Bảo tàng Hải Dương - nơi lắng trầm quá khứ dưới tán xanh

Một chiều đầu thu, mưa tí tách, bạn hẹn sẽ cho tôi một bất ngờ. Gặp nhau, thay vì ngồi chìm tại một quán cà phê nào đó như mọi lần gặp gỡ, bạn dẫn tôi đến thăm Bảo tàng tỉnh tại TP Hải Dương.

Trong suốt chiều dài lịch sử, con người xứ Đông xưa – Hải Dương nay luôn sáng tạo và tiếp biến có chọn lọc nhằm phát huy tốt những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể dựa trên những tiềm năng sẵn có để phát triển kinh tế, văn hóa và du lịch. Nơi đây ghi dấu bao thăng trầm và những âm vang của Thành Đông nghìn năm văn hiến. Sắc màu xưa cũ nôn nao vọng về như nhắc nhớ những dấu vết của thời gian.

Bảo tàng Hải Dương có ba chủ đề cho đến hiện tại là: Hoàn cảnh tự nhiên; di vật lịch sử - văn hóa từ khởi thủy đến Cách mạng tháng Tám năm 1945; di vật lịch sử - văn hóa 50 năm sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Bỏ những bụi bặm của phố phường, chúng tôi bước vào khuôn viên của bảo tàng như đang bước vào một không gian khác. Bình yên và trầm mặc! Bao tháng, bao năm, bao thăng trầm biến cố của lịch sử, của cuộc đời như cùng tụ về đây. Những hiện vật như có tâm hồn. Cứ ngỡ tháng năm xóa nhòa dấu tích nhưng những cổ vật, bia đá… chợt dội về xôn xao tiếng vọng ngàn xa.

Từ những hiện vật và hình ảnh, bạn giới thiệu về mảnh đất và con người Hải Dương thời tiền sử và sơ sử. Đến thời Bắc thuộc và xây dựng quốc gia phong kiến độc lập, tự chủ. Những chiến công oai hùng của quân và dân Hải Dương cũng được tái hiện vô cùng sinh động. Tôi cứ ngỡ nơi khô khan này có gì đâu mà nhớ. Vậy mà, từ những vấn đề có vẻ khô khan như thành tựu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới cũng được bạn tôi cập nhật và nhận xét vô cùng hấp dẫn.

Và đây, khu trưng bày gốm sứ với trên 2.000 hiện vật, tiêu biểu là bộ sưu tập gốm, sứ Chu Đậu (thế kỷ XV, XVI). Màu đất nung gắn liền bước đi của lịch sử đã tạo nên màu men độc đáo, đặc trưng của mỗi thời kỳ, đồng thời cũng thể hiện bước tiến của kỹ thuật chế tác gốm. Dù khác nhau ở từng nước men và cách thực hiện nhưng vẫn có một điểm chung là sự tài hoa của những người thợ thủ công.

Nơi nối liền giữa khoảng không gian này là hai tòa nhà trưng bày và khu vực ngoài trời. Với sự kết hợp tình ý giữa tầng cây lá xanh mát dẫn tới khu trưng bày dành giới thiệu dân tộc học, mộ cổ, vũ khí lớn, bia ký, tác phẩm điêu khắc đá.

Ấn tượng nhất với chúng tôi là khu trưng bày dân tộc học với ngôi nhà cổ và không gian bếp Việt xưa. Đây là không gian hấp hẫn, gợi về ký ức của con người thời xưa, văn hóa làng xã, hình ảnh làng quê với hàng trăm hiện vật, đồ dùng sinh hoạt của nhân dân ta. Đặc biệt trong không gian bếp Việt, nơi lưu giữ và duy trì ngọn lửa, từ ông đầu rau, sau này là bếp kiềng, các loại nồi niêu, vật dụng để sơ chế và chế biến, lưu giữ thức ăn. Sự hiểu biết, hơi thở, hình sắc và sự trải nghiệm cho ta nhớ lại tháng năm tuổi thơ khốn khó. Trong chuyến thăm này chúng tôi hữu duyên gặp một đoàn học sinh đến học tập, trải nghiệm và cùng được đắm mình trong không gian gần gũi, ấm áp, đầy ắp kỷ niệm về miền quê xưa vừa vặn yên bình. Chương trình trải nghiệm một số làng nghề thủ công truyền thống và các trò chơi dân gian tại Bảo tàng đã tạo hứng khởi, yêu thích của các em học sinh khi tới tham quan, nghiên cứu, học tập và trải nghiệm.

Không gian của Bảo tàng Hải Dương như đưa chúng tôi đến một nơi rất xa rồi quay trở về thực tại. Giọng nói của bạn tôi vẫn dịu lành, ấm áp lạ thường. Đến đây, để được trở về vùng trời bình yên, để tự hào và thêm yêu thành phố quê hương. Bình yên mà đánh thức trong ta tình yêu và trách nhiệm trước những giá trị linh thiêng của một miền văn hóa.