Mạnh tay xử lý vi phạm trong kinh doanh đa cấp tại Hải Dương
Thời quan qua, một số doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã bị xử phạt nghiêm, thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động. Điều này góp phần làm minh bạch thị trường kinh doanh đa cấp, gắn trách nhiệm của các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất, kinh doanh.
Xử phạt, thu hồi giấy xác nhận đăng ký hoạt động
Tháng 6/2024, Công ty TNHH Thiên Sư Việt Nam tại khu công nghiệp Đại An (TP Hải Dương) bị Ủy ban Cạnh tranh quốc gia (Bộ Công thương) phạt 245 triệu đồng do vi phạm về kinh doanh đa cấp. Nguyên nhân do quá trình hoạt động, Công ty TNHH Thiên Sư Việt Nam không thực hiện trách nhiệm đào tạo cơ bản cho người tham gia bán hàng đa cấp theo quy định; không thông báo tới Bộ Công thương đúng thời hạn khi có thay đổi trong danh sách đào tạo viên; không thực hiện đúng việc đào tạo cơ bản cho người tham gia bán hàng đa cấp theo quy định. Doanh nghiệp này cũng không thực hiện hoặc thực hiện không đúng việc cấp thẻ thành viên cho người tham gia bán hàng đa cấp theo quy định; không thông báo với Sở Công thương Hải Dương khi tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo thuộc trường hợp phải thông báo theo quy định.
Năm 2019, Công ty TNHH Thiên Sư Việt Nam từng bị Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (nay là Ủy ban Cạnh tranh quốc gia) phạt 585 triệu đồng vì có nhiều vi phạm trong quá trình hoạt động bán hàng đa cấp.
Công ty TNHH Thiên Sư Việt Nam đầu tư 1,5 triệu USD để thực hiện Dự án sản xuất, kinh doanh sản phẩm thực phẩm chức năng và hóa mỹ phẩm tại khu công nghiệp Đại An từ năm 2008 với quy mô sản xuất mỗi năm 582.000 thùng thực phẩm chức năng và 24.000 thùng hóa mỹ phẩm. Trong đó 60% số sản phẩm sản xuất ra cung cấp cho thị trường Việt Nam, còn lại xuất khẩu.
Trước đó, năm 2022, Sở Công thương đã thu hồi giấy xác nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương đối với Công ty TNHH Siberian Health quốc tế (địa chỉ trụ sở chính ở phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội). Doanh nghiệp này đã bị Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng phạt 815 triệu đồng về hàng loạt vi phạm trong hoạt động kinh doanh như: không tuân thủ quy tắc hoạt động, kế hoạch trả thưởng đã đăng ký; đào tạo cơ bản trước khi ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, không đào tạo lại sau khi ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp; cung cấp thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn về tính năng, công dụng của sản phẩm tại trụ sở công ty thông qua quyển tài liệu về sản phẩm. Ngoài bị xử phạt, công ty này đã bị rút giấy phép, buộc dừng hoạt động kể từ ngày 14/10/2022.
Quản lý chặt chẽ
So với đầu năm 2023, việc quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trên địa bàn tỉnh hiện đã có chuyển biến rõ rệt nhờ thực hiện Nghị định số 18/2023/NĐ-CP ngày 28/4/2023 của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 20/6/2023. Trường hợp doanh nghiệp không có trụ sở, chi nhánh, văn phòng đại diện hay địa điểm kinh doanh tại địa phương phải cử đầu mối liên hệ tại địa phương và đầu mối này phải được đào tạo, trải qua kỳ kiểm tra kiến thức và được Bộ Công thương cấp xác nhận kiến thức mới có thể làm đầu mối cho doanh nghiệp.
Cụ thể, ngày 26/6 và 10/7/2024, Sở Công thương đã lần lượt xác nhận tiếp nhận hồ sơ thông báo chấm dứt hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương của Công ty TNHH Thương mại Lô Hội (trụ sở chính tại quận 3) và Công ty TNHH Phong cách sống Kim Cương Việt Nam (trụ sở chính tại quận Phú Nhuận, cùng ở TP Hồ Chí Minh). Lý do 2 doanh nghiệp này chấm dứt hoạt động bán hàng tại Hải Dương do chưa thể đáp ứng điều kiện về đầu mối tại địa phương theo Nghị định số 18.
Hiện nay, trên địa bàn Hải Dương có 12 doanh nghiệp được bán hàng đa cấp. Trong đó có 1 doanh nghiệp có trụ sở chính tại Hải Dương là công ty Thiên Sư, 10 doanh nghiệp đã có văn phòng đại diện tại Hải Dương, chỉ duy nhất có Công ty TNHH Unicity Marketing Việt Nam có trụ sở chính tại TP Hồ Chí Minh nhưng hiện không có chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại Hải Dương. Trong khi đó, cùng kỳ năm ngoái, hầu hết các doanh nghiệp được bán hàng đa cấp không có văn phòng đại diện, chi nhánh tại Hải Dương.
Hiện nay, số người tham gia bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh là hơn 14.000 người. Các doanh nghiệp được xác nhận hoạt động bán hàng đa cấp tại Hải Dương chủ yếu kinh doanh thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, đồ gia dụng... Năm 2023, Sở Công thương đã tiếp nhận 13 thông báo tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo theo quy định của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp. Tổng doanh thu bán hàng theo phương thức đa cấp trên địa bàn tỉnh năm 2023 là hơn 480 tỷ đồng.
Theo danh sách, địa chỉ văn phòng đại diện của doanh nghiệp bán hàng đa cấp tại Hải Dương do Sở Công thương cung cấp, chúng tôi tìm đến địa chỉ văn phòng đại diện của Công ty TNHH Amway Việt Nam tại số 53A phố Quang Trung, phường Quang Trung (TP Hải Dương). Tuy nhiên, theo một số người dân sinh sống tại đây, văn phòng này thường ít khi mở cửa hay có hoạt động. Cũng theo danh sách trên của Sở Công thương, phóng viên liên hệ với người đứng đầu văn phòng đại diện tại Hải Dương của Công ty TNHH Nu Skin Enterprises Việt Nam, người này cho biết hoạt động kinh doanh của Nu Skin Enterprises Việt Nam tại Hải Dương còn nhỏ, ít nhà phân phối. Công ty cũng không có hoạt động hội nghị, hội thảo tại Hải Dương nên từ chối cung cấp thông tin.
Bà Vũ Thị Sáu, Phó trưởng Phòng Quản lý thương mại (Sở Công thương) cho biết sau hơn 1 năm Nghị định số 18 có hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp thời gian qua đã được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên thời gian gần đây, với sự phát triển của thương mại điện tử, công nghệ thông tin, đã có tình trạng lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp trên mạng để thực hiện các hoạt động tài chính trái phép, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Nghị định số 40/2018/NĐ-CP quy định hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ thực hiện với hàng hóa, ngành công thương chỉ thực hiện quản lý nhà nước các doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận và chịu trách nhiệm về hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp này. Các hiện tượng, hoạt động huy động tài chính, kinh doanh ngoại tệ, tiền ảo… không thuộc phạm vi quản lý nhà nước và thẩm quyền xử lý của ngành công thương, vì vậy rất cần sự phối hợp của các lực lượng chức năng.
Thời gian tới, Sở Công thương Hải Dương có kế hoạch tiếp tục phối hợp Cục Quản lý thị trường Hải Dương, lực lượng công an, UBND cấp huyện giám sát hoạt động kinh doanh đa cấp của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nhằm phát hiện kịp thời những sai phạm, hoạt động biến tướng, trá hình lôi kéo một bộ phận người tham gia để thu lợi bất chính.
Thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần tăng cường định kỳ kiểm tra trực tiếp tại trụ sở văn phòng đại diện của các doanh nghiệp tại Hải Dương, tránh tình trạng thuê trụ sở cho có để đối phó, thực chất chỉ đóng cửa để đấy.