Các dạng rối loạn tâm thần do lạm dụng rượu bia
Loạn thần phát triển chủ yếu do nhiễm độc rượu lâu dài gây tổn thương các cơ quan nội tạng và rối loạn chuyển hóa trong cơ thể.
Loạn thần xuất hiện không những do ngộ độc rượu khi nồng độ rượu cao trong cơ thể mà ngay cả khi lượng rượu trong máu không có hoặc có rất thấp.
1. Sảng rượu
Sảng rượu là một bệnh loạn thần cấp tính do rượu xuất hiện ở những bệnh nhân nghiện rượu mạn tính sau khi ngừng uống rượu. Đây được coi là một cấp cứu tâm thần, nếu không được điều trị, tỷ lệ tử vong là 20%, chủ yếu do các bệnh lý cơ thể như viêm phổi, suy thận, suy gan, suy tim…
Biểu hiện sảng rượu thường xảy ra ở giai đoạn 2 của bệnh nhân nghiện rượu mãn tính, ngừng uống rượu đột ngột từ 1-3 ngày. Khoảng 1/3 số trường hợp có hội chứng cai rượu sẽ tiến triển thành sảng rượu. Các triệu chứng của sảng rượu rất đa dạng và phong phú nhưng chủ yếu tập trung thành 3 nhóm:
Mất ngủ hoàn toàn kéo dài trong vài ngày, thậm chí hàng tuần.
Hội chứng Paranoid trong sảng rượu. Bệnh nhân có hoang tưởng bị hại và có ảo thị: nhìn thấy các động vật nhỏ như chim, chuột, rơi, kiến… Bệnh nhân cũng có thể có ảo thanh, tiếng nói rất rõ là tiếng nói của người nào đó, nội dung thường là đe doạ, chửi bới.
Rối loạn ý thức trong sảng rượu thường tăng lên về ban đêm hoặc về sáng sớm. Ngoài ra, còn có các rối loạn thần kinh thực vật như: run, giảm trương lực cơ, tăng phản xạ gân xương, xung huyết da, tăng tiết mồ hôi, tim đập nhanh, huyết áp động mạch dao động, có thể gặp cơn co giật kiểu động kinh và có hành vi tự sát.
2. Ảo giác do rượu
Biểu hiện nổi bật của ảo giác do rượu là ảo thanh chiếm ưu thế. Nội dung của ảo thanh thường gặp là những lời đe dọa hoặc chửi rủa, sỉ nhục bệnh nhân trong khi ý thức không bị rối loạn, định hướng thời gian không gian, bản thân còn rõ ràng.
Ảo thanh này rất nguy hiểm cho bệnh nhân và những người xung quanh như: tự sát, đập phá, đốt nhà, giết người.
3. Hoang tưởng do rượu
Hoang tưởng do rượu là một bệnh loạn thần. Với đặc điểm lâm sàng là sự hoang tưởng ghen tuông và hoang tưởng bị truy hại là những triệu chứng chủ yếu.
Nội dung của hoang tưởng liên quan đến các sự vật có thật xung quanh bệnh nhân như: vợ, con, hàng xóm, đồng nghiệp và bạn bè. Người bệnh rất đa cảm, họ luôn hoảng sợ, hoang tưởng luôn chi phối hành vi và thường tấn công người khác.
4. Các tổn thương não mạn tính do rượu
Bệnh loạn thần Korsakov: Đây là một trong những bệnh não thực tổn do rượu, biểu hiện chủ yếu bằng hội chứng mất trí nhớ và viêm đa dây thần kinh, xuất hiện vào giai đoạn cuối cùng của bệnh nghiện rượu. Bệnh nhân mất trí nhớ hoàn toàn, không thể tiếp nhận được các thông tin mới.
Bệnh giả liệt do rượu: Bệnh nhân có giảm chú ý, giảm trí nhớ, có hoang tưởng khuyếch đại, tổn thương khu trú thần kinh (yếu đầu chi, khó nói và rối loạn phản xạ).
Bệnh não thực tổn Gayet - Wernicke: Biểu hiện bằng trạng thái lú lẫn, hưng phấn ngôn ngữ, vận động, có cơn co giật kiểu động kinh, rối loạn trí nhớ kiểu Korsakov...
Cần làm gì?
Nguyên tắc điều trị là kết hợp bằng hóa dược và tâm lý, phục hồi chức năng tại cộng đồng:
Nếu là hội chứng cai rượu (bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao, thuốc bình thần, an thần kinh). Nếu loạn thần do rượu (thuốc an thần kinh, bình thần, bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao). Nếu trầm cảm do rượu (thuốc chống trầm cảm, bù nước và điện giải, vitamin nhóm B liều cao).
Ngoài ra, cần kết hợp với liệu pháp tâm lý, phục hồi chức năng tại cộng đồng giúp tái thích ứng xã hội. Điều trị các bệnh lý cơ thể đi kèm như bệnh lý gan, dạ dày, hô hấp…