Vì sao cha mẹ xấu sinh con xinh đẹp?
Đặc điểm ngoại hình của con cái do nhiều cặp gene từ cha mẹ quyết định, trong đó con cái xinh đẹp hơn có thể do thừa hưởng gene lặn.
Nhiều người thường nghĩ ngoại hình của con cái phải giống cha mẹ. Tuy nhiên, không ít con cái có diện mạo khác. Đôi khi cha mẹ xinh đẹp nhưng con lại không ưa nhìn. Ngược lại, cha mẹ dung mạo bình thường hoặc kém sắc nhưng con của họ lại đẹp nổi bật hơn hẳn.
Theo Dược sĩ chuyên khoa I, thạc sĩ xét nghiệm Đỗ Bá Tùng, Trưởng khoa Vi sinh, Bệnh viện Lê Văn Thịnh (TP Hồ Chí Minh), có hai loại gene gồm gene trội và gene lặn. Gene trội thường biểu hiện còn gene lặn không biểu hiện. Điều này có nghĩa cha mẹ có mang gene lặn nhưng không biểu hiện trên các đặc điểm ngoại hình như màu tóc, màu da hay vóc dáng... Con cái sinh ra không giống với ngoại hình cha mẹ (xấu hoặc xinh đẹp hơn hẳn) là do thừa hưởng các gene lặn từ cha mẹ. Gene lặn này có thể quyết định đặc điểm ngoại hình xấu hoặc đẹp hơn.
"Ví dụ cha mẹ hiện tại tóc đều thẳng tự nhiên (gene biểu hiện) nhưng con lại có tóc xoăn, hay cha mẹ có mắt màu đen nâu mà con lại mang màu mắt nâu nhạt là do con thừa hưởng gene lặn quyết định các đặc điểm này", thạc sĩ Tùng nói.
Một gene lặn ở cha mẹ hiện tại cũng có thể xuất hiện là gene trội ở các đời trước hoặc người có cùng huyết thống trong dòng họ với cha mẹ. Điều này lý giải vì sao một số trường hợp con sinh ra không giống với cha mẹ mà có ngoại hình giống với người thân dòng họ, ví dụ giống ông bà những đời trước đó, chú, bác ruột... Do con cái thừa hưởng gene này.
Hình minh họa gene từ cha và mẹ
Con người có 46 nhiễm sắc thể (NST), chia thành 23 cặp. Trong đó, 22 cặp là NST thường và một cặp còn lại X, Y là NST giới tính. Loại NST thường quy định chiều cao, màu tóc, màu da, tốc độ phát triển. Trong khi đó NST giới tính quyết định giới tính của cá thể. Con người sinh ra sẽ mang 44 cặp NST thường từ bố và mẹ.
NST là nguyên liệu di truyền trong tế bào nhưng gene mới chứa thông tin di truyền quyết định đặc điểm ngoại hình. Mỗi NST mang một số lượng gene khác nhau, có NST mang tới 800-900 gene như NST X nhưng cũng có NST mang số lượng gene "nghèo nàn" chỉ vài chục như NST Y (60-72 gene).
Thạc sĩ Đỗ Bá Tùng cho biết đặc trưng di truyền như chiều cao, màu tóc, màu da, vóc dáng, IQ, tính cách, hành vi... do nhiều cặp gene quyết định.
Ví dụ, cha mẹ gene màu tóc đen - nâu, tóc hiện tại của cha mẹ biểu hiện màu nâu. Con có khả năng 50% tóc màu nâu (giống tóc cha mẹ) nếu mẹ hoặc cha cho con gene tóc đen còn người kia cho gene tóc nâu. Con có khả năng 25% tóc màu nâu (giống tóc cha mẹ) nếu cha và mẹ cho gene tóc nâu. Tỷ lệ con có khả năng 25% tóc màu đen (không giống tóc cha mẹ) khi cha mẹ cho gene tóc màu đen.
Ngay cả anh chị em ruột cũng có thể nhận được những cặp gene khác nhau từ cha mẹ, từ đó có ngoại hình khác biệt nhau hoặc một vài đặc điểm không giống nhau. Bên cạnh yếu tố di truyền, vóc dáng, chiều cao, tính cách, trí tuệ của mỗi người còn chịu tác động của các yếu tố phi di truyền là môi trường. Do vậy có những trẻ lớn lên có những nét rất khác với cha mẹ.