Vô số lỗ hổng trong đường 9 đoạn

Tin tức - Ngày đăng : 08:13, 09/06/2014

Tiến sĩ William Choong, chuyên gia về châu Á-Thái Bình Dương của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) đã đưa ra những phân tích về tình hình Biển Đông.
Tàu ĐNa 90152 với vết đâm trí mạng khiến con tàu bị chìm và 10 ngư dân suýt bỏ mạng khi đánh cá tại vùng biển Hoàng Sa của Việt Nam - Ảnh: Tấn Vũ

* Ông đánh giá sao về khủng hoảng Biển Đông hiện tại?

- Vấn đề mang tính mấu chốt ở Biển Đông lúc này là mỗi bên đều đưa ra những lý lẽ riêng và không có cơ sở trọng tài nào. Câu chuyện cuối cùng trở thành cuộc đua ai là kẻ mạnh hơn. Cuộc đua của những con số. Cứ thử nhìn Trung Quốc, số tàu của họ là bao nhiêu? 130 tàu. Của Việt Nam là bao nhiêu? 30-40 tàu. Nếu nhìn thế này thì các lựa chọn là khó cho Việt Nam.

Thứ nhất, chọn tòa quốc tế hay tòa trọng tài? Trung Quốc sẽ không bao giờ chịu việc ra kiện theo UNCLOS. Trung Quốc muốn duy trì sự mập mờ về các tuyên bố chủ quyền. Nếu tòa có quyết định cho Việt Nam thắng kiện thì cũng khó có khả năng để ép Trung Quốc thực hiện phán quyết của tòa.

Thứ hai, việc sử dụng sức mạnh quân sự để khẳng định chủ quyền đó không phải là lựa chọn của Việt Nam.

Thứ ba, tại ASEAN dù vừa rồi các ngoại trưởng đã ra được tuyên bố riêng về tình hình ở Biển Đông, bước tiến lớn so với năm 2012. Nhưng ASEAN, với cơ chế của nó, sẽ không thể hiệu quả trên thực tế (để giải quyết tình hình khủng hoảng hiện tại). Giàn khoan ở đó giống như muốn mời gọi thách thức từ các nước. Mới đây, đô đốc hải quân Samuel Locklear III, tư lệnh châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ, có nhắc về khả năng thiết lập quan hệ đối tác chiến lược nhưng tôi nghĩ đó là câu chuyện sẽ còn xa và còn lâu mới tiến đến một liên minh Mỹ - Việt như kiểu Mỹ - Philippines. Tôi không nghĩ đến viễn cảnh Việt Nam sẽ cho quân Mỹ vào sử dụng hay điều hành các căn cứ quân sự của mình (như Philippines).

Tiến sĩ William Choong - Ảnh: IISS

“Các nước láng giềng Trung Quốc thừa nhận sự trỗi dậy của nước này và rằng Trung Quốc có vị thế trên thế giới. Các nước đều thừa nhận đây là một nước lớn. Điều họ không chấp nhận là việc Bắc Kinh không tuân thủ các thông lệ hành xử thông thường. Rất nhiều nước ASEAN cho rằng Trung Quốc đang vi phạm tuyên bố DOC 2002 quy định không nước nào được dùng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực trong tranh chấp tại biển Đông”

* Nhưng rõ ràng đưa ra tòa án kiện thì Việt Nam sẽ có cơ sở pháp lý cao hơn. Vụ việc được quốc tế hóa và được chú ý hơn.

- Tôi không phủ nhận ý nghĩa của việc đi kiện tại tòa trọng tài. Như cách Philippines làm là cách rất khôn ngoan. Họ thuê những luật sư rất giỏi và nhiều kinh nghiệm của Mỹ và Anh để làm vụ kiện. Tòa trọng tài dù vậy sẽ không quyết định chuyện chủ quyền mà chỉ xác định là đường 9 đoạn của Trung Quốc có áp dụng luật của UNCLOS hay không. Và thực tế là đường 9 đoạn chẳng dựa trên cơ sở nào của UNCLOS - nhưng Trung Quốc đã từ chối việc ra tòa này.

Đương nhiên Philippines ít nhất có thể giành thắng lợi về mặt tinh thần. Điều có thể buộc Trung Quốc phải làm rõ hơn là cơ sở nào để đưa ra đường 9 đoạn...

* Vai trò các nước lớn ở khu vực đối với cuộc khủng hoảng này ra sao?

- Nên hiểu mối quan hệ quan trọng nhất ở khu vực, nếu không nói là quan trọng nhất toàn cầu, lúc này chính là cặp quan hệ Mỹ - Trung. Dù Mỹ có tìm cách kiềm chế, răn đe, quan hệ thương mại, chính trị... giữa họ lúc này vẫn là quan trọng nhất. Với các nước nhỏ, cách tốt nhất có lẽ là hình thành một cấu trúc an ninh khu vực đủ mạnh, đủ ổn định để có thể cùng bảo vệ nhau. ASEAN còn rất lâu mới đạt tới mức độ này.

Các nước cũng muốn Mỹ - Trung duy trì mối quan hệ ổn định: lũ voi đánh nhau thì bãi cỏ bị đạp nát, sẽ không tốt gì cho khu vực cả. Nhưng cũng không ai muốn quan hệ Mỹ - Trung quá nồng ấm, vì quá nồng ấm cũng không tốt cho các nước nhỏ ở khu vực. Mỹ sẽ đẩy chiến lược tái cân bằng đến đâu hay sẽ nhượng bộ để chia sẻ khu vực ảnh hưởng với Trung Quốc, đến giờ chưa ai rõ.

Trong tái cân bằng, một trong những trụ cột yếu nhất của Mỹ chính là trụ cột kinh tế tài chính. Mỹ hoàn toàn thua sút so với Trung Quốc trong trụ cột này ở khu vực. Chính nhờ thị trường khổng lồ này mà Trung Quốc đã lớn mạnh, vì vậy thúc đẩy hoàn tất TPP nên là ưu tiên của Washington.

* Đâu là lối thoát cho cuộc khủng hoảng trên biển lúc này?

- Con đường kiện ra tòa thì khó khăn. Với ASEAN, thúc đẩy bộ quy tắc ứng xử COC có thể là một giải pháp - dù Trung Quốc luôn trì hoãn việc này. Trung Quốc sẽ chịu một thỏa thuận mà chính bản thân họ bị ràng buộc trên biển? Rất khó. Họ sẽ muốn được tự do hành động như hiện tại.

Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á Danny Russel đã yêu cầu Trung Quốc phải làm rõ cơ sở của đường 9 đoạn. Đây cũng là điều rất khó để Trung Quốc thực hiện, vì không rõ ràng như hiện tại có lợi nhiều hơn cho Bắc Kinh. Nếu mọi thứ mà trắng đen, sẽ có vô số lỗ hổng trong đường 9 đoạn mà Trung Quốc đang đưa ra hiện tại.

* Xin cảm ơn ông.

THANH TUẤN(Tuổi trẻ)


Học giả châu Âu: "Đường 9 đoạn" không có cơ sở pháp lý



Quang cảnh buổi hội thảo (Nguồn: Thanh Hải/Vietnam+)


Tại Viện quan hệ quốc tế Na Uy (NUPI) vừa diễn ra hội thảo "An ninh biển ở Đông Á".

Ba diễn giả chính của hội thảo là giáo sư Geoffrey Till thuộc Khoa Nghiên cứu quốc phòng của trường King’s College London (Vương quốc Anh); tiến sĩ Sam Bateman thuộc Trung tâm quốc gia Australia về tài nguyên và an ninh biển, Đại học Wollongong; giáo sư Stein Tonnesson thuộc Viện nghiên cứu hòa bình Na Uy (PRIO).

Tham dự hội thảo có khoảng 30 đại biểu, gồm các học giả của NUPI, PRIO, Viện nghiên cứu quốc phòng Na Uy, đại diện Hiệp hội các chủ tàu biển Na Uy, đại diện một số Đại sứ quán các nước Đông Á…

Nội dung chính của hội thảo tập trung vào những thách thức đối với an ninh biển ở Đông Á, cụ thể là những căng thẳng mới có nguy cơ gây xung đột ở biển Hoa Đông và Biển Đông, nhu cầu cấp bách trong việc xây dựng lòng tin và tăng cường hợp tác an ninh biển ở châu Á-Thái Bình Dương.

Tại hội thảo, đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Na Uy đã chuyển tới các đại biểu tham dự nhiều bản tin của Đại sứ quán với thông tin cập nhật, kèm theo phát biểu của lãnh đạo cấp cao Việt Nam và tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Đại diện Đại sứ quán Việt Nam cũng đã trao đổi với các học giả để làm rõ hơn các vấn đề họ quan tâm.

Về an ninh ở Biển Đông, các đại biểu đặc biệt lo ngại hành động đơn phương, bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc, cho rằng điều này đang gây lo ngại về an ninh và an toàn hàng hải quốc tế.

Một số học giả đã đề cập những biện pháp chính mà các nước lớn sử dụng hiện nay như tìm cách khống chế các đường biển quan trọng thông qua việc sử dụng sức mạnh hải quân hùng mạnh, làm phức tạp hóa các tranh chấp lãnh thổ, gia tăng các nguy cơ xung đột tiềm tàng ở khu vực do thiếu cơ chế hợp tác và cơ chế đàm phán hiệu quả.

Giáo sư Geoffrey Till nêu dẫn chứng việc thiếu tôn trọng và không thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) được Trung Quốc và ASEAN ký năm 2002, thiếu quyết tâm chính trị khống chế xung đột tiềm tàng.

Đặc biệt, các đại biểu cũng thảo luận sôi nổi về hành động ngang ngược của Trung Quốc ở Biển Đông, cũng như tác động của vấn đề này đối với an ninh và ổn định của Đông Á, vốn là điểm nóng của công luận thế giới hơn một tháng qua.

Giáo sư Stein Tonnesson và một số đại biểu nhấn mạnh rằng Trung Quốc cần phải tôn trọng luật pháp quốc tế. Theo các đại biểu, cái gọi là "đường 9 đoạn" của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý, do đó không thể là cơ sở để đàm phán.

Các đại biểu kêu gọi Trung Quốc và các bên liên quan cần có cơ chế hiệu quả khống chế xung đột tiềm tàng ở Biển Đông và tiến hành đàm phán giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, giữ gìn hòa bình, ổn định và an ninh khu vực.


TTXVN