Tôi tin tưởng rằng với sửa đổi lần này sẽ thúc đẩy KH-CN thực sự là quốc sách hàng đầu. Tôi xin tham gia một số nội dung, cụ thể như sau:
Đại biểu Phạm Xuân Thăng (Hải Dương). Ảnh: Đình Nam
Một là, tại điều 3 giải thích từ ngữ, tôi đề nghị cần bổ sung một số khái niệm như: nghiên cứu khoa học cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, phát hiện, phát minh, sáng chế, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật. Đây là những khái niệm nền tảng nhất trong hoạt động KH-CN, được dùng nhiều trong dự thảo luật nhưng chưa làm rõ khái niệm. Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhiều tài liệu, văn bản, ngay cả trong sách giáo khoa cũng nhầm lẫn một cách phổ biến và thường xuyên các khái niệm nêu trên, nhất là nhầm lẫn sáng chế với phát minh. Bổ sung các khái niệm này sẽ tạo ra định hướng rõ ràng hơn trong hoạt động KH-CN.
Hai là, xuất phát từ đặc trưng riêng của hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ cần có cơ chế quản lý, khuyến khích, ưu đãi có tính đặc thù riêng. Tuy nhiên, tôi thấy, trong dự án luật hầu như chỉ quy định chung cho hoạt động KH-CN, dễ dẫn tới sự áp dụng các chính sách và quy định dành cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ trong thực tiễn sẽ khó khăn hoặc không phù hợp. Tôi đề nghị, nên có một chương riêng về công nghệ bằng cách nhóm các điều rải rác về hoạt động công nghệ thành một chương có thể lấy tên là “Phát triển công nghệ” để quy định rõ ràng hơn về hoạt động sáng tạo công nghệ, triển khai thực nghiệm, sản xuất thử nghiệm, công nghệ cao, khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đổi mới công nghệ, đầu tư mạo hiểm công nghệ cao, chuyển giao công nghệ, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và công nghệ, các chính sách ưu tiên cho phát triển công nghệ. Tôi cũng đề nghị nên cân nhắc việc dùng các khái niệm “ươm tạo công nghệ cao”; “ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao” tại điều 62, vì khái niệm này không rõ ràng.
Ba là, nhiều quy định ưu tiên đối với các tổ chức và cá nhân hoạt động KH-CN đã được bổ sung. Tuy nhiên, có nhiều nội dung chưa rõ, như tại các điều 46, điều 47, điều 49, điều 50, điều 51. Tôi đề nghị, cần quy định cụ thể và rõ ràng hơn các ưu đãi đối với các hoạt động KH-CN; đồng thời phải tạo sự công bằng trong việc hưởng ưu đãi đó đối với tổ chức KH-CN công lập và ngoài công lập. Bên cạnh đó, cũng rất cần bổ sung chính sách hỗ trợ, khen thưởng đặc biệt đối với các tổ chức, cá nhân có phát minh, sáng chế được công nhận đăng ký cấp quốc gia và quốc tế, nhằm tạo ra động lực mạnh mẽ hơn đối với các hoạt động KH-CN.
Bốn là, về việc thành lập, tổ chức hoạt động của doanh nghiệp KH-CN là một điểm mới quan trọng. Tuy nhiên, tôi thấy có những quy định chưa rõ. Tôi đề nghị cần quy định rõ hơn các điều kiện công nhận doanh nghiệp KH-CN, cần làm rõ sự khác biệt của doanh nghiệp KH-CN với những loại hình doanh nghiệp khác, để tránh việc lợi dụng thành lập doanh nghiệp KH-CN để hưởng ưu đãi. Trong khi đó, tại khoản c điều 19 quy định doanh nghiệp KH-CN phải đạt tỷ lệ doanh thu từ việc sản xuất, kinh doanh các sản phẩm hàng hóa hình thành từ kết quả nghiên cứu KH-CN, vậy tỷ lệ đó là bao nhiêu?
Năm là, về tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH-CN, đáng lưu ý nhất là các quy định về việc xác định, phê duyệt, giao thực hiện nhiệm vụ KH-CN từ nguồn ngân sách nhà nước. Đây chính là những khâu quan trọng trong hoạt động KH-CN nếu không quy định chặt chẽ, dễ dẫn tới lãng phí, thất thoát, tham nhũng.
Tại chương 3, về thực hiện nhiệm vụ KH-CN, tôi đề nghị cần bổ sung quy định về cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ KH-CN, nhất là việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, tránh để tình trạng có những đề tài nghiên cứu khoa học nghiên cứu xong đều được nghiệm thu đánh giá tốt, nhưng lại không ứng dụng được.
Sáu là, về cơ chế tài chính, tôi đề nghị cùng với việc tái cơ cấu kinh tế, cũng cần tái cơ cấu các tổ chức KH-CN công lập, để Nhà nước chỉ quản lý và đầu tư cho một số tổ chức KH-CN thật sự cần thiết, tránh tình trạng tổ chức khoa học công lập nhiều nhưng chưa mạnh như hiện nay. Cần có quy định cụ thể hơn ngân sách nhà nước ưu tiên đầu tư cho loại nhiệm vụ KH-CN nào, còn loại nhiệm vụ nào thì giao cho các tổ chức KH-CN ngoài công lập, tránh việc dành phần lớn các nguồn lực cho các tổ chức KH-CN công lập, mà cần dành một tỷ lệ thoả đáng nhằm hỗ trợ, khuyến khích, khen thưởng đối với các tổ chức và cá nhân doanh nghiệp KH-CN ngoài công lập.
