòng căm thù, ý chí chiến đấu của những người chiến sĩ đồng bằng và những tình cảm cao đẹp nảy sinh từ những cuộc phá vây gian khó ấy. Nhân vật chính của tiểu thuyết là những chiến sĩ quả cảm, táo bạo, mưu trí, mỗi người một hoàn cảnh, một tâm trạng riêng, nhưng đều có chung một lý tưởng, mục đích cao cả và đều được phác họa sinh động. Tiểu thuyết có kết cấu chặt chẽ, thành công trong khắc họa nhân vật, đặc biệt đi sâu vào những cuộc đấu tranh nội tâm khá quyết liệt của nhân vật, nghệ thuật dựng người, dựng cảnh và miêu tả phong tục đặc sắc…

Con nuôi trung đoàn lại phác họa cuộc chiến dưới góc nhìn và lời kể của những cậu thiếu niên chưa đủ tuổi vào quân ngũ nhưng vẫn quyết tâm lập chiến công, sớm chính thức trở thành chiến sĩ của trung đoàn. Với góc nhìn này, tập truyện xứng đáng là một cuốn sách viết cho lứa tuổi thiếu niên-nhi đồng về đề tài chiến tranh xuất sắc, giáo dục tinh thần quả cảm, lòng yêu nước bằng cách thể hiện vui tươi nhưng không kém phần sâu sắc.

Hai truyện trên được in trong một cuốn sách thuộc dự án "Công bố và phổ biến các tác phẩm văn học được Giải thưởng nhà nước" giai đoạn thực hiện 2014-2015 do Hội Nhà văn Việt Nam và Nhà xuất bản Hội Nhà văn phối hợp thực hiện nhằm tôn vinh những tác phẩm có đóng góp to lớn vào nền văn học cách mạng. Sách dày gần 900 trang do Nhà xuất bản Hội Nhà văn xuất bản năm 2015, đang được lưu trữ tại Thư viện tỉnh.

HẢI HOÀNG