Để phòng chống có hiệu quả tác hại của thuốc lá

Ðây là kết quả nghiên cứu của Trường Ðại học Y tế công cộng và Hội Y tế công cộng Việt Nam tại 6 tỉnh: Hải Dương, Thái Bình, Khánh Hòa, Bình Ðịnh, Ðồng Tháp và Bạc Liêu.

Theo cơ quan chức năng, vi phạm quy định chủ yếu của các cơ sở bán thuốc là trưng bày quá một bao, một tút thuốc của một nhãn hiệu. Qua nghiên cứu, điều tra thực tế cho thấy, các cửa hàng và công ty sản xuất thuốc có khá nhiều cách để lách các quy định của pháp luật. Chẳng hạn theo quy định, vỏ tút thuốc phải có 50% diện tích là hình ảnh cảnh báo sức khỏe, nhưng các công ty chỉ bao vỏ tút bằng giấy bóng kính. Mỗi nhãn hiệu thuốc lá chỉ được trưng bày một bao nhưng cửa hàng trưng bày nhiều bao thuốc giả được làm từ xốp. Thay vì để đứng bao thuốc, chủ cửa hàng đặt bao thuốc nằm ngang và vì thế, từ phía ngoài chỉ nhìn thấy nhãn hiệu thuốc, không nhìn thấy các hình ảnh cảnh báo sức khỏe.

Các dòng chữ “Cấm bán thuốc lá cho trẻ em dưới 18 tuổi” được các công ty thuốc lá in sẵn trên các poster với kích thước nhỏ, ở vị trí khó nhìn và phát miễn phí cho điểm bán lẻ. Do đó, nếu xét về luật, họ vẫn đúng quy định là có ghi dòng chữ này ở nơi bán, nhưng rõ ràng không có giá trị trên thực tế. Trong quá trình nghiên cứu tại các địa phương, chỉ có một vài điểm bán thuốc hiếm hoi có in dòng chữ này trên giấy A4 và dán ở phía trước quầy. Ðể giảm tác động của hình ảnh cảnh báo tác hại của thuốc lá trên bao thuốc, công ty thuốc lá cho đặt phần tem đè lên, che bớt hình ảnh cảnh báo. Có công ty in hình ảnh cảnh báo này phía trên, phía dưới lại là hình ảnh minh họa cho sự sảng khoái khi dùng thuốc lá với màu sắc bắt mắt hơn. Trong cách thức quảng cáo, khuyến mãi, các hãng thuốc cũng có nhiều “chiêu trò” như tặng kèm vỏ bao không có hình ảnh cảnh báo ảnh hưởng tới sức khỏe như quy định trên các vỏ bao thuốc lá thông thường. Sau khi mua thuốc, khách hàng chỉ cần rút thuốc đổi sang vỏ bao được tặng để không phải nhìn thấy những hình ảnh cảnh báo.

Những vi phạm trên cho thấy nhận thức và sự tuân thủ quy định pháp luật của chủ các điểm bán thuốc lá chưa cao. Ðiều này cũng phản ánh sự thiếu sâu sát, chặt chẽ của những người có trách nhiệm, lực lượng thanh tra trên các địa bàn.

Ðể thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật đối với các cơ sở bán thuốc lá, phòng chống tác hại của thuốc lá thì cần áp dụng chính sách thuế phù hợp để giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá. Quy hoạch kinh doanh thuốc lá phải bảo đảm mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và từng bước giảm nguồn cung cấp thuốc lá, phù hợp với việc giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá. Khuyến khích, tạo điều kiện cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia cung cấp dịch vụ tư vấn, cai nghiện thuốc lá; nghiên cứu về tác hại của thuốc lá, các phương pháp cai nghiện thuốc lá; hợp tác, tài trợ trong phòng chống tác hại của thuốc lá; người sử dụng thuốc lá tự nguyện cai nghiện thuốc lá. Tạo điều kiện chuyển đổi ngành nghề cho các tổ chức, cá nhân trồng cây, sản xuất thuốc lá, chế biến nguyên liệu thuốc lá; đồng thời khen thưởng các tổ chức, cá nhân có thành tích trong phòng chống tác hại của thuốc lá. Tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá. Ngoài ra, các cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương cần tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong phòng chống tác hại của thuốc lá theo thẩm quyền...

HOÀNG QUYÊN(TP Hải Dương)