Ba góc khuất của nghỉ hưu

George Jerjian, (67 tuổi) tác giả của cuốn sách Dare to Discover Your Purpose: Retire, Refire, Rewire (Dám khám phá mục đích của bạn: Nghỉ hưu, tiếp lửa, phục hồi), vừa chia sẻ những thách thức lớn nhất khi nghỉ hưu ít ai nhắc đến.

Năm 2007, George khi đó 52 tuổi buộc phải nghỉ hưu sớm khi kết quả chụp MRI phát hiện một khối u lớn trên xương chậu. Bác sĩ chuyên khoa ung thư chẩn đoán 98% những trường hợp này, khối u xương là ung thư thứ phát, ước tính bệnh nhân chỉ sống khoảng 6 tháng. Nhưng qua hai lần phẫu thuật thành công, George chỉ mất vài tháng để phục hồi và tập đi lại.

Sau lần cận kề cái chết, ông nghỉ hưu được 10 năm. Trong thời gian này, người đàn ông mô tả cảm giác buồn chán, bồn chồn và bế tắc khi chỉ cuộc sống chỉ quanh quẩn trong nhà.

"Sự nhiệt tình và năng lượng của tôi giảm dần. Sức khỏe tinh thần cũng bị ảnh hưởng", George nói. Chia sẻ với những người bạn già cũng nghỉ hưu sớm về cảm giác đang trải qua, họ thừa nhận bản thân cũng trong trạng thái tương tự.

Ông đã thực hiện một cuộc khảo sát với hơn 15.000 người nghỉ hưu trên 60 tuổi với câu hỏi: "Thách thức lớn nhất của bạn khi chọn nghỉ hưu là gì?"

Dưới đây là những câu trả lời George nhận được theo các danh mục, cũng là ba góc khuất mà hầu hết mọi người từng phải trải qua.

Hối tiếc

Hầu hết đều bày tỏ sự hối tiếc lớn nhất khi nghỉ hưu là bị cắt đứt với công việc một cách đột ngột. Mọi người thường nói: Tôi không biết làm gì cho hết thời gian trong ngày và cảm thấy mình rất lạc lõng.

Sức khỏe

Khi trả lời khảo sát của George, nhiều người cho biết điều họ quan tâm nhất về sức khỏe là "muốn giữ tâm trí khỏe mạnh và tăng thêm giá trị cho thế giới". Họ cũng sợ sẽ phải "chết trong đau đớn và khó chịu".

Sợ bị lãng quên

Sau cảm giác hối tiếc vì không còn được làm việc, lo lắng cho sức khỏe tuổi già, mối quan tâm thứ ba của những người nghỉ hưu là "Tôi sợ mọi người quên mất mình".

Từ những chia sẻ trên, George nhận thấy nguyên nhân duy nhất khiến mọi người sợ nghỉ hưu là không tìm ra mục đích sống.

Ông phân tích, với nhiều người, tài chính là mối bận tâm lớn nhất khi nghỉ hưu. Có người nói "sợ nghèo và mất nhân phẩm", người khác than phiền "tiền cứ tiêu nhưng không có thu nhập bổ sung". Tuy nhiên, lo lắng về tài chính không nằm trong top 3 nỗi sợ đứng đầu danh sách.

Trên thực tế, nhiều người thường nhầm lẫn giữa tiết kiệm hưu trí với kế hoạch nghỉ hưu, bởi đây là hai khác nhiệm khác nhau. Theo Google, cụm từ "kế hoạch nghỉ hưu sớm" và hầu hết những kết quả tìm kiếm đều liên quan đến tiết kiệm và lương hưu.

"Tôi thừa nhận, có tài chính ổn định để duy trì và kéo dài thời gian nghỉ hưu đóng vai trò quan trọng. Nhưng quan trọng hơn là bạn sẽ làm gì sau khi rời bỏ chỗ làm? Bạn có thể giã từ sự nghiệp nhưng không thể giã từ cuộc đời", George nói.

Để tìm hướng giải quyết, chuyên gia thử đã hỏi nhóm khảo sát. Có đến 35% tin rằng câu trả lời nằm ở việc tìm kiếm mục đích sống thông qua một kỹ năng hoặc sở thích mới.

Kết quả này trùng với một nghiên cứu năm 2021 với gần 13.000 người trên 51 tuổi, đăng trên Journal of Applied Gerontology - một tạp chí học thuật về lão khoa của Mỹ, chỉ ra mối liên kết giữa mục đích sống mạnh mẽ và lối sống lành mạnh có thể làm giảm tốc độ tiến triển của các bệnh mạn tính.

Bên cạnh đó, tìm kiếm mục đích sống còn giúp người về hưu tìm thấy cơ hội việc làm mới, tạo nguồn thu nhập và giảm bớt lo lắng về tài chính.

Đây là lúc người đàn ông 67 tuổi quyết định thành lập một công ty huấn luyện tư duy để giúp mọi người có nhu cầu được thừa gian nghỉ hưu trọn vẹn.

Những người tìm đến công ty của George được khuyên không nên quay trở lại giờ làm việc kiểu truyền thống từ 9h đến 17h, mà hãy tạo dựng công ty mới, tư vấn, tình nguyện và thực hiện những sở thích mang lại niềm vui, sự hài lòng.

Nhưng để xác định những hoạt động nào mang lại mục đích sống, George đã tham khảo khái niệm ikigai của người Nhật, mang ý nghĩa "lý do tồn tại của tôi". Ở phiên bản phương Tây của khái niệm này thuờng dựa trên bốn câu hỏi mà một người phải hoàn thành. Cụ thể:

Bạn có đang thực hiện một hoạt động bản thân yêu thích?

Bạn có giỏi về nó?

Thế giới có cần những gì bạn đang cung cấp?

Bạn có thể được trả tiền để làm việc đó không?

Trong khi đó, nhà thần kinh học và chuyên gia về hạnh phúc người Nhật Ken Mogi cũng đề nghị xem xét hoạt động này dựa trên năm trụ cột giúp ikigai của mỗi cá nhân phát triển tốt hơn.

Hoạt động muốn triển khai có cho phép bản thân bắt đầu từ việc nhỏ và cải thiện theo thời gian không?

Hoạt động này cho phép bạn giải phóng bản thân không?

Chúng có giúp theo đuổi sự hài hòa và bền vững?

Bạn có được tận hưởng những điều nhỏ nhặt không?

Hoạt động này có cho phép bạn tập trung vào hiện tại không?

Ở mức độ sâu hơn, ikigai cũng đề cập đến những hoàn cảnh cảm xúc mà trong đó các cá nhân cảm thấy cuộc sống của họ có giá trị khi hướng tới mục tiêu.

Riêng với George, sau nhiều năm tìm hiểu và nghiên cứu, ông đã tìm thấy mục đích sống của bản thân là giới đỡ những người về hưu không nghỉ hưu và tạo dựng cuộc sống mới.

"Tùy thuộc vào thời điểm dự định nghỉ hưu, bạn có thể có thêm 30, 40, 50 năm cuộc đời hoặc hơn. Đó là một khoảng thời gian dài để quyết định sẽ sống không mục đích hay tiếp tục tạo dựng các giá trị tốt đẹp", George nói.

Theo VnExpress