Kết quả về chỉ số năng lực cạnh tranh cấptỉnh (PCI) năm 2009 vừa được công bố sáng 14-1, cho thấyĐà Nẵng và Bình Dương tiếp tục là các tỉnh có chất lượngđiều hành kinh tế tốt nhất trên toàn quốc.
|
| Đà Nẵng vẫn dẫn đầu cả nước về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. (Ảnh minh họa) |
Đặc biệt, điều tra về PCI cũng chỉ ra rằng, các lĩnh vực vềchi phí gia nhập thị trường, tiếp cận đất đai và sự ổn địnhtrong sử dụng đất, chi phí thời gian, đào tạo lao động vàlòng tin vào thiết chế pháp lý đạt được những tiến bộ trongnăm 2009. Đây là ghi nhận của cộng đồng doanh nghiệp đối vớinhững nỗ lực cải cách ở các địa phương trong thời gian qua.
Không có đột biếnTheo báo cáo của nhóm nghiên cứu làm PCI 2009, giống như năm2008, Đà Nẵng (75,96 điểm) vẫn dẫn trước Bình Dương - tỉnh đã từngdẫn đầu trong ba năm (74,01 điểm).
Ngoài ra, nằm trong nhóm tỉnh xếp hạng Rất tốt là Lào Cai (70,47 điểm), Đồng Tháp (67,24 điểm) và Vĩnh Long (66,65 điểm).
Cao Bằng, Đắk Nông, Bắc Kạn nằm cuối bảng xếp hạng, cho thấy các địaphương này cần nỗ lực nhiều hơn để cải thiện công tác điều hành.
Tuy nhiên, báo cáo cũng nhận định, “ổn định” không đồng nghĩa với“cố định”. Trong hai năm qua, một loạt các địa phương đã dần chuyển lênthứ hạng cao hơn trong bảng xếp hạng.
Cụ thể, các tỉnh Cà Mau, Điện Biên, Long An và Thừa Thiên-Huế đã chothấy có sự cải thiện mạnh mẽ hàng năm về xếp hạng PCI. Điểm thú vịlà, điểm số của các tỉnh này tăng mạnh ở các lĩnh vực khác nhau. ĐiệnBiên cải thiện đáng kể trong cắt giảm các chi phí không chính thức,nâng cao tính năng động của lãnh đạo tỉnh và thúc đẩy chất lượng đàotạo lao động. Trong khi đó, Cà Mau thực hiện các biện pháp giảm chiphí gia nhập thị trường và chi phí không chính thức.
Các bước tiến của hai tỉnh Long An và Thừa Thiên-Huế lại là nhờ cảithiện chỉ số tính minh bạch tăng, mà thí dụ điển hình nhất về cảithiện này là ngay cửa trụ sở của Sở Tài nguyên và Môi trường LongAn có đặt một màn hình máy tính, giúp người dân tiếp cận với các kếhoạch sử dụng đất, văn bản pháp luật và tiến độ xử lý các hồ sơ.
Minh bạch và lao động: Mối quan tâm lớn của Doanh nghiệpPhân tích kết quả phát triển khu vực kinh tế tư nhân (số lượng doanhnghiệp, quy mô đầu tư, và lợi nhuận) cho thấy hai chỉ số thành phầnquan trọng nhất đối với tăng trưởng kinh tế tư nhân chính là tínhminh bạch và chất lượng lao động. Hai chỉ số thành phần này chiếm trọngsố cao nhất - 20% trong chỉ số PCI năm nay.
"Khi được tiếp cận đầy đủ với thông tin về những thay đổichính sách, phát triển cơ sở hạ tầng, kế hoạch sử dụng đấtcủa tỉnh, các doanh nghiệp sẽ dự báo tốt hơn về triển vọngđầu tư của họ trong tương lai. Doanh nghiệp cũng sẽ mạnh dạnđầu tư hơn nếu thấy yên tâm về triển vọng kinh doanh dài hạn.Và ngược lại, khi doanh nghiệp lo lắng về những thay đổi bấtngờ trong quy định, cơ sở hạ tầng, hay đất đai, doanh nghiệp sẽdo dự trước các dự án quy mô lớn, và chỉ đầu tư cầm chừngđể thăm dò thị trường", báo cáo dẫn lời các chuyên gia phântích cho hay.
Tuy chỉ số này đã đạt được bước tiến lớn trong thời gian quanhưng lại thể hiện sự đảo chiều trong năm nay. Khả năng tiếpcận tài liệu kế hoạch của tỉnh và tỷ lệ doanh nghiệp chorằng phải có “mối quan hệ” mới tiếp cận được các tài liệuliên quan đến hoạt động kinh doanh (61,26%) giảm về mức năm 2006sau khi đã có những cải thiện liên tục theo thời gian.
Tương tự, tỷ lệ doanh nghiệp cho rằng có thể dự đoán được việcthực thi pháp luật của tỉnh (8,4%) và tỷ lệ doanh nghiệp phảithương lượng với cán bộ thuế địa phương (41%) giảm xuống dướimức năm 2007.
Theo nhóm phân tích, đây là các kết quả đáng lo ngại nhưngđiều đáng lưu ý là trong chỉ số thành phần này, chỉ tiêutiếp cận tài liệu văn bản pháp lý (như luật, nghị định vàcác văn bản hướng dẫn) lại được cải thiện và được doanh nghiệpđánh giá là dễ tiếp cận nhất kể từ khi tiến hành điều tra PCI.
Chi phí thời gian để thực hiện các quy định của Nhà nước cho thấy đã cónhững cải thiện, sau nhiều năm “giậm chân tại chỗ”. Tổng thời gian màcác nhà quản lý doanh nghiệp phải bỏ ra để thực hiện các thủ tục hànhchính đã giảm từ 22% xuống còn 15%, trong khi đó thời gian trung bìnhcủa mỗi đợt thanh tra, kiểm tra thuế giảm từ 8 giờ xuống còn 5 giờ.
Thế nhưng, bất chấp những tiến bộ này, nhiều doanh nghiệpđược điều tra cho biết họ vẫn phải chi một khoản không nhỏ chonhững "chi phí không chính thức". Tỉ lệ doanh nghiệp cho biếtthường phải trả thêm các khoản chi phí không chính thức tuygiảm nhẹ (từ 65% xuống 59%), nhưng 53% doanh nghiệp cho biếtcần phải trả hoa hồng khi tham gia đấu thầu để có được hợpđồng với các cơ quan nhà nước. Đây là dấu hiệu đáng lo ngạivề nạn nhũng nhiễu trên diện rộng.
Tệ tham nhũng lặt vặt và hối lộ nhỏ nhằm “bôi trơn” các giao dịch ởcác cấp trực tiếp thực hiện trở nên ít thường xuyên hơn và có quymô dự báo được. Tuy nhiên, tham nhũng ở quy mô lớn có xu hướngphát triển. Điều này khiến cho các doanh nghiệp nhỏ sẽ khó cạnhtranh khi tham gia đầu thầu các hợp đồng của cơ quan nhà nước...
Bên cạnh đó, chất lượng lao động cũng đóng vai trò rất quan trọng.Năm ngoái, đánh giá của doanh nghiệp về chất lượng lao động và giáo dụcđào tạo trong nước thấp ở mức kỷ lục. Năm nay, điểm số cho chỉ tiêu nàyđã được cải thiện, dù vẫn còn nhiều vấn đề cần phải giải quyết.
Khoảng 45% số doanh nghiệp tham gia điều tra đánh giá chất lượnggiáo dục đào tạo nói chung ở mức Tốt hoặc Rất tốt so với 35% vào năm2008. Tương tự, tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá chất lượng đào tạo nghề ởmức Tốt cũng tăng từ 20% vào năm 2008 lên 28% trong năm nay.
Cùng với tầm quan trọng của chất lượng lao động trong việc đưa ra quyếtđịnh của doanh nghiệp thì những cải thiện này là những dự báo tích cựccho tương lai, song điểm số chung thấp cho thấy còn nhiều quan ngại.
Theo nghiên cứu gần đây của Tổ chức xúc tiến mậu dịch Nhật Bản (JETRO),năm 2007, 70,4% công ty Nhật gặp khó khăn khi tuyển dụng kỹ sư tại ViệtNam; 63% khó tuyển dụng nhân sự quản lý cấp trung (tỉ lệ này ở các nướcASEAN là 39,1%) . Còn theo số liệu thống kê từ trung tâm dịch vụ việclàm trên cả nước, năm 2009 có 100.000 nhu cầu tuyển dụng song số laođộng đăng ký qua những trung tâm này chỉ chiếm 17% tổng nhu cầu. Đánglo ngại hơn, chỉ có 6% lao động tìm việc đáp ứng đủ trình độ và yêu cầutheo tiêu chí của nhà tuyển dụng.
Nhu cầu cải thiện hệ thống giáo dục, đặc biệt là giáo dục cấp trung họcphổ thông, và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầudoanh nghiệp đã và đang trở thành vấn đề thảo luận cấp thiết, “nóngbỏng” tại tất cả các cấp, các ngành của chính phủ, trong các diễn đàncủa cộng đồng xã hội.
PCI: Hàn thử biểu đo nền kinh tếNăm nay, bất chấp các số liệu về kinh tế vĩ mô chỉ ra rằngViệt Nam đã thoát khỏi giai đoạn tồi tệ nhất của khủng hoảngtài chính toàn cầu năm 2009, tâm lý lạc quan của các doanhnghiệp vẫn có chiều hướng sụt giảm.
Chỉ 65% doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam dự định mở rộng hoạt độngkinh doanh của mình trong hai năm tới, so với 78% năm 2008 và 77% năm2007. Các doanh nghiệp nhỏ chịu tác động nặng nề hơn từ cuộc khủnghoảng kinh tế toàn cầu với 47% doanh nghiệp cho biết có ý định mở rộngkinh doanh.
"Dù chỉ mang tính dự báo, xu hướng này cho thấy môi trườngkinh doanh trong thời gian tới cần được cải thiện hơn nữa đểtạo điều kiện thuận lợi cho khu vực doanh nghiệp phát triểnvà đóng góp tích cực cho sự tăng trưởng của nền kinh tế ViệtNam", nhóm phân tích nhận định.
Về bản chất, chỉ số PCI 2009 là “tập hợp tiếng nói” của 9.890 doanhnghiệp dân doanh đánh giá chất lượng điều hành kinh tế của chính quyềntỉnh, trên cơ sở kết hợp với các nguồn dữ liệu đã được công bố đểlàm tăng tính khách quan trong các kết quả đánh giá của doanhnghiệp, kết quả điều tra được tổng hợp thành điểm số ở cấp tỉnh.
Năm nay, tất cả 63 tỉnh, thành phố đều được đưa vào bảng xếp hạng chỉsố PCI. Số doanh nghiệp phản hồi điều tra trung bình của một tỉnh là157, chỉ có duy nhất một tỉnh (Lai Châu) nhận được dưới 75 phiếu trảlời. Tuy nhiên, 63 doanh nghiệp tham gia trả lời điều tra ở Lai Châu đãchiếm khoảng một phần ba tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên thựctế của tỉnh miền núi vùng Tây Bắc này.
Thay đổi lớn nhất của PCI 2009 là việc bỏ một chỉ số thành phần “Ưuđãi đối với doanh nghiệp nhà nước” trên cơ sở tham vấn ý kiếnchuyên gia và các nhà hoạch định chính sách cho thấy vấn đềưu đãi doanh nghiệp nhà nước không còn là trở ngại lớn đối vớimôi trường kinh doanh ở các địa phương. Lý do là các doanh nghiệpnhà nước thuộc địa phương quản lý (thường gọi là doanh nghiệp nhà nướcđịa phương) phần lớn đã được cổ phần hóa và không còn là rào cản đốivới sự tăng trưởng và phát triển của khu vực tư nhân.
"Điều này không có nghĩa là Việt Nam nói chung và từng tỉnh thành nóiriêng không còn vấn đề ưu đãi đối với doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên,vấn đề thực tế nằm ở việc ưu đãi đối với các công ty con của cácdoanh nghiệp nhà nước thuộc trung ương quản lý (doanh nghiệp nhànước trung ương), đặc biệt là các tập đoàn kinh tế lớn như Vinaconex,Petrolimex hoặc Vinashin", nhóm phân tích nhấn mạnh.
Trong tổng số doanh nghiệp tham gia trả lời điều tra PCI năm nay, Doanhnghiệp tư nhân chiếm 35%, Công ty trách nhiệm hữu hạn, chiếm 45% và18% là các doanh nghiệp đăng ký dưới hình thức công ty cổ phần.
Có 19 công ty cổ phần trong mẫu điều tra PCI có cổ phiếu hiện đang giaodịch trên Sàn Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HaSTC) hoặc Thành phố HồChí Minh (HoSE), chiếm 7% tổng số doanh nghiệp được niêm yết; trong đócó một số đang hoạt động trong những ngành, lĩnh vực quan trọng nhấtcủa nền kinh tế.
Kết quả điều tra PCI cũng cho thấy, 3.225 trong số 9.890 doanhnghiệp tiếp cận được khoản vay với lãi suất ưu đãi 4%. Theocác chuyên gia, mặc dù đây mới chỉ là kết quả sơ bộ và cầntiến hành thêm một số phân tích chuyên sâu, nhưng kết quả ban đầukhá khích lệ.
Số liệu này chỉ ra rằng, việc tiếp cận được khoản vay hỗtrợ lãi suất từ gói kích thích kinh tế dường như có liên quanđến khả năng mở rộng kinh doanh. Những doanh nghiệp được hưởnglãi suất ưu đãi này có khả năng tuyển dụng thêm lao động trongnăm vừa qua cũng như mua thêm đất đai để làm mặt bằng kinhdoanh, sản xuất, và khả năng có phương án mở rộng hoạt độngkinh doanh trong vòng 2 năm tới cũng cao hơn.
Ngoài ra, phân tích ban đầu cho thấy gói kích thích kinh tếcủa chính phủ đã được phân bổ tương đối đồng đều trên khắpcả nước chứ không chỉ tập trung tại các trung tâm kinh tế lớn.Trên thực tế, các doanh nghiệp ở nông thôn và có quy mô nhỏ hơndễ có khả năng được vay vốn hơn các doanh nghiệp có quy mô lớnvà trình độ phát triển cao hơn (trong đó có cả các công tynhà nước đã cổ phần hóa).
Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) được xây dựng từ năm 2005 là kết quả hợp tác nghiên cứu giữa Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Dự án Nâng cao năng lực cạnh tranh Việt Nam do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tài trợ.
Kể từ khi công bố, chỉ số PCI đã trở thành một một công cụ quan trọng để đo lường và đánh giá công tác quản lý và điều hành kinh tế trên 63 tỉnh, thành phố của Việt Nam dựa trên cảm nhận của khu vực kinh tế tư nhân.
|
(Theo TTXVN)
