Chiếu cói Tiên Kiều được người tiêu dùng mến mộ

Dệt chiếu cói bằng máy tại HTX Chiếu cói Tiên Kiều, xã Thanh Hồng (Thanh Hà)

Làng hiện có hơn 500 hộ duy trì nghề dệt chiếu cói thủ công. Sản lượng chiếu đạt hơn 400 nghìn lá/năm. Trong đó chỉ có khoảng 5.000 lá bán lẻ trực tiếp cho người tiêu dùng tại chợ Bầu nằm trên địa bàn xã; số còn lại được các tư thương mua gom, mang đi tiêu thụ trong tỉnh và các địa phương như: Thái Bình, Hưng Yên, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Bắc Giang...

Thập kỷ 90 của thế kỷ trước, chiếu ni-lông, chiếu cỏ, chiếu tre, chiếu gỗ của Trung Quốc nhập lậu, tràn ngập thị trường, bán với giá thấp, khiến chiếu cói Tiên Kiều đứng trước sự cạnh tranh gay gắt. Vì vậy, sản phẩm chiếu cói không những tiêu thụ khó mà còn bị mất giá. Nhiều hộ dệt chiếu thủ công trong làng buộc phải tạm gác go, tìm công việc khác. Diện tích trồng cói thu hẹp chỉ còn chừng 30 ha. Trong bối cảnh ấy, khoảng 200 hộ tâm huyết với nghề chiếu cói vẫn bền bỉ mắc go, dệt chiếu và không quên nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với sản phẩm nhập từ Trung Quốc. Chiếu cói Tiên Kiều đã khẳng định được ưu thế về chất lượng, độ bền và chiếm được cảm tình của người tiêu dùng. Liên tục trong các năm từ 2006 đến nay, sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều sản xuất ra đến đâu, tiêu thụ hết đến đó. Tình trạng ế chiếu cói đã chấm dứt. Nắm cơ hội này, nông dân trong xã và 5 xã khác thuộc khu Hà Đông (Thanh Hà) mạnh dạn chọn cây cói làm cây chuyển dịch cơ cấu cây trồng, thay vì độc canh cây vải thiều. Diện tích trồng cói tại đây hiện đạt hơn 150 ha; riêng xã Thanh Hồng có 65 ha, tăng gấp đôi so với diện tích cói năm 2003. Các hộ tạm gác go đi làm công việc khác đã trở lại với nghề truyền thống. Sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều ngày một nâng dần thị phần trên thị trường chiếu trải giường nội địa. Tuy nhiên, làng nghề chiếu cói này tiếp tục đối mặt với những thách thức mới. Thời kỳ bao cấp, phần lớn diện tích đất nông nghiệp ở khu Hà Đông được dành để trồng cói. Nhờ trồng tập trung, đất màu mỡ, cây cói cho năng suất bình quân 6 tạ/ sào/ năm và ít bị nhiễm bệnh. Nay, do đất tốt chuyển sang trồng vải, đất xấu dành cho trồng cói và trồng đan xen với các vườn chuyển đổi nên cây cói bị nhiễm rầy, bị chuột phá, năng suất chỉ còn bình quân 4 tạ/ sào/ năm. Điều này khiến cho nguyên liệu không đủ cung ứng cho nhu cầu phát triển nghề. Mặc dù sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó nhưng thu nhập của người làm nghề vẫn đạt thấp, chỉ từ 550 đến 600 nghìn đồng/lao động/ tháng. Tháo gỡ khó khăn này, cách tốt nhất là hợp tác, liên kết làm ăn để cùng duy trì, phát triển nghề. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến thành lập HTX Chiếu cói Tiên Kiều vào tháng 9-2009. Cùng với lo thủ tục hành chính thành lập HTX, 8 xã viên đầu tiên đã cùng nhau góp gần 2 tỷ đồng vốn kinh doanh. Có vốn, HTX dành ra 200 triệu đồng mua 3 giàn máy dệt chiếu cói. Giá nguyên liệu của chiếu dệt máy tương đương giá nguyên liệu dùng cho  dệt chiếu bằng phương pháp thủ công. Song cứ 45 phút mỗi máy dệt được 2 lá chiếu, tương đương năng suất của 1 lao động thủ công làm việc trong 8 giờ. Vì vậy, giá thành sản phẩm của chiếu dệt bằng máy hạ hơn rất nhiều so với dệt bằng phương pháp thủ công. Chị Phùng Thị Luyến, người có nhiều năm giúp đỡ vốn, thu gom sản phẩm cho các hộ dệt chiếu trong làng nghề và là một trong 8 xã viên sáng lập HTX Chiếu cói Tiên Kiều cho biết: “Khi thành lập HTX, chúng tôi đã tính ngay đến việc lo nguyên liệu cho máy và các go thủ công duy trì sản xuất. Nhờ đầu mối giao hàng ở Thái Bình, chúng tôi đã liên hệ được với bạn hàng ở tỉnh Long An cung cấp cói chẻ khô. Nguyên liệu không lo thiếu. Nhưng đường về xã, xe tải hơn 10 tấn không vào được. Chúng tôi buộc phải xuống hàng cách đây 5 km, rồi thuê phương tiện nhỏ hơn, vận chuyển cói về kho tập kết, nên giá nguyên liệu "đầu vào" bị đội lên cao. Chị Phạm Thị Nhiệm, một xã viên khác, cho biết thêm: “Theo tính toán ban đầu, từ những mối giao hàng hiện có, mỗi năm ít nhất HTX cũng tiêu thụ được 300 nghìn lá chiếu, chiếm khoảng 75% số sản phẩm của làng nghề. Sản phẩm của HTX đã tham gia 2 hội chợ hàng thủ công tại Hà Nội và Hải Dương, nhận được nhiều lời khen ngợi của khách hàng và có thêm 3 mối đặt hàng mới. Chỉ tính số chiếu bán ra từ khi thành lập HTX đến hết năm 2009 đã đạt 185 nghìn lá. Điều này chứng tỏ người tiêu dùng trong nước tin dùng sản phẩm chiếu cói của chúng tôi.

CÔNG ĐẠO