Từ nhiều năm nay, mỗi dịp Tết đến, xuân về, người dân thôn Phú Xá, xã Tân Trường (Cẩm Giàng) lại rủ nhau ra đình xem chọi gà.
Lễ hội chọi gà truyền thống làng Phú Xá có lịch sử hàng trăm năm
Sáng mùng 3 Tết Đinh Dậu, trên khoảng sân phía trái đình làng, nhiều người đứng quanh sới gà để chờ đến giờ khai cuộc. 8 chú gà được tuyển chọn đại diện cho các dòng họ được chia thành 4 cặp theo cân nặng để đấu loại trực tiếp, từ đó chọn cặp gà vào đấu chung kết. Kết thúc các trận đấu loại, 2 chú gà xuất sắc nhất của em Mai Thế Hoan và Vũ Văn Huấn gặp nhau ở trận chung kết. Trận đấu diễn ra gần 1 giờ mới phân định được thắng thua.
Lễ hội chọi gà thôn Phú Xá đã có từ hàng trăm năm nay, gắn bó chặt chẽ với lịch sử hình thành, phát triển của làng. Theo nhiều cụ cao niên, thôn Phú Xá được thành lập bắt đầu từ dòng họ Lợi. Sau đó, các dòng họ Đỗ Danh, Trần Xuân, Mai Thế, Vũ Khắc tiếp tục về khai hoang, sinh sống. Nhằm tạo không khí tươi vui đầu xuân mới, các dòng họ thống nhất tổ chức lễ hội chọi gà vào mùng 3 Tết hằng năm. Lễ hội chọi gà chỉ bị ngắt quãng vào những năm kháng chiến chống Pháp do dân làng phải tản cư và một số năm đình làng chuyển địa điểm mới.
Cụ Đỗ Danh Trà (80 tuổi) cho biết: "Từ năm 1987 trở về trước, lễ hội chọi gà có 2 nội dung là thi gà chọi thờ (gà công) và thi chọi gà của người dân trong vùng (gà tư). Gà thờ do các dòng họ đem đến để tham gia lễ hội. Sau đó, số gà này đều để làm lễ cùng với một mâm xôi".
Hiện nay, lễ hội chọi gà Phú Xá chỉ còn thi chọi gà thờ. Trước khi diễn ra lễ hội, các dòng họ họp bàn và chọn giao người nuôi gà từ 15 - 17 tuổi. Gà nuôi nhất thiết phải là giống gà ta. Gà chọi tham gia lễ hội là niềm vinh dự, tự hào không chỉ đối với người nuôi mà là cả dòng họ. Do đó, cả dòng họ có trách nhiệm từ việc chọn con gà ưng ý đến chăm sóc, huấn luyện. Gà tham dự lễ hội to khỏe, có lối đánh hay, giành giải cao là niềm vui của cả họ.
Em Mai Thế Hoan có gà giành giải nhất cho biết: "Để gà chọi tốt, em thực hiện chế độ chăm sóc đặc biệt, cho gà ăn chất tươi, uống nước sạch, không để muỗi đốt. Khi được 7 - 8 tháng sẽ bắt đầu vần gà. Thời gian gần đến lúc thi đấu thì thường xuyên cho gà đi đấu tập".
Vào ngày 25 tháng chạp hằng năm, Ban tổ chức lễ hội của thôn đi kiểm tra và ấn định các gà tham gia. Nếu gà nào không thực hiện đúng quy định sẽ bị loại và phải tìm gà khác thay thế. Kết thúc lễ hội chọi gà, các chủ gà dù thắng hay thua đều để lại ít tiền tương đương với 1 con gà giống cho người nuôi năm sau.
Từ lâu, lễ hội chọi gà thôn Phú Xá đã trở thành sợi dây gắn kết cộng đồng. Trong thời gian diễn ra lễ hội, Ban tổ chức giám sát chặt chẽ để không xảy ra tình trạng tiêu cực, ảnh hưởng đến truyền thống văn hóa tốt đẹp của làng.
DANH TRUNG
