Bẫy thu nhập trung bình

Đó là lời phát biểu của bà Victoria Kwakwa - Giámđốc World Bank tại Việt Nam. Quốc gia có mức thu nhập trung bình phải có thu nhập bình quân đầungười mỗi năm đạt từ 1.000 – 12.000 đô la. Cao hơn gọi là quốc gia pháttriển, còn thấp hơn là quốc gia đói nghèo.

Thuật ngữ bẫy thu nhập trung bình (middle income trap) dùng để chỉtình trạng mắc kẹt của nhiều quốc gia đã thoát nghèo, song không giàunổi do nhiều nguyên nhân.Ở Việt Nam giá cả tăng, lạm phát đe dọa và bong bóng bất động sản đã bắt đầu xuất hiện tại Hà Nội.

Việt Nam làm thế nào để thoát khỏi cái bẫy ấy?

Hai chuyên gia kinh tế nước ngoài được dẫn lời sau đây có một số lờitâm sự, trong đó ông Trưởng khoa kinh tế chương trình Fulbright,Jonathan Pincus cho rằng chúng ta còn nhiều người nghèo quá. Hàng triệungười vẫn đang mắc kẹt ở những vùng nông thôn. Có gia đình cả chụcmiệng ăn, song chỉ sở hữu được vài sào đất thì làm sao mà không nghèo.Và ông cho rằng chúng ta thoát nghèo là nhờ biết “rút” một phần ngườilao động ra khỏi những vùng sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ.

“Muốn phát triển bền vững, các bạn phải nắm vững công nghệ sản xuấtmới, nâng cao kỹ năng của người lao động để sử dụng công nghệ đó, tạora những sản phẩm tinh xảo và tung sản phẩm này xâm nhập vào các thịtrường mới”.

“Ngành may mặc các bạn tốt đấy, xuất khẩu hằng năm cả tỉ đô la,nhưng cũng chính các bạn lại nhập khẩu hàng tỉ đô la quần áo từ TrungQuốc”.

Sự tăng trưởng của Việt Nam cũng được ông Kenichi Ohno - Giám đốcnghiên cứu tại Hội đồng cố vấn Nhật Bản đánh giá trong tàiliệu “Bẫy thu nhập trung bình: gợi ý cho chiến lược công nghiệp hóa tạiĐông Á và Phi châu” là “vẫn ở thế thụ động, chủ yếu dựa vào lượng tàichính bên ngoài đổ vào”.

Ông cho rằng chúng ta mới chỉ ở giai đoạn 1: sở hữu công nghệ sảnxuất đơn giản nhưng không biết cách xài nên vẫn phải nhờ mấy anh ngoạiquốc. Thái Lan và Malaysia đang ở giai đoạn 2: có các ngành công nghiệphỗ trợ nhưng cũng giống Việt Nam là không biết vận hành.

Hàn Quốc và Đài Loan đã tự làm được điều đó và theo Ohno, hai nềnkinh tế này đã tiến đến giai đoạn 3 là tự mình tạo ra những sản phẩm cógiá trị cao và họ đã đạt đến nền kinh tế thu nhập cao.

Tự tạo ra những “giá trị nội địa” chính là mấu chốt để đảm bảo sựtăng trưởng bền vững và tạo ra sự khác biệt giữa các quốc gia thoát bẫyvà kẹt bẫy.

Tạo ra được những giá trị nội địa này để hoàn tất bước nhảy từ giai đoạn 2 sang giai đoạn 3, thông thường tốn khoảng 50 năm.

Chỉ có vài nền kinh tế thoát bẫy, trong đó có Hàn Quốc, Đài Loan. Ở Đông Nam Á thì mới chỉ có Singapore.

Còn Việt Nam thì sao? Ba mươi năm, năm mươi năm hay hơn nữa phụthuộc rất nhiều vào các chính sách của chính phủ đối ứng với từng vấnđề nảy sinh trong quá trình chuyển đổi.

Xin mượn lời ông trưởng khoa Jonathan Pincus để kết thúc bài viết:“Sẽ mất rất nhiều năm mới có thể đạt đến nền kinh tế hiện đại, do đókhông bao giờ là quá sớm cho một quyết định khởi hành”.

(Theo Thanh niên)