Những điểm mới trong các văn kiện Đại hội XIII của Đảng: Bài 1: Tầm nhìn và chủ đề của Đại hội XIII

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra mục tiêu phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI Việt Nam trở thành nước phát triển

Nội dung loạt bài được biên tập rút gọn từ cuốn sách cùng tên do Hội đồng Lý luận Trung ương biên soạn, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia sự thật mới xuất bản.

Các văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định tầm nhìn phát triển đất nước xa hơn, đồng thời bổ sung một số thành tố mới vào chủ đề Đại hội.

Tầm nhìn phát triển đến năm 2045

Như Đại hội các nhiệm kỳ khác, Đại hội XIII của Đảng có nhiệm vụ kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII trên tất cả các lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, mở rộng, nâng cao hiệu quả đối ngoại, hội nhập quốc tế, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và công tác xây dựng Đảng; trên cơ sở đó quyết định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong nhiệm kỳ 5 năm 2021-2025.

Đại hội XIII còn đánh giá tình hình và kết quả thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 do Đại hội XI của Đảng (năm 2011) thông qua và quyết định mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, như một số Đại hội Đảng có nhiệm vụ xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước định kỳ 10 năm. Nhưng ý nghĩa của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 lần này là: năm 2030 là kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng. Đặc biệt, Đại hội XIII còn đề ra tầm nhìn của Đảng về mục tiêu phát triển đất nước xa hơn, đến năm 2045, năm kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây là điểm mới, có ý nghĩa rất quan trọng.

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được Đại hội VII của Đảng thông qua năm 1991 (Cương lĩnh năm 1991) và Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) của Đảng đề ra tầm nhìn, mục tiêu phát triển đất nước đến giữa thế kỷ XXI và đến khi kết thúc thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Tầm nhìn, mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước là sự kế thừa, cụ thể hóa tầm nhìn, mục tiêu do Cương lĩnh đề ra. Đây là vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự phát triển của đất nước, là cơ sở bảo đảm sự nhất quán, kết nối, kế thừa trong chủ trương, đường lối phát triển đất nước của Đảng qua các kỳ Đại hội Đảng đến giữa thế kỷ XXI, bảo đảm sự kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong đường lối phát triển đất nước.

Nhấn mạnh "chỉnh đốn Đảng"

Chủ đề Đại hội XIII của Đảng là: "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa".

So với chủ đề Đại hội XII, chủ đề Đại hội XIII có nhiều điểm mới, cụ thể là:

Một là, bổ sung "chỉnh đốn" và "hệ thống chính trị" vào nội dung "Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh" để thành "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh". Tiêu đề Báo cáo chính trị Đại hội XII của Đảng được mở đầu với nội dung "Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh". Thực tiễn công tác xây dựng Đảng cho thấy trong bối cảnh có sự suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên, để xây dựng Đảng phải có chỉnh đốn, phải chỉnh đốn thì mới xây dựng được Đảng trong sạch, vững mạnh. Hội nghị Trung ương 4 khóa XII đã ra Nghị quyết chuyên đề "Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lỗi sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ". Do đó, cần phải bổ sung "chỉnh đốn" vào nội dung "xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh" trong tiêu đề Báo cáo chính trị Đại hội XIII.

Trong bối cảnh Đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo tổ chức và hoạt động của Nhà nước, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, của cả hệ thống chính trị thì sự trong sạch, vững mạnh của Đảng gắn liền với sự trong sạch, vững mạnh của cả hệ thống chính trị. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng gắn liền với hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Bởi vậy, bổ sung "hệ thống chính trị" vào "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh" để thành "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh" là đúng đắn và cần thiết.

Trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, công tác chỉnh đốn Đảng được đẩy mạnh, nhiều cán bộ cấp cao vi phạm pháp luật đã bị xử lý nghiêm minh (ảnh tư liệu)

Khơi dậy khát vọng phát triển

Hai là, bổ sung "khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí" và "kết hợp với sức mạnh thời đại" vào nội dung "phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc" để trở thành "khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại…".       

Thực tiễn lịch sử thế giới cũng như lịch sử mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, đất nước ta đã cho thấy tinh thần, ý chí, khát vọng của một dân tộc là sức mạnh to lớn. Chính ý chí, khát vọng cháy bỏng phải giành, bảo vệ cho được độc lập, tự do, thống nhất đất nước đã tạo nên sức mạnh thần kỳ để nước ta, một nước nghèo, kinh tế kém phát triển đánh thắng những kẻ thù hùng mạnh của thời đại. Ngày nay, bên cạnh những khó khăn, thách thức, đất nước ta có những thuận lợi, cơ hội to lớn để phát triển, chúng ta rất cần phải phát huy mạnh mẽ ý chí, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân để tạo nên động lực mạnh mẽ, sức mạnh to lớn đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nắm bắt, tận dụng tốt mọi thuận lợi, thời cơ, phát triển đất nước nhanh, bền vững. Đây là yêu cầu, lời hiệu triệu của Đảng, của đất nước đối với mỗi người Việt Nam yêu nước.

Việc kết hợp nội lực và ngoại lực, trong đó nội lực là quyết định, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại là một quan điểm lớn, nội dung lớn trong đường lối cách mạng, phát triển đất nước của Đảng. Ngày nay, trong thời đại toàn cầu hóa, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia. Nước ta đã hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, toàn diện, ảnh hưởng và tác động quốc tế đối với nước ta ngày càng lớn, nhanh chóng và trực tiếp. Xu thế thời đại, luật pháp, các quan hệ quốc tế, sự hợp tác, ủng hộ của các nước, cộng đồng quốc tế là nguồn sức mạnh to lớn để đất nước ta nắm bắt thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức, giữ vững độc lập, chủ quyền, môi trường hòa bình, ổn định, phát triển nhanh, bền vững.

Mục tiêu phát triển theo thông lệ quốc tế

Ba là, xác định mục tiêu "phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa". Thành tố cuối trong chủ đề Đại hội XI của Đảng xác định mục tiêu "tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại", của Đại hội XII là "phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại". Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đề ra mục tiêu đến giữa thế kỷ XXI "phấn đấu xây dựng nước ta trở thành một nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa". Theo truyền thống ấy, thành tố cuối trong chủ đề Đại hội XIII xác định mục tiêu "phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa", trong đó nội dung "theo định hướng xã hội chủ nghĩa" đã được khẳng định trong nhiều văn kiện của Đảng, điểm mới là "nước ta trở thành nước phát triển".

Trong nhiều năm qua, trong các văn kiện của Đảng đều xác định mục tiêu phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại và trở thành nước công nghiệp hiện đại vào giữa thế kỷ XXI. Đây là quan điểm đúng đắn, có ý nghĩa quan trọng, định hướng cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, cho đến nay, việc xây dựng tiêu chí để xác định thế nào là nước công nghiệp, nước công nghiệp theo hướng hiện đại và nước công nghiệp hiện đại vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Trong khi đó, trên thế giới hiện nay, ngoài Tổ chức Công nghiệp của Liên hợp quốc (UNIDO) có phân chia các nước thành nước đã công nghiệp hóa, nước công nghiệp hóa, còn hầu hết các nước, các tổ chức quốc tế không sử dụng cách phân loại này. Các nước, các tổ chức quốc tế (như Liên hợp quốc, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế…) đều đánh giá, phân loại các nước thành: nước phát triển, nước đang phát triển, nước kém phát triển; hay nước có thu nhập cao, nước có thu nhập trung bình cao, nước có thu nhập trung bình thấp và nước có thu nhập thấp. Hai cách phân loại này đều dựa vào tiêu chí chính là thu nhập bình quân đầu người.

Nước ta hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, việc xác định mục tiêu phát triển đất nước đến giữa thế kỷ XXI sử dụng cách phân loại nước theo thông lệ quốc tế là cần thiết để thuận lợi cho việc phân tích, đánh giá và so sánh quốc tế. Trong nhiều văn kiện của Đảng, Nhà nước ta những năm vừa qua đã xác nhận nước ta là nước đang phát triển, có thu nhập trung bình thấp như đánh giá của các tổ chức kinh tế quốc tế.


------------------
Bài 2: Phương pháp tiếp cận