"Em liên lạc" trong thơ Lê Đức Thọ

Đồng chí Lê Đức Thọ (Ủy viên Bộ Chính trị nhiều khóa của Đảng) rất yêu thơ và hay làm thơ. Năm 1986, ông được Nhà xuất bản Văn học ấn hành một tuyển tập thơ. Nhiều bài thơ của ông bám sát hiện thực cuộc sống. Bài thơ "Em liên lạc" là một dẫn chứng.

Vào tháng 11.1948, đồng chí Lê Đức Thọ cùng đoàn cán bộ Trung ương từ Việt Bắc vào Nam công tác, đã dừng lại ở chiến khu U Bò - Ba Rền và căn cứ của Tỉnh ủy Quảng Bình. Đoạn đường lắm dốc, nhiều suối, hay bị địch phục kích. Người dẫn đường cho đoàn là chú bé Nguyễn Xuân Cang, 15 tuổi. Em rất nhanh nhẹn, xông xáo. Đồng chí Lê Đức Thọ hỏi han quê hương, gia đình và cuộc sống của Cang. Trong 4 ngày ở chiến khu này, đoàn cùng ăn, cùng ngủ với em và rất mến em. Khi chia tay ở cuối dốc U Bò, đồng chí Lê Đức Thọ ôm Cang vào lòng, thơm lên trán em. Ông tặng em một bộ quần áo cũ, một chiếc bi đông đựng nước, em từ chối nhưng ông bắt em phải nhận để có thêm quần áo mặc và khỏi uống nước suối dễ nhiễm bệnh. Rồi ông móc túi tặng em bài thơ "Em liên lạc". Đó là một bài thơ dài tới 78 câu, trong đó có những câu tả em liên lạc rất sinh động: "Mắt nhìn trong thăm thẳm/ Lời em nói nghẹn ngào/Cây rừng im tiếng gió/Lòng anh thấy nao nao/ Rồi từ buổi ấy em liên lạc/Khi ở Nhã Nam khi Ngọn Rào/Đường luồn qua rừng rậm/ Hiểm trở và gian lao/Vách lèn thăm thẳm đứng/Dốc ngược mấy tầm cao/Vịn cây em lần bước/Có khi ngã lộn nhào/Mắt hoa đầu gối mỏi/ Xuống dốc người như lao...".

Bài thơ có lời đề tựa "Tặng các em liên lạc quãng đường Ba Rền - Liên Khu bốn".

Cần nói thêm, Nguyễn Xuân Cang chiến đấu dũng cảm trong cả hai cuộc kháng chiến. Trong chống Mỹ, Cang là trạm trưởng trạm 14 xăng dầu thuộc Binh đoàn 559. Ngày 21.3.1971, anh hy sinh trong lần chỉ huy đội thuyền chở hàng phục vụ chiến trường tại phà Xuân Sơn (khu vực Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hiện nay). Bài thơ của đồng chí Lê Đức Thọ là một sự vinh danh liệt sĩ Nguyễn Xuân Cang, sáng ngời phẩm chất anh hùng ngay từ thời niên thiếu.

VƯƠNG BẠCH (st)