Nấm gây bệnh thán thư trên cây trồng (Colletotrichum sp) là một loài nấm đa thực.
Đến nay, nông dân Nam Sách đã gieo trồng được hơn 300 ha cây rau màu vụ hè thu,
đạt hơn 75% kế hoạch. Ảnh: Thành Chung
Nó phát sinh và gây hại trên rất nhiều cây trồng (cây rau màu, cây ăn quả, cây công nghiệp, thậm chí còn hại cả cây cảnh). Khi nấm xâm nhập và gây hại khiến cho cả thân, lá, quả của cây trồng đều bị xâm nhập và thiệt hại đáng kể (lá khô rụng, cành héo úa, quả thối hỏng)...
Thời tiết vụ hè thu (ấm nóng và thường kèm mưa to) là điều kiện thích hợp cho nấm phát sinh, phát triển và gây hại rau màu. Mặt khác, nấm lại có khả năng kháng thuốc cao. Vì vậy, khi phát triển các cây rau màu vụ hè thu, nông dân cần chú ý phòng ngừa và chữa trị cho tốt loại bệnh hại này.
Bệnh thán thư thường hại trên nhiều cây rau màu (cà chua, ớt, dưa, bầu bí, hành mủa, đậu đỗ...). Vết bệnh điển hình có những đặc điểm đặc trưng dễ nhận biết như sau:
+ Trên lá: Vết bệnh ban đầu là những đốm tròn nhỏ hoặc không có hình dạng nhất định, màu nâu nhạt dưới lá, sau chuyển sang màu nâu sậm có viền đỏ hoặc quầng vàng lan rộng xung quanh. Vết bệnh điển hình và đặc trưng nhất để nhận biết và phân biệt là: Trên vết bệnh có nhiều vòng đồng tâm hình xoáy trôn ốc (hình mạng nhện). Trên những vòng đồng tâm này là những chấm đen nhỏ li ti (bào tử) bằng đầu kim nhô lên. Cần chú ý phân biệt với vết bệnh đốm vòng do nấm Alternaria sp gây ra trên một số cây rau màu (vết bệnh cũng có hình vòng đồng tâm xoáy trôn ốc nhưng không có các chấm đen nhỏ li ti nổi trên các đường vòng).
Nếu trời ẩm, trên vết bệnh thán thư còn xuất hiện một lớp mốc màu hồng. Khi gặp nắng, vết bệnh khô giòn và rách. Bệnh nặng, các vết bệnh liên kết với nhau và làm lá thối hỏng hoặc khô rụng.
+ Trên thân: Vết bệnh màu nâu xám, hơi lõm (hơi khuyết). Bệnh nặng làm thân teo lại, cháy khô.
+ Trên quả: Vết bệnh tròn, úng nước, màu nâu xám đến đen, lõm vào. Trừ các quả thuộc họ bầu bí do chứa nhiều nước nên không nhìn rõ đặc trưng nơi vết bệnh. Còn lại, trên các quả của các cây màu khác như cà chua, ớt... vết bệnh điển hình cũng có những đặc điểm đặc trưng như trên lá (vòng đồng tâm và hạt đen bóng li ti trong vết bệnh). Quả bị bệnh sẽ ngừng phát triển và nhanh thối hỏng khi gặp ẩm hoặc cháy khô khi nắng nóng.
+ Đặc điểm phát sinh phát triển của nấm bệnh:
- Nấm bệnh tồn tại trong đất trồng, hạt giống và tàn dư cây bệnh. Bệnh phát tán nhờ gió, mưa và côn trùng.
- Thời tiết nóng ẩm (nhiệt độ dao động trên dưới 30 độ C kèm theo mưa nhiều) là điều kiện thích hợp cho nấm phát sinh và gây hại cây trồng - vụ hè thu bệnh hại nhiều nhất.
+ Cách phòng trị hiệu quả:
- Xử lý hạt giống bằng nước ấm 54 độ C (3 sôi: 2 lạnh) hoặc thuốc trừ nấm.
- Khi gặp thời tiết bất lợi (mưa kéo dài hoặc đất thừa nước) cần bổ sung kali trắng (K2SO4) và chế phẩm Hi-Canxi phun lên thân lá cây trồng để tăng khả năng chống đỡ bệnh cho cây. Đồng thời, phun thuốc phòng bệnh bằng các loại thuốc gốc đồng như Batocide 12WP, Coopper B, Boocdo 1%...
- Khi gặp thời tiết nắng nóng kéo dài, cây chậm phát triển thì không nên lạm dụng các chất kích thích sinh trưởng phun cho rau màu. Vì nếu sau đó gặp trời mưa, thân lá cây trồng rất mềm yếu và dễ rách nát, nấm sẽ tấn công dễ dàng.
- Không nên té nước lên thân lá khi trời đã tắt nắng để bảo đảm về đêm thân lá được khô ráo.
- Khi cây bị bệnh, cần hạn chế tưới nước và tuyệt đối không nên bón phân đạm, nhất là các chế phẩm phân bón lá chứa đạm hoặc chất kích thích sinh trưởng.
- Cần thăm đồng quan sát cây trồng thường xuyên để sớm nhận biết vết bệnh thì việc trị bệnh mới đạt kết quả cao. Để trị bệnh thán thư có hiệu quả, nên sử dụng một trong các loại thuốc sau: Amistar 250SC, Antracol 70WP, Polyram 80DF, Score 250ND, Benlate 50WWP, Derosal 60WP, Copper B, Sumi- eght...
* Chú ý: Cần thay đổi thuốc giữa các lần phun và phun kép 2 lần, mỗi lần cách nhau 4-5 ngày khi bệnh chớm xuất hiện. Nếu khi phun gặp trời mưa kéo dài nên cộng thêm chất bám dính để trừ bệnh hiệu quả hơn.
KS. TRẦN THỊ LIÊN(Trạm Khuyến nông Nam Sách)
