Bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ: Lưỡng cực phân tranh

Tương lai đầy biến động của chính trường Mỹ sau bầu cử giữa kỳ

Cục diện phân chia quyền lực kiểm soát Quốc hội Mỹ báo hiệu 2 năm cuối nhiệm kỳ đầy sóng gió đối với Donald Trump và chiến lược “nước Mỹ trên hết”.

Dân chủ Hạ viện

Nước Mỹ vừa trải qua một ngày đầy cảm xúc trong cuộc đua giành quyền kiểm soát lưỡng viện giữa Đảng Cộng hòa của Tổng thống Donald Trump và Đảng Dân chủ. Không quá bất ngờ khi Đảng Cộng hòa giành thế kiểm soát tại Thượng viện, trong khi Đảng Dân chủ đã lần đầu tiên sau 8 năm giành chiến thắng tại Hạ viện.

Chiến thắng của Đảng Dân chủ mang lại cơ hội cho các lãnh đạo và thành viên đảng này cơ hội để chứng tỏ rằng quá trình lập pháp tại Hạ viện sẽ tốt hơn hiện tại. Và rằng Quốc hội Mỹ có đủ khả năng kiến tạo những điều tốt đẹp hơn cho nước Mỹ ngoài những chính sách cắt giảm phúc lợi xã hội. 

Thời gian tới nước Mỹ sẽ chứng kiến nhiều biến động khi Đảng Dân chủ triển khai những bước đi nhằm hiện thực hóa mục tiêu trong cuộc chạy đua bầu cử giữa kỳ vừa qua. Bao gồm biện pháp cắt giảm các khoản phí chăm sóc sức khỏe, tạo cơ hội việc làm từ đầu tư cơ sở hạ tầng, và “làm mới chính trường Mỹ” thông qua những gói cải cách toàn diện. Đồng thời, giành quyền kiểm soát một trong hai viện lập pháp mang đến cho Đảng Dân chủ cơ hội để “kiểm chứng Donald Trump”. 

Một trong những vấn đề dư luận thế giới đặc biệt quan tâm, đó là việc luận tội đương kim Tổng thống Donald Trump. Với việc kiểm soát Hạ viện, Đảng Dân chủ hoàn toàn có khả năng kích hoạt một loạt những cuộc điều tra nhằm vào Tổng thống. Nhiều chuyên gia cho rằng đây là kịch bản tuy có khả năng xảy ra, song phần nhiều chỉ mang hơi hướng “cảnh báo”. 

Luận tội Tổng thống Mỹ là một quá trình tốn nhiều thời gian và những thuyết phục chính trị đặc biệt. Đầu tiên, Hạ viện cần sự ủng hộ từ đa số để triển khai việc luận tội. Ngay cả khi dưới sự kiểm soát từ Đảng Dân chủ tại Hạ viện, quá trình luận tội này sẽ cần sự ủng hộ từ 2/3 thượng nghị sĩ. Đây là một rào cản rất khó vượt qua trong bối cảnh Đảng Cộng hòa của Tổng thống Donald Trump hiện đang giữ quyền kiểm soát Thượng viện. 

Hạ bệ đương kim Tổng thống Mỹ hiện là viễn cảnh bất khả thi. Song với Hạ viện, Đảng Dân chủ có thể triển khai một loạt những cuộc điều tra nhằm vào chính quyền Donald Trump. Theo đó, nhiều khả năng Ủy ban Tài chính và Thuế vụ Hạ viện Mỹ sẽ dồn tập trung vào những khoản đóng thuế thu nhập cá nhân của Donald Trump. Động thái nhằm tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu nào của một sự “thông thương” giữa Donald Trump với Nga dẫn đến hoài nghi Điện Kremlin can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ hồi năm 2016.

Chiến thắng của Đảng Dân chủ trong kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ đánh dấu một thời kỳ mới đối với chính trường Mỹ. Khoảng thời gian chủ yếu sẽ xuất hiện những bước đi cản trở Donald Trump cũng như chính sách Nhà Trắng đang áp dụng. Với quyền kiểm soát Hạ viện, Đảng Dân chủ hoàn toàn có khả năng thông qua hoặc từ chối bất cứ dự luật nào. Theo nhiều ý kiến, những chính sách dự kiến sẽ ngay lập tức vấp phải sự cản trở từ Hạ viện, nơi Đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát, bao gồm cắt giảm những chương trình tăng cường an ninh xã hội, hay vấn đề “bức tường biên giới Mexico”.

Chia rẽ ngầm

Theo Thư ký báo chí Nhà Trắng, bà Sarah Sanders, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẵn sàng hợp tác với bất kỳ thành viên chính phủ đến từ bất kỳ đảng phái nào. Tuy nhiên, Nhà Trắng nhấn mạnh rằng những mục tiêu cốt lõi, chính sách phát triển hay giá trị Mỹ thời Donald Trump sẽ “bất biến”. 

Về phần mình, sau chiến thắng tại Hạ viện, lãnh đạo Đảng Dân chủ Nancy Pelosi cho rằng điều cần thiết phải làm lúc này là lưỡng đảng tại lưỡng viện cần tìm ra “tiếng nói chung” nhằm thiết lập sự phối hợp cần thiết. Song, Đảng Dân chủ cũng không tránh né cảnh báo rằng sẽ “vùng lên” nếu như Dân chủ - Cộng hòa không thể “cùng chung chiến hào”.

Thật khó để đoán định rằng sau chuỗi ngày tranh thủ cử tri của lưỡng đảng, Quốc hội Mỹ sẽ hoạt động ra sao trong bối cảnh sự “chia rẽ ngầm” ngày một lớn dần. Cũng vì thế, “tiếng nói chung” tại lưỡng viện là một điều gì đó xa vời thời điểm hiện tại.

Donald Trump và lãnh đạo Đảng Dân chủ có thể cùng phối hợp thực hiện chính sách phát triển cơ sở hạ tầng, song giữa Tổng thống Mỹ và Đảng Dân chủ tồn tại một khoảng cách khó thu hẹp về nhiều vấn đề then chốt khác, như chính sách chăm sóc sức khỏe hay vấn đề người nhập cư. 

Theo nhiều nhà quan sát, Đảng Dân chủ thông qua Hạ viện sẽ tập trung thúc đẩy những biện pháp chống tham nhũng, củng cố quy tắc đạo đức, bảo vệ quyền lợi cử tri, triệt tiêu những chiến dịch có dấu hiệu lạm dụng tài chính. Đồng thời, như nhiều suy đoán, Đảng Dân chủ sẽ “động đến” vấn đề thu nhập cá nhân của đương kim Tổng thống Donald Trump.

Những chính sách đã bị Đảng Cộng hòa “làm ngơ” thời gian qua chắc chắn sẽ được tìm hiểu lại một cách kỹ lưỡng và triệt để. Đó là thông điệp sau khi giành quyền kiểm soát Hạ viện của Đảng Dân chủ. Trong buổi tiệc mừng chiến thắng, theo lãnh đạo Đảng Dân chủ, các thành viên đảng này sẽ tìm mọi cách nhằm kìm chế Tổng thống Donald Trump. Đồng thời, Đảng Dân chủ tại Hạ viện sẽ tái thúc đẩy những chính sách đảng này cho rằng có lợi cho nước Mỹ, vốn đã bị Donald Trump cản trở khi nắm toàn quyền kiểm soát Quốc hội 2 năm qua.

Suy cho cùng, chiến thắng của Đảng Dân chủ tại Hạ viện hay sự kiểm soát của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện chưa thể hướng nước Mỹ tới một tương lai tươi sáng hơn. Nơi những chia rẽ sâu sắc nội tại trong lòng nước Mỹ chưa được cả Donald Trump và phe Dân chủ giải quyết. Một bên khoe khoang những thành tích đạt được cho Mỹ thời gian ngắn vừa qua, bên còn lại tập trung chỉ trích chính quyền hiện tại đã gây tác động xấu thế nào đến những giá trị Mỹ suốt những thập kỷ qua. Rõ ràng, lưỡng cực phân tranh ngày càng rõ rệt khi không bên nào quan tâm đến hàn gắn rạn nứt xã hội và hướng tới giải pháp chung. Và khi vở diễn chính trị hạ màn, những vấn đề cố hữu của siêu cường này vẫn còn đó.

“Ngày mai sẽ là một ngày mới”, lời phát biểu sau chiến thắng của lãnh đạo Đảng Dân chủ cũng là lời báo hiệu cho một chính trường Mỹ đầy biến động 2 năm tới.

HÀ KIÊN (dịch và tổng hợp)