Dạy và học theo nhu cầu

57 năm trước, ngày 23-3-1956, nói chuyện tại Đại hội Giáo dục phổ thông toàn quốc, Bác Hồ phân tích mối quan hệ giữa phát triển giáo dục với sự nghiệp xây dựng, phát triển kinh tế và chỉ rõ: “Dạy và học cần phải theo nhu cầu của dân tộc, của Nhà nước”.

Bác nhấn mạnh, kinh tế có kế hoạch, giáo dục cũng phải có kế hoạch. Kế hoạch giáo dục phải gắn liền với kế hoạch kinh tế. Giáo dục phải cung cấp cán bộ cho kinh tế. Kinh tế tiến bộ thì giáo dục mới tiến bộ được. Nếu kinh tế không phát triển thì giáo dục cũng không phát triển được. Giáo dục không phát triển thì không đủ cán bộ giúp cho kinh tế phát triển. Hai việc đó liên quan mật thiết với nhau. Giáo dục có khó khăn, giáo dục phải khắc phục. Kinh tế có khó khăn thì kinh tế phải khắc phục. Chúng ta đồng tâm hiệp lực khắc phục khó khăn, thì kinh tế cũng thành công, giáo dục cũng thành công.

Sự nghiệp trồng người, với Bác Hồ là nền tảng, cơ sở để phát triển đất nước. Người chỉ ra những nội dung cơ bản và cách thức giáo dục ở từng bậc học, từ mẫu giáo lên đại học để các thầy cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục liên hệ với công việc của mình. Khi nói về phương pháp dạy và học, Bác căn dặn: Các thầy giáo, cô giáo dạy cái gì, dạy thế nào để học trò hiểu chóng, nhớ lâu, tiến bộ nhanh. Khi giảng dạy cần “biết mười dạy một” và phải khơi dậy tính chủ động của người học. Dạy và học cần phải theo nhu cầu của dân tộc, của Nhà nước. Thầy dạy tốt, trò học tốt, cung cấp đủ cán bộ cho nông nghiệp, công nghiệp, cho các ngành kinh tế và văn hoá. 

Trong bức thư gửi cho ngành giáo dục cả nước (10-1968), Người nhấn mạnh: “Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt”. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Người yêu cầu người học cần phải chăm chỉ, nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng. Học tập chính là để làm người tốt, việc tốt có ích cho nhân dân và dân tộc, vì vậy, “Nhiệm vụ của các cháu là thi đua học tốt để sau này góp phần vào việc mở mang quê hương của mình và việc xây dựng nước Việt Nam yêu quý của chúng ta”.

“Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây. Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Với Bác Hồ, nhiệm vụ của giáo dục là phải đào tạo ra những công dân tốt và cán bộ tốt cho nước nhà. Đó không chỉ là trách nhiệm nặng nề, mà là nhiệm vụ đặt ra đối với ngành giáo dục nước ta hôm nay và cả mai sau.

BẢO CHÂU (biên soạn)