Đề xuất hủy quyết định hưởng lương hưu với trường hợp mượn hồ sơ đi làm

Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho biết tình trạng người lao động mượn hồ sơ tư pháp tập trung tại các tỉnh có nhiều khu công nghiệp lớn như Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Quảng Ninh, TP Hồ Chí Minh, Bình Phước, Vĩnh Phúc... Nguyên nhân được cho là do người lao động không đáp ứng được điều kiện tuyển dụng của người sử dụng lao động như tuổi đời, bằng cấp chuyên môn, địa bàn nơi cư trú.

Ngày 31.5.2022, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội  đã có Công văn số 1767/LĐTBXH-BHXH hướng dẫn đối với trường hợp người lao động mượn hồ sơ tư pháp. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Công văn số 1767/LĐTBXH-BHXH nêu trên cơ quan BHXH  vẫn gặp nhiều vướng mắc trong xử lý các tình huống phát sinh trong thực tiễn, chưa có hướng giải quyết đối với các trường hợp đã hưởng chế độ BHXH.

Cụ thể, trường hợp đơn vị sử dụng lao động còn hoạt động: Người lao động nộp đơn yêu cầu Tòa án nhân dân quận, huyện tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu thì Tòa án trả lại đơn yêu cầu cung cấp Biên bản hòa giải của Hòa giải viên lao động.

Trường hợp đơn vị sử dụng lao động đã giải thể, khi người lao động nộp đơn yêu cầu Tòa án nhân dân quận, huyện tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu thì Tòa án trả lại đơn không giải quyết do không có chủ thể để khởi kiện.

Trường hợp người cho mượn hồ sơ sử dụng thẻ bảo hiểm y tế của người mượn hồ sơ để đi khám, chữa bệnh. Ngoài ra, các trường hợp được tuyển dụng trước năm 1995 cũng chưa có hướng dẫn...

Cũng theo BHXH Việt Nam, hiện cơ quan BHXH chưa thể thống kê chính xác số liệu thực tế các trường hợp mượn hồ sơ tư pháp mà chưa phát sinh vướng mắc, khiếu kiện giữa người mượn và người cho mượn hoặc qua rà soát đồng bộ tổng thể dữ liệu người tham gia BHXH với dữ liệu dân cư của Bộ Công an. Qua báo cáo sơ bộ của BHXH các tỉnh, thành phố, ước tính đến hết ngày 31.12.2022 có 214 trường hợp mượn hồ sơ tư pháp chưa điều chỉnh thông tin nhân thân.

Trước thực trạng trên, BHXH Việt Nam đề xuất Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội  hướng dẫn trên cơ sở nguyên tắc đóng - hưởng và đề cao quyền lợi của người lao động.

Cụ thể, giao Sở Lao động, Thương binh và Xã hội  là cơ quan quản lý nhà nước về lao động tại địa phương chủ trì phối hợp với các cơ quan có liên quan để xem xét ra kết luận về việc mượn hồ sơ tư pháp đối với từng trường hợp cụ thể

Đối với người lao động đang tham gia BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian tham gia BHXH: Căn cứ Quyết định tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu của Tòa án hoặc kết luận của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội thực hiện điều chỉnh lại thông tin về nhân thân trong hồ sơ tham gia BHXH để làm căn cứ giải quyết hưởng các chế độ BHXH khi người lao động đủ điều kiện.

Đối với những trường hợp đã giải quyết chế độ BHXH ngắn hạn (ốm đau, thai sản, dưỡng sức, phục hồi sức khỏe) trong thời gian người lao động mượn hồ sơ tư pháp tham gia BHXH, không thực hiện thu hồi số tiền đã giải quyết hưởng khi người lao động cam kết đã nhận trợ cấp, vì theo nguyên tắc đóng - hưởng người lao động có đóng BHXH.

Mặt khác vì chế độ BHXH ngắn hạn do người sử dụng lao động đề nghị giải quyết nên trong thời gian mượn hồ sơ tư pháp thì người lao động đã được người sử dụng lao động xác minh về việc đóng BHXH và nghỉ việc do bị ốm đau, thai sản, dưỡng sức, phục hồi sức khỏe.

Đối với những trường hợp đã được giải quyết hưởng lương hưu, trợ cấp tuất hằng tháng và các khoản trợ cấp hằng tháng khác (nếu có), căn cứ Quyết định tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu của Tòa án hoặc kết luận của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội  để điều chỉnh lại thông tin nhân nhân đúng của người lao động, xem xét thực hiện điều chỉnh hoặc hủy quyết định hưởng chế độ BHXH (nếu có) đối với người lao động hoặc thân nhân người lao động do đã giải quyết hưởng theo thông tin nhân thân của người cho mượn hồ sơ; thu hồi các khoản chênh lệch đã chi trả do giải quyết theo thông tin nhân thân sai.

Theo Người lao động