Công diễn vở chèo cổ “Quan Âm thị kính” tại Pháp

Khán giả xin chữ ký của diễn viên đóng vai Thị Màu cuối buổi diễn

Vở chèo cổ “Quan Âm thị Kính” do các nghệ sỹ của Nhà hát chèo Việt Namthực hiện vừa được công diễn tại Nhà Văn hóa thế giới trong khuôn khổ Lễ hội giảtưởng lần thứ 16 (Festival de l’imaginaire) diễn ra tại thủ đô Paris, Pháp.

Đây là lần đầu tiên một đoàn gồm 12 nghệ sỹ chèo do bà Nguyễn Thị Bích Ngoan,Phó giám đốc Nhà hát chèo Việt Nam dẫn đầu sang thăm và biểu diễn tại Pháp theolời mời của Nhà Văn hóa thế giới, nhằm tăng cường việc truyền bá sâu rộng sânkhấu truyền thống Việt Nam đến với bạn bè và công chúng Pháp.

Đây cũng là lần đầu tiên vở chèo “Quan Âm Thị Kính” được dàn dựng trọnvẹn với cả câu chuyện và công diễn tại Paris với phụ đề tiếng Pháp, do chịNguyễn Thủy Tiên, cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học âm nhạc Việt Nam dịch. Vở chèocó 11 màn khi là chính kịch, khi là hài kịch và khi thì châm biếm trào phúng,trong đó hai màn 3 và 4 đã được giảm lược để bảo đảm sự dễ hiểu của vở diễn vàvấn đề thời gian diễn.

Theo chị Thủy Tiên, vở chèo bắt đầu được khởi động dàn dựng từ năm 2005 với sựgiúp đỡ của một giáo sư-tiến sỹ Pháp Yves Defrance, nhà nghiên cứu âm nhạc dântộc, Giám đốc Trung tâm đào tạo nhạc sĩ (CFMI) thuộc Đại Học Rennes 2, chuyêngia nghiên cứu về âm nhạc truyền thống Việt Nam, sau khi làm việc với Nhà hátchèo Việt Nam. Để có được bản dịch lời thoại tốt nhất, có thể diễn tả trungthành những nét tinh tế, ý tưởng và nội dung cơ bản của vở diễn, chị đã phải rấtcố gắng, nhiều đoạn chị phải dịch từ tiếng Anh qua tiếng Pháp.

Các buổi chiếu đã thu hút sự tham gia đông đảo của bà con Việt kiều và bạn bèPháp, quốc tế thân hữu với Việt Nam. Mặc dù sân khấu chèo dân gian được trangtrí đơn giản và mang nhiều tính ước lệ miêu tả cuộc sống bình dị của người dânnông thôn và dù không biết tiếng Việt, song các bạn bè quốc tế đến xem vẫn hiểuđược tư tưởng đạo lý của người Việt Nam.

Bằng diễn xuất tuyệt vời, khéo léo hóa thân vào nhân vật của các diễn viênchính cũng như những vai phụ, như Thị Kinh do Vũ Thúy Ngân đóng, Thị Màu do TrầnThị Quyên đóng… và đặc biệt, nhân vật Thị Màu đã thoát khỏi tính ước lệ và trởthành một nhân vật có cá tính riêng, vở chèo giúp người xem hiểu chất "trữ tình"của câu chuyện, những xúc cảm và tình cảm cá nhân của con người, đồng thời nóphản ánh nội tâm của từng nhân vật cũng như mối quan tâm chung của nhân loại vềtình yêu, tình bạn, tình thương. Vở chèo đặc biệt trở nên cuốn hút và để lại ấntượng sâu sắc và mạnh mẽ trong lòng công chúng Pháp và bạn bè quốc tế.

Anh Deflo Gilbert, người Đức gốc Bỉ, bày tỏ sự xúc động của mình sau khi xemxong vở diễn. Theo anh, với diễn xuất tốt phối hợp nhuần nhuyễn giữa các phươngthức biểu đạt nghệ thuật múa, hát, opera của các diễn viên, tôi rất cảm động,cảm nhận và hiểu được vở kịch, hiểu cuộc sống vất vả của người phụ nữ sẵn sànghy sinh bản thân vì người khác. Tôi cũng nắm bắt được tư tưởng về đạo đức củangười Việt Nam. Tôi rất thích văn hóa Việt Nam nhất là văn hóa truyền thống.

Về phần mình, Đại sứ Dương văn Quảng, Trưởng phái đoàn thường trực Việt nam bêncạnh Tổ chức Liên hiệp Quốc về văn hóa, khoa học và giáo dục (UNESCO) đánh giáđây là một trong những sự kiện văn hóa quan trọng ở Paris. Việc đoàn nghệ thuậtchèo Việt Nam được mời sang biểu diễn tại thủ đô Paris là một “vinh dự và điềuđáng khích lệ."

Theo Đại sứ, giữa thủ đô Paris hiện đại lại được nghe hát chèo là điều thúvị. Nhưng điều làm tôi hết sức ngạc nhiên là đa số khán giả đến xem là ngườinước ngoài, dù không biết tiếng Việt nhưng họ đã hiểu được “cái hồn” của vở diễnvà“cái hồn” của nền văn hóa cổ truyền Việt Nam. Vì thế, giao lưu văn hóa là mộtđiều vô cùng cấn thiết, đôi khi không nhất thiết phải biết tiếng, mà vẫn cảmnhận được cái hay cái đẹp của văn hóa.

Đánh giá về cách thể hiện của nghệ sỹ Việt Nam, ông cho biết “không có gì khác”khi biểu diễn ở Pháp hay ở Việt Nam, nhưng vì ở Paris người nghe là người nướcngoài nên từ việc phối cảnh, dàn cảnh đến việc chọn các diễn viên đóng các vainhau cũng phải phù hợp với bối cảnh ở bối cảnh. Hy vọng trong tương lai hát chèovà hát văn của Việt Nam sẽ nộp hồ sơ xin công nhận là văn hóa phi Vật thể thếgiới.

Lê Hà-Nguyễn Tuyên(Vietnam+)