Thơ mặn không thay được muối

Khoảng giữa năm 1949, trong Chiến dịch Biên giới, nhà văn Thanh Tịnh được nhà văn Nguyễn Đình Thi giao phụ trách Tổ văn nghệ gồm họa sĩ Văn Giáo, nhà điện ảnh Nguyễn Đắc và nhà báo Chính Yên. Khi tổ này đang ở Văn Mịch bên sông Kỳ Cùng chuẩn bị lên đường tìm Trung đoàn 174 Cao Bắc Lạng thì đúng vào những ngày nước sông dâng cao, bom đạn địch trút xuống liên miên từ sáng đến chiều. Tổ văn nghệ do nhà văn Thanh Tịnh phụ trách đã được Ủy ban xã đưa vào trú ẩn tại một hang khá rộng và sâu. Do mọi đường tiếp tế lương thực đều bị cắt đứt nên khẩu phần ăn của các văn nghệ sĩ chỉ toàn khoai, bí, ngô do đồng bào đem đến. Cũng giống như nhiều vùng núi rừng khác ở Tây Bắc, muối trở nên rất hiếm.

Chợt một buổi trưa nọ, một chú bé người dân tộc dẫn vào hang ba người "khách" nữa. Anh em văn nghệ sĩ vô cùng mừng rỡ vì trong tốp ấy có nhà thơ Xuân Diệu.

Anh Nguyễn Đắc hoan hỉ nói:

- Thế là tối nay chúng ta được nghe lời thơ mặn mà của anh Xuân Diệu. Như thế cũng đỡ nhớ muối.

Nhà thơ Xuân Diệu cười nói:

- Thơ mặn mà đến đâu cũng không thể thay muối được. Thay chất mặn chỉ có…

- Nhà báo Chính Yên nói chen vào:

- Chỉ có nước mắt à?

Xuân Diệu lắc đầu:

- Không phải, chỉ có muối!

Nói rồi, thật bất ngờ, nhà thơ mở ba lô lấy ra một gói chừng mấy lạng muối. Đó quả thật là một món quà đơn sơ nhưng vô cùng quý giá, vì nó trở nên hết sức cần thiết trong bối cảnh ấy.

Sau này, khi kể lại sau chuyện trên, nhà văn Thanh Tịnh đã có nhận xét: "Xuân Diệu không chỉ mơ ước, mơ mộng khi làm thơ mà trong mọi mặt sinh hoạt của cuộc sống, anh đều tính toán, lo xa từ việc lớn đến việc nhỏ khá chu đáo".

LÊ HỒNG THIỆN (st)