Cán bộ bị tinh giản tập quen môi trường tư nhân

Chị Nguyễn Thanh Tuyền 34 tuổi, là viên chức văn phòng đại diện tại TP Hồ Chí Minh của một cơ quan trực thuộc Chính phủ. Thực hiện Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy, cơ quan chị sắp xếp lại, cắt giảm một số người. Chị có trình độ thạc sĩ, ngoại ngữ tiếng Anh, nhiều năm liền là chiến sĩ thi đua nhưng vẫn bất an. Nữ viên chức nhận thấy tính ổn định, lợi thế lớn nhất của khu vực công không còn. Nếu cố ở lại, vài năm nữa có một đợt tinh giản, chị hết cơ hội ở thị trường lao động.

"Tôi mất gần hai tháng suy nghĩ để quyết định tự nguyện nghỉ việc", chị Tuyền nói. Đầu tiên, chị khảo sát lại thị trường lao động, tìm hiểu các vị trí tuyển dụng cần chuyên môn hành chính, nhân sự. Tiếp đến chị làm công tác tư tưởng với bố mẹ ở quê về lý do rời nhà nước và tính lại cách thức trả nợ vay ngân hàng mua căn hộ trong trường hợp không sớm tìm được việc làm mới nhưng tiền hỗ trợ chưa về tài khoản.

Dù làm nhà nước, hằng năm chị tạo CV ứng tuyển vào các vị trí của doanh nghiệp cần trình độ chuyên môn phù hợp bản thân. Nữ viên chức nói rằng chưa từng có ý định bỏ công việc đang làm nhưng những lần "đi phỏng vấn thử" giúp chị biết doanh nghiệp cần gì, thị trường thay đổi ra sao để chủ động nâng cao trình độ, kỹ năng. Hơn một năm qua, chị đã đầu tư học tiếng Trung trước làn sóng đầu tư từ Trung Quốc sang Việt Nam. Với sự chủ động lâu nay, chị tin rằng cơ hội việc làm sẽ mở ra khi chị rời nhà nước.

"Tôi không nhớ mình đã rải bao nhiêu CV, chỉ biết là rất nhiều", chị Tuyền nói. Chị đã không bỏ qua bất kỳ cơ hội nào dù vị trí tuyển dụng chỉ dính dáng chút ít đến chuyên môn. Tuy nhiên, khác với lúc giả người tìm việc "gửi hồ sơ có doanh nghiệp gọi ngay", lần này mỗi ngày trôi qua những nơi ứng tuyển không có phản hồi trong khi cơ quan trao quyết định nghỉ việc vào cuối tháng 2.

Sau hai tuần, chị nhận được lời mời phỏng vấn của doanh nghiệp cho vị trí nhân viên nhân sự. Dù luôn chủ động nâng cao kỹ năng, chị vẫn bất ngờ với những yêu cầu mới của nhà tuyển dụng. Ví dụ, người làm nhân sự giờ đây phải biết phân tích dữ liệu, đánh giá thị trường để có cách thức giữ được người tài mà lương, thưởng phải đảm bảo. Sau nhiều lần bị từ chối, chị được một công ty tiếp nhận với mức lương khởi điểm 15 triệu đồng và sẽ đi làm vào đầu tháng 4.

"Tôi sẽ trân trọng mọi cơ hội đến với mình nên sẵn sàng nhận việc và sẽ học hỏi thêm", chị Tuyền nói. Hiện tại chị theo học các lớp online về kỹ năng phân tích công việc, văn phòng, tiền lương và tìm kiếm các môi trường sử dụng tiếng Anh, Trung. Cựu viên chức xác định sẽ mất ít nhất hai năm để bản thân thích ứng với thị trường ngoài nhà nước.

Khác với Thanh Tuyền, chị Bùi Xuân Triều, Phó đại diện Văn phòng Bảo hiểm xã hội tại TP Hồ Chí Minh, chọn làm đối tác phân phối sản phẩm của Tập đoàn Amway sau khi nghỉ việc do cơ quan tinh gọn theo Nghị quyết 18. "Đây là cơ hội để tôi có bứt phá về thu nhập", cựu viên chức vừa bước vào tuổi 40 nói. Từ giữa năm ngoái, chị đã bắt đầu tìm hiểu, sử dụng các sản phẩm và cách thức bán hàng của công ty.

Sau giờ làm hoặc tranh thủ nghỉ trưa, chị hẹn khách hàng tư vấn. Công việc bán thời gian mang lại trung bình trên dưới 10 triệu đồng mỗi tháng càng giúp chị tin rằng nếu chuyên tâm thu nhập không dừng lại ở con số này. Đặc biệt, công việc tiếp xúc nhiều giúp chị vui vẻ, cuộc sống thú vị. Hơn một năm qua, chị bị giằng co giữa nơi đã giúp mình trưởng thành, có cuộc sống ổn định nhưng cũng muốn thoát ra để đến với công việc thu nhập tốt, chủ động về thời gian.

Nữ viên chức cho rằng trước đây bản thân lưỡng lự, không dám rời bỏ khu vực công nhưng khi Nghị quyết 18 và chính sách hỗ trợ của Nghị định 178 ra đời khiến chị hạ quyết tâm. "16 năm làm nhà nước cho tôi nhiều thứ nhưng đã đến lúc tôi phải rời đi", chị Triều nói.

Chị Triều, Thanh Tuyền thuộc nhóm đầu tiên rời khu vực công khi khối này thực hiện sắp xếp lại bộ máy theo Nghị quyết 18. Để hỗ trợ người nghỉ việc, Chính phủ ban hành Nghị định 178 hỗ trợ người nghỉ việc do tinh gọn với nhiều chính sách về tài chính vượt trội. Tuy nhiên, mới đây Nghị định 67 điều chỉnh một số điều của Nghị định 178, hiệu lực từ 15/3, trong đó có sửa đổi điều khoản quan trọng là bãi bỏ chính sách hỗ trợ tăng thêm từ địa phương.

Bà Thanh Nguyễn, Giám đốc điều hành Anphabe cho rằng những người đã và sắp rời khu vực công cần nhìn nhận thực tế không chỉ đơn vị nhà nước tinh giản mà khối tư nhân cũng đang thực hiện mạnh mẽ sắp xếp. Tinh gọn bộ máy, lựa chọn nhân sự ưu tú với các kỹ năng mới là yêu cầu hàng đầu của tất cả tổ chức và quá trình này sẽ tiếp tục diễn ra. Do đó, để thích ứng, người làm khu vực công cần cởi bỏ tư duy biên chế suốt đời mà phải sẵn sàng cho sự thay đổi.

CEO Anphabe cho rằng trước hết cán bộ, công chức cần định nghĩa lại sự ổn định, an toàn. Trước đây, định nghĩa ổn định là làm một công việc đến khi nghỉ hưu nhưng giờ đây nên hiểu là dù có bất kỳ chuyện gì xảy ra với tổ chức, nhân viên vẫn luôn có cơ hội. Do đó, người đi làm phải tự gia tăng năng lực mới của mình để phù hợp với sự phát triển, yêu cầu của công việc.

"Làm được điều này, người đi làm sẽ mở rộng vùng an toàn và dễ tìm cơ hội mới dù tổ chức thay đổi", bà Thanh nói, thêm rằng ngoài kỹ năng, ứng viên chủ động, sẵn sàng thay đổi luôn được mọi tổ chức chào đón, coi trọng.

Bà Thanh Nguyễn cho biết trong bối cảnh khắp nơi đều tinh giản thì cơ hội việc làm của người vừa rời khu vực công không cao. Vì vậy giai đoạn này những người rời khu vực công phải chấp nhận thực tế muốn tìm công việc với mức lương như cũ là không thể. "Cán bộ, công chức có thể chấp nhận lùi một bước để nhìn nhận lại thị trường, điều chỉnh kỳ vọng, kiến tạo lại bản thân để rẽ ngang hoặc tiến nhanh hơn", CEO Anphabe nói.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng có rằng những người vừa mất việc không nên quá lo lắng vì thực tế qua khảo sát của Anphabe năm ngoái đã chỉ ra những nhân sự bị cắt giảm năm 2023, sau 6 tháng đã có việc mới. 1/3 trong số đó tìm được môi trường làm việc, mức lương tốt hơn chỗ cũ.

Nhiều năm làm nhà nước rồi chuyển ra khu vực tư nhân, ông Trần Ngọc Minh, Giám đốc Kinh doanh Tập đoàn Rockwoll tại Việt Nam, cho rằng lo lắng khó hòa nhập là tâm lý của hầu hết nhân sự khi đổi chỗ làm. Chưa kể từ khu vực công ra bên ngoài có nhiều khác biệt về môi trường, quy trình, văn hóa làm việc... Để thích nghi và phát triển tốt, cán bộ, công chức cần chuẩn bị kỹ về tâm lý, đặc biệt làm việc cường độ cao, sẵn sàng học hỏi, chủ động thể hiện bản thân qua tinh thần trách nhiệm, kết quả công việc. Sự động viên từ gia đình, bạn bè cũng giúp người rời khu vực công có năng lượng tích cực, thích ứng môi trường mới.