Dùng lá cây lộc mại chữa táo bón, bé gái 1 tuổi bị tan máu cấp

Ngày 24.5, khoa Cấp cứu chống độc (Bệnh viện Nhi Trung ương) tiếp nhận bệnh nhi 1 tuổi (ở Phú Thọ) cấp cứu vì dùng lá cây chữa táo bón, dẫn tới bị tan máu cấp.

Người nhà của bệnh nhân cho hay, bé bị táo bón, điều trị bằng men tiêu hóa một tuần không đỡ nên hái lá lộc mại về nấu cháo cho con ăn.

Sau hai lần ăn cháo, bé T. đi tiểu màu đỏ, da xanh, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ. Xét nghiệm tại bệnh viện tuyến huyện cho thấy cháu bị thiếu máu nặng. Bệnh nhi được chuyển ngay đến Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị.

Bé nhập viện trong tình trạng da xanh, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ, xét nghiệm huyết sắc tố hạ thấp ở mức 64g/l, bilirubin máu toàn phần tăng cao 93,7 umol/l, bilirubin gián tiếp 84 umol/l.

Bé được chẩn đoán ngộ độc lá lộc mại gây tan máu cấp, thiếu máu nghiêm trọng và lập tức được truyền máu cấp cứu.

Sau 4 ngày nhập viện điều trị, hiện tình trạng của bệnh nhi đã ổn định, bé đã được xuất viện.

Tiến sỹ Lê Ngọc Duy - Phó Trưởng khoa Cấp cứu chống độc (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, tính từ đầu năm 2018 đến nay, khoa cấp cứu chống độc của bệnh viện đã tiếp nhận 2 ca ngộ độc lá lộc mại. Bệnh nhi khi vào viện đều rơi vào tình trạng nguy kịch do tan máu cấp dẫn tới thiếu máu nghiêm trọng.

Bác sỹ Duy cho biết thêm, trường hợp bé trên có tiền sử thiếu men G6PD (Glucose-6-phosphat dehydrogenase) là một bệnh di truyền phổ biến thường gặp ở người, bệnh nhân thường không có đủ men G6PD giúp tế bào hồng cầu hoạt động bình thường. Người bệnh dễ bị dị ứng nặng khi ăn đậu tằm hoặc sử dụng một số dược phẩm, hóa chất có khả năng ôxy hóa.

Đối với những bệnh nhi ngộ độc lá lộc mại trên nền thiếu men G6PD thì tình trạng bệnh tiến triển nhanh và nặng hơn những trẻ bình thường khác và nếu không được cấp cứu kịp thời, những trường hợp này rất có thể dẫn tới tử vong.

Bác sỹ Duy giải thích, lá lộc mại hay một số nơi gọi là “lá mọi” là lá của cây lộc mại, một loại cây cao khoảng 2-3 mét mọc hoang dại. Y văn Việt Nam chưa ghi nhận nghiên cứu về loại cây này.

Do có tác dụng nhuận tràng khi dùng liều nhỏ và tác dụng tẩy khi dùng liều lớn, vì vậy người dân một số nơi thường mách nhau dùng lá này chữa táo bón, kiết lỵ… Tuy nhiên, nếu dùng với số lượng lớn, lá cây lộc mại có thể gây ngộ độc. 

Các biểu hiện thường gặp của người bệnh sau khi ăn lá cây trên như: nhịp tim nhanh, bệnh nhân mệt yếu, da xanh, ăn không tiêu, đầy bụng, đau vùng ruột, đi ngoài lỏng hoặc táo bón. Trẻ có nước tiểu màu đỏ, đái vặt và buốt. 

Bác sỹ Duy cho hay, nguy cơ ngộ độc lá lộc mại đã được cảnh báo nhiều lần trên các phương tiện thông tin truyền thông nhưng một số gia đình vẫn sử dụng lá này để chữa bệnh, gây nguy hiểm cho tính mạng.

Cây lộc mại có tên khoa học là Mercurialis indica Lour (thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae). 

Ở Việt Nam, cây có nhiều tên gọi khác nhau như: Lộc mại, Lục mại, Mọ trắng, Rau mại, Rau mọi. Lộc mại là cây gỗ nhỏ hay lớn, có thể cao đến 15m. Lá đa dạng, phiến hình bầu dục dài 10-14cm, gốc lá có khía hơi lõm, mép răng thưa, mỏng, có lông dày hay thưa có đốm trong, cuống ngắn hay dài đến 10cm. Cụm hoa dài có lông dày.

Cây lộc mại thường mọc hoang phổ biến ở rừng núi và đồng bằng các tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Hà Giang, Hà Tây, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Hòa Bình.

THÙY GIANG (Vietnam+)