Đông dược giả mạo, nhuộm hóa chất nhập từ Trung Quốc

Vụ Y dược cổ truyền (Bộ Y tế) vừa công bố kết quả kiểm tra dược liệu tại năm tỉnh/thành phố: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Quảng Nam và Hải Dương cho thấy, nhiều vị thuốc không đảm bảo chất lượng hiện đang được sử dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh (trong và ngoài công lập).

TS Trần Thị Hồng Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Y dược cổ truyền cho biết, từ tháng 4/2012, Vụ Y dược cổ truyền đã phối hợp với Cục Quản lý dược, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương kiểm tra hai đợt tại năm tỉnh, thành phố với gần 400 mẫu dược liệu tại 70 cơ sở khám chữa bệnh.

Những tỉnh, thành phố được chọn kiểm tra là những nơi nhập và sản xuất dược liệu lớn nhất trong cả nước. Tính riêng đợt một, với tổng số 193 mẫu, đã có tới 66% số mẫu không đạt chỉ tiêu so với tài liệu Dược điển Việt Nam. Nhiều vị thuốc dễ gây sự nhầm lẫn giữa các loại (như khó phân biệt), trộn lẫn hóa chất, không đạt chỉ số về hoạt chất.

Đông dược. Ảnh minh họa: Internet

* Thưa bà, những vị thuốc nào thường hay bị làm giả, trộn hóa chất và chứa nhiều tạp chất?

- Một số vị thuốc có lẫn nhiều tạp chất như: bá tử nhân, tế tân, viễn chí, hòe hoa, phòng phong, uy linh tiên, tần giao, kim ngân hoa. Kết quả cũng cho thấy, một số vị thuốc có hàm lượng hoạt chất thấp như: đảng sâm, hoàng cầm, khương hoạt, hà thủ ô đỏ, hoàng bá, đan sâm, ngưu tất, nhục thung dung. Trong số này có các vị thuốc trộn tạp chất, nhuộm màu hoặc giả mạo như bạch linh, hoài sơn, thỏ ty tử và hồng hoa.

* Trộn tạp chất, chất nhuộm màu cụ thể đó là những chất gì, thưa bà?

- Bạch linh, hồng hoa, thỏ ty tử… nhập từ Trung Quốc có rất nhiều hóa chất độc hại. Một số phòng kiểm nghiệm đã xác định thỏ ty tử có trộn xi măng hoặc chất vô cơ khác; hay như vị thuốc hồng hoa phát hiện có trộn hóa chất nhưng tên hóa chất chưa xác định cụ thể.

* Theo bà, việc nhập những vị thuốc giả, trộn tạp chất và nhuộm màu từ Trung Quốc là do ham rẻ hay vì trình độ của các bác sĩ tại cơ sở Đông y chưa thể phân biệt được?

- Về giá cả thì loại giả không ít tiền hơn loại thật bao nhiêu, có khi còn bằng. Điều này cũng dễ hiểu, vì nếu giá thấp quá sẽ khiến người mua nghi ngờ về chất lượng. Theo tôi, các cơ sở khám chữa bệnh cần phải củng cố việc nhập thuốc, phải có kiến thức phân biệt thật giả, dược liệu có trộn hóa chất. Như vị thuốc bạch linh (nấm của cây thông) loại giả mạo phiến rất đẹp, khác với bạch linh thật nên các bác sĩ có kiến thức sẽ phân biệt được. Trước đây, để phát hiện bạch linh giả sẽ cho ngâm vào nước và sẽ tan nhanh chóng. Nhưng giờ phía nhà buôn rất tinh vi đã cho canxi cacbonat vào bạch linh để cho không tan trong nước khi thử. Việc thử bằng nước lúc này trở nên khó khăn, vì vậy buộc các bác sĩ phải có kiến thức phân biệt tốt hơn.

* Vì sao chúng ta biết những vị thuốc như hồng hoa, thỏ ty tử, bạch linh rất dễ bị giả mạo, nhiều tạp chất và nhuộm màu mà các đơn vị vẫn nhập?

- Vì trên thực tế, chỉ có Trung Quốc mới có những vị thuốc này. Mà ba vị này cũng sử dụng rất thường xuyên trong các thang thuốc. Như bạch linh chữa thẩm thấp, kị tỳ (sử dụng trong bài lục vị) chữa bệnh thận âm hư; hồng hoa dùng hoạt huyết cho phụ nữ; thỏ ty tử dùng bổ thận. Cũng có thể do thói quen của bác sĩ thích mua thuốc từ Trung Quốc. Vì bạch linh cũng có thể thay thế bằng vị thuốc khác trồng trong nước. Hay như, vị thuốc hòe hoa có nguồn gốc tại Thái Bình chất lượng rất tốt. Tuy nhiên nhiều đơn vị lại muốn sử dụng vị hòe hoa có nguồn gốc từ Trung Quốc.

* Những tạp chất kể cả xác định và chưa xác định sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe như thế nào?

- Vị hồng hoa có nhuộm chất màu, cho dù chưa xác định, nhưng chắc chắn hóa chất khi vào cơ thể sẽ ảnh hưởng chức năng gan, thận. Nguy hiểm hơn là gây tác hại lâu dài như suy gan, suy thận, gây ung thư. Có loại dùng thuốc nhuộm hạt dưa đã từng cảnh báo gây ung thư. Có những loại thuốc giả khi uống không có tác dụng, làm bệnh tình thêm trầm trọng. Ví dụ, có nơi phát hiện vị hoài sơn làm giả bằng củ sắn.

* Cảm ơn bà!