Cẩn thận bệnh "sát thủ ẩn mình" thuyên tắc động mạch phổi gây tử vong nhanh trong 1-2 giờ
Thuyên tắc động mạch phổi cấp được coi là “sát thủ ẩn mình” bởi bệnh dễ gặp ở bất kỳ người nào, song lại khó chẩn đoán do nhầm lẫn bệnh lý khác. Bệnh diễn biến nhanh, một tỉ lệ đáng kể có thể tử vong.
Khởi phát đột ngột và nguy cơ tử vong nhanh
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh vừa liên tiếp xử trí cấp cứu 2 ca thuyên tắc động mạch phổi cấp gặp cả trong và ngoài bệnh viện.
Bệnh nhân L.V.B. (37 tuổi, Hải Hà, Quảng Ninh) ở nhà xuất hiện đau tức ngực, khó thở, được đưa vào Trung tâm y tế huyện cấp cứu trong tình trạng tụt huyết áp. Khai thác tiền sử, bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới, dùng thuốc đều đặn.
Kíp trực nhanh chóng liên hệ hội chẩn với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, chẩn đoán nghi ngờ thuyên tắc động mạch phổi cấp.
Bệnh nhân được xử trí cấp cứu duy trì thuốc chống đông, vận mạch và lập tức chuyển lên Bệnh viện tỉnh. Bệnh nhân được chụp cắt lớp vi tính dựng hình mạch phổi phát hiện tình trạng tắc động mạch phổi hai bên.
Một trường hợp khác là bà P.K.T. (57 tuổi), khi đang điều trị xuất huyết não tại bệnh viện thì xuất hiện suy hô hấp, ngừng tuần hoàn. Ngay lập tức, người bệnh được cấp cứu hồi sinh tim phổi thành công.
Các bác sĩ khẩn trương đánh giá nguyên nhân ngừng tuần hoàntại chỗ qua các kết quả cận lâm sàng, chẩn đoán tình trạng thuyên tắc động mạch phổi cấp gây suy hô hấp, ngừng tuần hoàn ở bệnh nhân xuất huyết não.
Tương tự tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh nhân nữ, 75 tuổi, vào viện trong tình trạng ngưng tim, mạch, huyết áp không đo được, đồng tử hai bên giãn 4mm, phản xạ ánh sáng âm tính.
Theo lời kể của người nhà bệnh nhân, trước vào viện một giờ bệnh nhân đột ngột khó thở, được người nhà đưa vào viện cấp cứu. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân nhồi máu phổi.
Bác sĩ Phạm Quang Trình - khoa cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 - cho biết thuyên tắc động mạch phổi hay thường gọi là nhồi máu phổi là một bệnh lý hết sức nặng nề, thường dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Nhồi máu phổi xảy ra khi một phần mô phổi chết do nguồn cung cấp máu cho nó bị tắc nghẽn.
Tùy thuộc vào kích thước và vị trí của nó, các triệu chứng của nhồi máu phổi có thể khác nhau ở mỗi người. Khi nhồi máu phổi xảy ra, bệnh nhân cần được đánh giá và điều trị tích cực. Mặc dù có nhiều biện pháp điều trị khá tích cực hiện nay, nhưng tỉ lệ tử vong chung ở bệnh nhân nhồi máu phổi vẫn khoảng 20-30%.
Thuyên tắc động mạch phổi thường gặp ở những bệnh nhân lớn tuổi có bệnh đi kèm, đặc biệt là bệnh tim mạch cùng tồn tại và bệnh ác tính tiềm ẩn, nhưng ít gặp ở người trẻ và khỏe mạnh.
Tuy nhiên, những năm gần đây tỉ lệ thuyên tắc động mạch phổi ở người trẻ đang gia tăng, có liên quan tới lối sống như ít vận động, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, thuốc tránh thai.
Các dấu hiệu đặc trưng của thuyên tắc động mạch phổi: Hụt hơi, khó thở, đau ngực, ho kéo dài, kèm theo máu hoặc đờm, rối loạn nhịp tim, cảm thấy choáng váng và chóng mặt, đổ mồ hôi đầm đìa, sốt, đau tức ở bắp chân, da đổi màu xanh tím, sốc tim.
Bệnh nhân sau phẫu thuật, có tiền sử huyết khối tĩnh mạch ... cần cẩn thận
Bác sĩ Hà Mạnh Hùng - trưởng khoa hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh - cho biết thuyên tắc động mạch phổi cấp là tình trạng tắc mạch máu trong phổi do huyết khối, nguyên nhân thường do huyết khối tĩnh mạch chi dưới di chuyển lên.
Bệnh không hiếm gặp nhưng lại khó chẩn đoán do không có triệu chứng đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với bệnh lý khác. Đây là cấp cứu nội khoa nặng, khởi phát đột ngột, tỉ lệ tử vong có thể lên đến 30%, vì vậy công tác chẩn đoán ban đầu đòi hỏi sự nhanh nhạy và chính xác để đưa ra hướng điều trị đúng đắn, kịp thời nhất.
Thuyên tắc động mạch phổi có thể xảy ra đột ngột với bất kỳ ai, ở bất cứ độ tuổi nào, nguy cơ thường gặp ở bệnh nhân phẫu thuật, có tình trạng hạn chế vận động (gãy xương chi dưới, nằm điều trị hồi sức, cao tuổi), bệnh lý ác tính, bệnh nhân có tiền sử huyết khối tĩnh mạch…
Các triệu chứng lâm sàng của thuyên tắc động mạch phổi rất đa dạng và hầu hết đều không đặc hiệu, có thể xuất hiện ở rất nhiều bệnh cảnh khác nhau. Khi thuyên tắc động mạch phổi cấp mức độ nặng, nguy cơ tử vong có thể lên tới 60% với diễn biến rất nhanh trong 1 đến 2 giờ đầu.
"Thuyên tắc động mạch phổi dù không hiếm gặp nhưng lại ít người biết đến. Bệnh có nhiều biểu hiện mức độ khác nhau. Ở mức độ năng có thể gây sốc, tụt huyết áp, suy hô hấp, ngừng tuần hoàn. Biểu hiện nhẹ xuất hiện đau tức ngực, khó thở mức độ vừa, không gây hiện tượng sốc. Thậm chí có những bệnh nhân âm thầm không có triệu chứng, mãn tính lâu ngày không phát hiện.
Theo thống kê, có khoảng 1/3 số người bị thuyên tắc động mạch phổi tử vong do chẩn đoán và điều trị chậm trễ. Vì vậy, công tác chẩn đoán ban đầu cần chính xác, từ đó có hướng điều trị kịp thời, làm giảm tỉ lệ tử vong do căn bệnh này gây nên", bác sĩ Hùng cho hay.
Các yếu tố nguy cơ của thuyên tắc động mạch phổi là: phẫu thuật nặng, bất động lâu, chấn thương chi dưới, chấn thương cột sống, béo phì, tuổi cao, uống thuốc tránh thai, thai kỳ, hậu sản, ung thư và điều trị ung thư, tai biến mạch máu não, Catheter trung ương đặt lâu, điện cực máy tạo nhịp, hút thuốc lá, di chuyển máy bay đường dài, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính...